مواجهه با چالش‌هاي جهاني تنها از طريق تعامل و همكاري فعالانه بين كشورها ممکن است

بسم الله الرحمن الرحيم

خانمها، آقايان

از فرصت ملاقات با شما و گفتگو درباره شماري از موضوعات كه طي سالهاي اخير ذهن همه ما را مشغول كرده است، بسيار خوشوقتم. بر اين باورم كه امروز مي توانم مانند يك همكار با شما سخن بگويم؛ چرا كه من نيز تا همين اواخر شغلي مشابه شغل شما داشته و يك موسسه تحقيقاتي، يعني مركز تحقيقات استراتژيك، در تهران را براي سالهاي طولاني مديريت كرده‌ام. معتقدم كه تعاملات بيشتر در سطح مراكز تحقيقاتي مي تواند به توليد علم و درك بيشتر بين مردمان و رهبران دو كشور كمك كند و مانع از آن شود كه پيش داوريها و اغراض مبناي سياستگذاري قرار گيرد.

طي سالهايي كه مسئوليت رياست جمهوري را به عهده دارم، اعتدال و عقلانيت، راهنماي من در اتخاذ سياستها و اجراي آنها در همه حوزه‌ها خواهد بود. من با تاكيد بر اعتدال، در مبارزات انتخاباتي شركت كردم و با فاصله زياد در انتخابات پيروز شدم. لذا، بر مبناي ماموريت روشني كه از راي دهندگان دريافت كرده‌ام، متعهد به انجام وظيفه در چارچوب اعتدال هستم كه از جمله مستلزم برقراري تعادل، بين واقع بيني و آرمانهاي جمهوري اسلامي است.

اعتدال در حوزه سياست خارجي، به معني كنار زدن رهيافتهاي افراطي در هدايت روابط خارجي جمهوري اسلامي ايران با ديگر كشورها است. در اين چارچوب، ما در پي درك و تعامل موثر و سازنده با جهان خارج خواهيم بود، بر ايجاد اعتماد متقابل با همسايگان و ديگر بازيگران منطقه‌اي و بين المللي متمركز خواهيم شد و خواهيم كوشيد تا سياست خارجي خود را بر مبناي كمك به توسعه اقتصادي كشور باز تعريف نماييم. براي اين منظور، در جهت كاهش و زدودن تنشها در سياست خارجي و نيز تقويت روابط با شركاي سنتي و جديدمان در همه مناطق تلاش خواهيم كرد. بديهي است كه براي تحقق اين امور به ايجاد اجماع در داخل و تعيين اهداف بطور شفاف نياز داريم و در اين مورد مشغول تلاش هستيم.

همزمان، ضمن تلاش براي اجتناب از تقابل و تعارض، به دقت مترصد منافع خود در همه حوزه ها خواهيم بود. از آنجا كه در جهاني زندگي مي‌كنيم كه به نحوي فزاينده در حال به هم وابسته شدن و در هم تنيده شدن است، اعتقاد داريم كه تنها از طريق تعامل و همكاري فعالانه بين كشورها مي توان در مواجهه با چالشهاي جهاني كه در برابر بشريت قرار دارند، موفق بود. برخورد با اين چالشها مستلزم پاسخي جمعي است و هيچ كشوري نمي تواند به تنهايي و در انزوا از عهده چالشهايي كه با آن مواجه است، بر آيد. قدرتهاي بزرگ نيز استثنايي بر اين قاعده نيستند؛ چرا كه آنها نيز به نحوي فزاينده مواجهه انفرادي با چالشهاي خاص خود را دشوار يافته اند.

رشد سريع اقتصادهاي در حال توسعه و نوظهور و توانايي آنها در پر كردن شكاف با جهان توسعه يافته حاكي از آن است كه بازدهي اقتصادي آنها در حال پيشي گرفتن از بازدهي اقتصادي جهان توسعه يافته است. بر اساس برآوردهاي موجود، محتمل است كه اقتصادهاي در حال توسعه و نوظهور تا سال 2030 حدود 60 درصد كل توليد ناخالص جهاني را از آن خود سازند؛ اين درحالي است كه سهم آنها از اقتصاد جهاني در سال 2000 از حدود 40 درصد تجاوز نمي كرد. طبعا، اين امر به آنها امكان خواهد داد تا نقشي مهم تر در سياست جهاني ايفا نمايند. در چنين شرايطي و نيز در حالي كه وابستگي متقابل و رهيافت همكاري- رقابت، و نه دشمني، سكه رايج شده است، بديهي است كه بازي حاصل جمع صفر و رهيافت برد – باخت در روابط بين الملل ديگر نمي تواند محلي از اعراب داشته باشد؛ چرا كه هيچ كشوري ديگر قادر نيست منافع خود را به زيان منافع ديگران پيش ببرد. آنان كه هنوز ممكن است بر اتخاذ چنين شيوه هايي اصرار كنند، نهايتا خود را و ديگران را درگير معادله باخت – باخت خواهند كرد.

در دوره گذاري كه در آن به سر مي بريم، ايران از توانايي هاي بالفعل و بالقوه لازم براي افزايش نقش خود در صحنه جهاني برخوردار است؛ ارزشهاي ما به نحوي شتابان در حال ريشه دواندن است. انتخابات اخير در ايران كه 73 درصد از واجدان شرايط در آن شركت كردند، نشان داد كه چگونه آنچه را كه ما مردم سالاري ديني مي ناميم در حال بلوغ است. فرهنگ و تمدن چندين هزار ساله ايران، مداومت استثنايي دولت ايراني كه ريشه در هزاره ها دارد، جغرافياي سياسي خاص ايران، ويژگيهاي جامعه ايراني كه موجب ثبات اجتماعي در كشور در هنگامه تلاطمها در منطقه شده و نهايتا فوجي از جوانان تحصيل كرده ايراني، همه و همه، به ما امكان مي دهد تا با اطمينان به آينده بنگريم و در پي ايفاي نقشي عمده در سطح جهاني باشيم؛ نقشي كه شايسته مردم ما باشد و هيچ بازيگري در سياست جهاني نتواند آنرا ناديده بگيرد.

خانمها و آقايان،

ما همچنين در حال بررسي ابعاد مختلف بازسازي و بهبود روابط دو جانبه و چند جانبه با كشورهاي اروپاي و آمريكاي شمالي بر مبناي برابري و احترام متقابل هستيم. اقدام در اين حوزه شامل تلاش براي كاهش تنشها، از سر راه برداشتن موانع و توسعه جامع روابط، از جمله روابط اقتصادي، مي باشد.

مي توانيم كار در اين حوزه را با اجتناب از ايجاد هر گونه تنش جديد در روابط ايران و آمريكا آغاز كنيم و همزمان در جهت حذف تنشهايي كه از گذشته به ارث برده ايم و همچنان مخل روابط دو كشورند، بكوشيم. در حالي كه ممكن است ما نتوانيم منبع عمده بي اعتمادي و ترديد مردم ايران نسبت به دولتهاي آمريكا طي 60 سال گذشته را فراموش كنيم، اما نياز داريم كه بر شرايط فعلي متمركز شويم و به آينده نگاه كنيم؛ باشد كه تجربه گذشته پر فراز و نشيب چراغي شود براي روشن كردن راه آينده. ما در كسوت رهبران بايد سياست بازيهاي حقيرانه را پشت سر نهيم و به جاي دنباله روي از گروههاي فشار در كشورهاي خود، هدايت امور را خود در دست گيريم.

به نظر ما، همكاري در ارتباط با موضوعات مورد نگراني و نيز مورد علاقه دو طرف و مبنا قرار دادن آنها براي كار بيشتر مي تواند نقطه شروع ديگري باشد؛ چرا كه اين امر مي تواند در جهت تخفيف تنشهاي موجود در منطقه نيز مفيد واقع شود. براي اين منظور، ضروري است كه با گروه هاي فشار كه چه در آمريكا و چه در منطقه، هدفي جز ملتهب نگه داشتن فضا را دنبال نمي كنند، مقابله كنيم. اين گروهها در پي پيشبرد هدف خود كه همآنا انحراف توجه بين المللي از مسائل مربوط به خودشان، ممانعت از ارتقاء موقعيت ايران در منطقه، كاهش امكان حل مرضي الطرفين مسئله برنامه هسته اي ايران و افزايش امكان ادامه تقابل ايران و آمريكا مي باشد، هستند.

خانمها و آقايان،

انتخاب مردم ما در انتخابات اخير در شرايطي انجام شد كه منطقه ما بيش از هر زمان ديگر با فرقه گرايي، دشمني بين گروههاي مختلف و شكل گيري حوزه هاي جديدي براي رشد افراطي گري و تروريسم مواجه است. همزمان، استفاده اخير از سلاح شيميايي در سوريه نيز مي تواند ذهن مردم منطقه را براي سالها درگير خود كند. ما اعتقاد داريم كه در چنين شرايطي، صداي اعتدالي كه از منطقه برخاسته، مي تواند آرام بخش باشد و سير امور را به نحوي سازنده و مثبت تحت تاثير قرار دهد.

جاي تاسف است كه در حال حاضر كشورهاي زيادي در منطقه ما با مشكلات و چالشهاي داخلي و بين المللي كه براي ديگر بازيگران منطقه اي و بين المللي نيز داراي تبعاتي است، مواجه اند. ترديدي نيست كه اين مشكلات غالبا شامل موضوعاتي است كه مورد علاقه يا موجب نگراني بسياري از بازيگران منطقه اي و جهاني است؛ بازيگراني كه بايد دست به دست هم داده و تلاش مشتركي براي مواجهه با آنها صورت دهند. كشور من به عنوان يك قدرت عمده در منطقه كاملا آماده است تا در چنين جهتي حركت كند و از هيچ تلاشي براي كمك به يافتن راه حل براي اين مشكلات فروگذار نكند و از اين طريق به حفظ صلح، ثبات و امنيت در منطقه كمك كند. در چنين شرايطي، ما تلاشهاي برخي از كشورها براي معرفي ايران به عنوان تهديد و كاستن از اعتبار ايران در منطقه و جهان را غير سازنده مي دانيم و معتقديم كه آنها بايد به خاطر مصلحت صلح و ثبات در منطقه و ماوراي آن از اين گونه رفتارها پرهيز كنند.

من عميقا بابت تراژدي انساني در سوريه و رنجهاي شديدي كه مردم آن كشور طي دو سال و نيم اخير متحمل شده اند، متاسفم. دولت من به عنوان نماينده مردمي كه دهشت ناشي از كاربرد سلاح شيميايي را تحمل كرده اند، قويا استفاده از اين سلاح در منازعه جاري در سوريه را محكوم مي كند. من همچنين نگران شرايط مناسبي هستم كه در برخي از مناطق سوريه براي رشد و نمو ايدئولوژيهاي افراطي و گردهمآيي تروريستها فراهم شده كه يادآور شرايط در برخي مناطق مجاور مرزهاي شرقي ما در دهه 1990 است. اين امر نه تنها براي ما بلكه براي بسياري از ديگر كشورها نيز موجب نگراني است. رفع اين مشكل مستلزم همكاري همگان براي يافتن راه حلي با دوام براي حل سياسي مسائل داخلي در سوريه است.

همزمان بسيار خوشحاليم كه نهايتا ديپلماسي توانست حداقل در ارتباط با وجهي از بحران سوريه دست بالا را بيابد و قضاوت درست بر گرايشهاي جنگ طلبانه غلبه كند. ضروري است كه پيشرفت حاصله در اين مورد را مبنا قرار دهيم و در جهت نيل به تفاهم در اين مورد كه حل بحران سوريه نيازمند تلاشهاي همآهنگ منطقه اي و جهاني است، بكوشيم. ما به سهم خود آماده ايم تا در جهت تسهيل هر مذاكره جدي بين طرفهاي منطقه اي و فرامنطقه اي با هدف برقراري صلح و ثبات در سوريه كمك كنيم. در اين مورد نيز همچون ديگر موارد، ضروري است كه از درگير شدن در يك بازي با حاصل جمع صفر خودداري كنيم.

خانمها و آقايان،

اجازه دهيد تا در بخش پاياني سخنانم، بطور خلاصه به برنامه صلح آميز هسته اي ايران كه طي چند دهه اخير با جار و جنجالهاي زيادي مواجه بوده، بپردازم. شما بهتر مي دانيد كه در اين دوره به دفعات پيش بيني هايي مبني بر قرار داشتن ايران در آستانه ساخت بمب اتمي صورت گرفته كه همه آنها بي پايه بوده است. سابقه اين گونه پيش بيني هاي بي اساس حتي به دهه 1990 نيز باز مي گردد. در تمام طول اين دوره، كساني كه در اين مورد هشدار داده اند، در جهت تهديد جلوه دادن ايران براي منطقه و جهان كوشيده اند. ادعاي تهديد بودن ايران نيز از ادعاهايي است كه بي اساس بودن آن به دفعات اثبات شده است. همه ما به خوبي مي دانيم كه تحريك كننده اصلي در اين زمينه كيست و چه منافعي قرار است از بزرگنمايي اين موضوع حاصل شود. همچنين مي دانيم كه اين ادعاها عليه ايران متناسب با ميزان فشار بين المللي جهت توقف خانه سازي ها و بحث خاتمه اشغال اراضي فلسطيني نوسان پيدا مي كند. آنان كه دائما آژير خطر جعلي در ارتباط با ايران به صدا در مي آورند، به اين حداقل نيز بي توجه اند كه حتي مطابق برآورد جامعه اطلاعاتي آمريكا ايران تصميمي براي ساخت سلاح هسته اي نگرفته است.

ما همواره متعهد شده ايم كه دست به اقدامي در جهت توليد سلاح هسته‌اي نزنيم. همانطور كه در فتواي مقام معظم رهبري تصريح شده، ما قويا اعتقاد داريم كه توليد، انباشت و استفاده از سلاحهاي هسته اي با تعاليم اسلامي مغايرت دارد. من همچنين بايد تاكيد كنم كه ما هرگز به گزينه ساخت سلاح هسته اي نيانديشيده ايم. ما اعتقاد داريم كه اين گونه سلاحها تنها مي توانند موجب تضعيف منافع و امنيت ملي ما شوند و به اين دليل هيچ جايي در دكترين امنيت ملي جمهوري اسلامي ايران ندارند و حتي صرف وجود اين تصور در جهان كه ايران ممكن است در پي چنين سلاحهايي باشد، براي امنيت و منافع عمومي ما مضر است.

من در دوره مبارزات انتخاباتي خود را در برابر مردم متعهد كردم تا حداكثر تلاشم را براي تسريع در رفع تقابل بر سر برنامه هسته اي صلح آميز ايران انجام دهم. براي انجام اين تعهد و بهره گيري از پنجره اي كه در نتيجه انتخابات اخير گشوده شده، دولت من آماده است تا از هر امكاني براي نيل به يك راه حل قابل قبول براي همه طرفها بهره بگيرد. براي اين منظور، ما آماده كار با گروه 1+5، اعضاي آن و ديگران با هدف تامين شفافيت كامل در چارچوب مقررات بين المللي در مورد برنامه هسته اي ايران هستيم.

توانايي صلح آميز هسته اي كه ما كسب كرده ايم در يك چارچوب شفاف و مورد شناسايي بين المللي بكار گرفته خواهد شد و همآنطور كه طي سالهاي اخير عمل شده، سازمان بين المللي انرژي اتمي در چارچوب سازوكارهاي پادمان و نظارت بين المللي دسترسي كامل به آن داشته و خواهد داشت. اعتقاد داريم كه در چنين مسير مناسب و قانونمندي است كه جامعه بين المللي مي تواند از ماهيت منحصرا صلح آميز برنامه هسته اي ايران مطمئن شود. در چنين چارچوبي، ما همچنين آماده ايم تا در جهت رفع هر گونه ابهام و پاسخ دادن به هر گونه سوال منطقي درباره برنامه هسته اي صلح آميز ايران اقدام كنيم. ضمن ارائه چنين اطمينانهايي، اجازه دهيد تاكيد كنم كه ما هرگز و تحت هيچ شرايطي از حقوق ذاتي خود در جهت بهره مند شدن از تکنولوژي صلح آميز هسته اي از جمله غني سازي صرفنظر نخواهيم كرد.

تداوم فشار، ارعاب و اعمال تدابير فرامرزي عليه مردم ايران و غيرنظاميان بيگناه، تلاش براي جلوگيري از دسترسي آنها به طيفي از نيازمنديها از فنآوري تا دارو و از علوم تا مواد غذايي تنها مي تواند موجب مسموم شدن فضا و نامناسب شدن شرايط لازم براي پيشرفت در جهت حل مسئله و تضعيف عزم و اراده ما در اين رابطه شود.

ما ضمن مدنظر داشتن عناصر فوق الذكر، كاملا براي تعامل جدي در هر روندي در جهت نيل به يك راه حل مرضي الطرفين آماده هستيم و با حسن نيت و ذهني خلاق وارد اين روند خواهيم شد. اميدواريم كه طرفهاي ما نيز از اين پنجره اي كه گشوده شده استفاده كنند و با ذهني باز و مبتني بر هنجارها و معيارهاي مشخص و عيني آمادگي همراهي با ما را بيابند.

ضمن تشكر از شما خانمها و آقايان به خاطر شنيدن سخنان من، اكنون آماده شنيدن نظرات و پاسخ به سوالهاي شما هستم.

پرسش و پاسخ هاي اين نشست متعاقبا منتشر خواهد شد.

انتهاي پيام/