به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران مرکز یزد
اين باغ داراي مرتفع‌ترين بادگير شناسايي،
شده در ايران و حتي جهان است. به گفته كارشناسان، همين بادگير 8 طرفه با 33 متر
ارتفاع يكي از مهم‌ترين دلايل ثبت جهاني آن بوده است.
عمارت اين مجموعه در سال ۱۱۶۰ توسط محمدتقي خان بافقي كه به خان بزرگ معروف بوده، ساخته شده و محل اقامت حاكم وقت و معاصر با شاهرخ ميرزا و كريم‌خان زند بوده است. در اصلي اين مجموعه در خيابان شهيد رجايي قرار گرفته و در ديگري كه در بلوار دولت‌آباد قرار دارد در حال حاضر ورودي ندارد و تقريبا در دست مرمت و بازسازي است و به همين علت تردد از در اصلي انجام مي‌گيرد.
عناصر تشكيل‌دهنده باغ دولت‌آباد عبارتند از چند عمارت شامل: عمارت تالار آيينه، عمارت سردر، عمارت بهشت آيين، عمارت بادگير، عمارت حرمخانه يا حرمسرا، عمارت تهراني، عمارت مستخدمين يا خانه خدم و حشم و آشپزخانه‌ها، ديوانخانه به شكل مثمن، ساباط، آب انبار، درشكه خانه، اصطبل تابستانه و زمستانه و همچنين قنات، حوض‌ها و جداول آب متعدد در فضاي باغ.
يكي از ويژگي هاي اين باغ، قنات تاريخي دولت‌آباد است كه با قدمتي بيش از 200 سال از به هم پيوستن 5 رشته قنات تشكيل شده است اين قنات كه از ارتفاعات مهريز سرچشمه مي‌گرفته و پس از مشروب كردن بخشي از اراضي مهريز و به كار انداختن چند آسياب آبي و پس از طي بيش از ۵۰ كيلومتر مسافت به يزد مي‌رسيد و باغ‌هايي چون آبشاهي، خرمشاه و باغ دولت‌آباد را آبياري مي‌كرده است.
باغ دولت آباد در حال حاضر توسط چاه نيمه عميق مجاور آن آبياري مي‌شود. آنچه كه به باغ، زيبايي خاصي بخشيده است، بناي حوضچه‌هاست كه آب را با زيبايي هر چه تمام‌تر به جريان مي‌اندازد.
به اين ترتيب كه آب با بازي وصف‌ناپذيري بارها به درون زمين رفته و بيرون مي‌آيد. ابتدا آب در زير بادگير از درون يك حوض يكپارچه مرمر مي‌جوشد و در آن بالا مي‌آيد. بعد وارد حوضي در وسط هشتي مي‌شود. از وسط هشتي هم به شاه نشين مي‌رود. در مقابل «ارسي» (اتاق‌ها 3 سينه كبكي) است از سنگ مرمر كه آن را به شكلي مي‌تراشيدند تا موج ايجاد كند و آب را حتي با وجود كم بودن، بيشتر نشان دهد.
پس از آن آب از زير سردر عمارت بيرون مي‌رفت و به يك استخر بزرگ ۱۲ ضلعي و سپس به 3 استخر ديگر در 3 جهت مي‌رسيد و از آنجا به خيابان‌ها و آبادي‌ها مي‌رفت و سرانجام به مصرف كشت و زرع مي‌رسيد.سازنده باغ دولت‌آباد در وقف نامه‌اش نوشته است «خدا لعنت كند كسي را كه قبل از بيرون آمدن آب از اين باغ، حتي به اندازه سيراب كردن گنجشكي از آن استفاده كند.
محصول اينجا وقف بارگاه مولا در نجف است.» متاسفانه بعدها قنات را از بالا بستند و براي تامين آب باغ، از چاه آب مي‌كشيدند به همين خاطر باغ هرگز آن صفا و زيبايي گذشته را باز نيافت/س