به گزارش حوزه
سياست خارجي باشگاه خبرنگاران، به نقل از
ايران هسته‌اي موسسه علوم و امنیت بین‌المللی که در زمینه‌های فنی مربوط به برنامه هسته‌ای ایران به سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) مشاوره می‌دهد، در مقاله‌ای به نقد این جمله رئیس‌جمهور ایران پرداخت که «ایران هرگز نه سلاح هسته‌ای ساخته و در آینده چنین کاری خواهد کرد».
متن کامل این مقاله که روز پنج شنبه 28 شهریور 1392 (19 سپتامبر 2013) توسط دیوید آلبرایت و کریستینا والروند، نوشته و روی وب‌سایت این موسسه منتشر شده در ادامه می‌آید.
***
"حجت‌الاسلام والمسلمين دكتر حسن روحانی" رئیس‌جمهور ایران 18 سپتامبر سال 2013 در مصاحبه‌ای مهم با شبکه تلویزیونی "ان بی سی نیوز" گفت: «ما هرگز به دنبال بمب هسته‌ای نبوده‌ایم و در این زمینه تلاش نمی‌کنیم. ما قصد چنین کاری را نداریم. ما تنها به دنبال فناوری هسته‌ای صلح‌آمیز هستیم».
متاسفانه مدارک موجود و در دسترس برای باور کردن حرف‌های او کافی نیست. اگر رئیس‌جمهور ایران می‌خواهد جهان باور کند این کشور در آینده تسلیحات هسته‌ای نخواهد ساخت، دولت ایران باید درمورد انکارهای گسترده خود درخصوص اینکه هرگز در گذشته به دنبال تسلیحات هسته‌ای نبوده است، تجدید نظر کند.
برآورد اطلاعات ملی آمریکا سال 2007 در گزارشی اعلام کرد: «ما با اطمینان بالا برآورد می‌کنیم نهادهای نظامی ایران تا پاییز سال 2003 با نظارت دولت در تلاش برای ساخت تسلیحات هسته‌ای بوده‌اند. ما با اطمینان نه چندان زیاد برآورد می‌کنیم تهران از اواسط سال 2007 برنامه تسلیحات هسته‌ای خود را ازسر نگرفته است اما نمی‌دانیم آیا در حال حاضر قصد چنین کاری را دارد یا خیر».
متحدان اروپایی آمریکا یعنی انگلیس، فرانسه و آلمان نیز معتقدند ایران تا سال 2003 از یک برنامه تسلیحات هسته‌ای قابل توجه برخوردار بوده است.
اما آنها درمورد نتیجه‌گیری ذکر شده در برآورد دستگاه امنیت ملی آمریکا درباره فعالیت‌های ایران پس از سال 2003 اختلاف‌نظر دارند.
متحدان اروپایی آمریکا معتقدند برنامه تسلیحات هسته‌ای ایران پس از سال 2003 نیز ادامه یافته است اما این روند در سطحی کوچك‌تر و کمتر سازمان‌یافته دنبال شده است.
جیمز رایزن 31 مارس سال 2012 در گزارشی در روزنامه نیویورک تایمز نوشت: «در برآورد سال 2010 دستگاه اطلاعات ملی آمریکا آمده است اگرچه ایران تحقیقاتی را در ارتباط با ساخت تسلیحات انجام داده است، اما گمان نمی‌رود این کشور برنامه تسلیحاتی واقعی را که سال 2003 متوقف شده بود، از سر گرفته باشد».
رایزن 17 مارس سال 2012 نیز در مقاله‌ای نوشت: «ایران می‌گوید برنامه هسته‌ای این کشور اهداف صلح‌آمیز غیر نظامی را دنبال می‌کند اما نهادهای اطلاعاتی آمریکایی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی طی سال‌های اخیر مدارکی را به دست آورده‌اند که نشان می‌دهد برخی فعالیت‌های تحقیقاتی ایران که احتمالا با ساخت تسلیحات در ارتباط بوده پس از سال 2003 ادامه یافته است، با این حال این اطلاعات برای نهادهای جاسوسی آمریکا آنقدر کافی نبوده است که نظر خود را درمورد ازسر گرفته نشدن برنامه تسلیحاتی ایران تغییر دهند».
اما رایزن در گزارش خود نوشت ممکن است دستگاه اطلاعاتی آمریکا مدارکی را به دست آورده باشد که نشان می‌دهد تحقیقات در ارتباط با تسلیحات هسته‌ای احتمالا پس از سال 2003 ادامه یافته است.
این ارزیابی‌ها در راستای یافته‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. آژانس در گزارش پادمان‌های خود در سال 2011 مدارکی را در ارتباط با تلاش‌های تسلیحات هسته‌ای ایران پیش و پس از سال 2003 ارائه کرد.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد: «اطلاعات به دست آمده نشان می‌دهد پیش از پایان سال 2003 این فعالیت‌ها تحت یک برنامه نظام‌مند دنبال می‌شد. نشانه‌هایی نیز وجود دارد دال بر اینکه برخی از فعالیت‌های مرتبط با توسعه یک وسیله انفجاری هسته‌ای پس از سال 2003 ادامه یافته است و برخی از آنها ممکن است همچنان ادامه داشته باشد».
سال‌ها تلاش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای رفع چنین نگرانی‌هایی بی‌نتیجه بوده است. آژانس قرار است 27 سپتامبر بار دیگر درباره این مسائل با ایران گفت‌وگو کند.
بدین ترتیب، اینگونه اطلاعات و ارزیابی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با انکار دكتر روحانی درمورد اینکه ایران به دنبال دستیابی به تسلیحات هسته‌ای نیست، بسیار متفاوت است.
علاوه بر این، اطلاعات به دست آمده از این دیدگاه نیز حمایت می‌کند که ایران ممکن است تا اخیرا تحقیقات خود را در ارتباط با ساخت تسلیحات هسته‌ای دنبال کرده باشد.
دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا درمورد این ارزیابی نیز اتفاق‌نظر دارند که ایران هنوز تصمیم به ساخت تسلیحات هسته‌ای نگرفته است. بنابراین وعده دكتر روحانی مبنی بر اینکه ایران تسلیحات هسته‌ای نخواهد ساخت همچنان می‌تواند تحقق یابد.
ازسوی دیگر تمایل ظاهری وی برای انجام دادن مذاکراتی جدی، نخستین امیدواری طی سال‌های اخیر به شمار می‌رود مبنی بر اینکه دستیابی به موافقتنامه درباره حل بحران هسته‌ای همچنان امکان‌پذیر است.
بااین حال اگر ایران مایل به شفاف‌سازی درمورد تلاش‌های گذشته خود در ارتباط با تسلیحات هسته‌ای نباشد یا دست‌کم به وجود چنین برنامه‌ای اذعان نکند باعث تضعیف اعتبار اظهارات مطرح شده درمورد نیات هسته‌ای کنونی این کشور خواهد شد.
به طور ساده باید گفت واقعیت این است که دولت‌ها درمورد تلاش‌های هسته‌ای خود فریب‌کاری می‌کنند. برزیل، هند، کره شمالی، پاکستان، رژيم غاصب صهيونيستي و آفریقای جنوبی همگی درمورد تلاش‌های تسلیحات هسته‌ای خود دروغ گفتند.
بااین حال کشورهایی که قصد ادامه برنامه تسلیحات هسته‌ای را نداشتند پس از انجام دادن اقدامات شفاف‌ساز در ارتباط با برنامه‌های گذشته خود و جلب اعتماد درمورد اقدامات آینده‌شان توانستند مجددا به آغوش جامعه بین‌المللی بازگردند.
اگر ایران واقعا قصد نداشته باشد در آینده تسلیحات هسته‌ای بسازد، باید از تجربه کشورهایی استفاده کند که تسلیحات هسته‌ای را کنار گذاشتند.
برزیل و آفریقای جنوبی به عنوان بخشی از یک روند موفقیت‌آمیز به منظور متقاعد کردن جامعه بین‌المللی در خصوص اینکه به تسلیحات هسته‌ای پشت کرده‌اند و در آینده نیز به دنبال چنین تسلیحاتی نخواهند رفت، درمورد تلاش‌های خود در ارتباط با تسلیحات هسته‌ای اعتراف و شفاف‌سازی کردند.
آفریقای جنوبی دچار اشتباه شد و مسیر انکار را در پیش گرفت و اعلام کرد هرگز برنامه تسلیحات هسته‌ای نداشته و فعالیت‌های هسته‌ای این کشور غیرنظامی است.
آفریقای جنوبی همچنین به شفاف‌سازی بیشتر درمورد برنامه‌های هسته‌ای موجود خود پرداخت اما این رویکرد آفریقای جنوبی موثر واقع نشد.
بسیاری از دولت‌ها می‌دانستند که آفریقای جنوبی برنامه تسلیحات هسته‌ای داشته و در حال فریب‌کاری است.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز پس از انجام دادن تحقیقاتی گسترده درباره فعالیت‌های هسته‌ای آفریقای جنوبی درمورد صلح‌آمیز بودن این فعالیت‌ها ابراز تردید کرد.
سرانجام رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی ماه مارس سال 1993 به جهان اعلام کرد این کشور تسلیحات هسته‌ای داشته اما چند سال قبل آنها را از بین برده است.
او همچنین از بازرسان آژانس دعوت کرد به آفریقای جنوبی سفر و این اظهارات وی را تایید کنند.
اما ایران ممکن است نگران باشد که با آن به گونه‌ای دیگر رفتار شود. دولت ایران ممکن است نگران آن باشد که در صورت اعتراف و شفاف‌سازی در این زمینه، جامعه بین‌المللی این کشور را مجازات کند.
انتهاي پيام/