به گزارش باشگاه خبرنگاران خوزستان ؛ اجرای طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع در کشور با هدف ارائه یک راهکار مناسب برای اصلاح نظام سلامت ملی در نظر گرفته و راه اندازی شد.
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با مساعدت مجلس شورای اسلامی و با همکاری صمیمانه سازمان بیمه خدمات درمانی از اواخر اسفند ماه سال 83 طرح بسیج همگانی پزشک خانواده و بیمه روستائیان را آغاز کرد و بدین وسیله زمینه لازم برای ارائه هر چه بهتر خدمات بهداشتی درمانی به روستائیان را فراهم کرده است.
نزدیک به شش سال است که طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع در روستاهای کشورمان اجرا می‌شود و در طول این سال‌ها با فراز و نشیب بسیار مواجه شده است.
طرح پزشک خانواده در این شکل جدید از اواخر سال 83 و اوایل سال 84 شروع شد و انگیزه اصلی‌اش این بود که وزارت بهداشت و سازمان بیمه خدمات درمانی در روستاها در قالب یک طرح کلان و مناسب، زمینه‌ای برای دسترسی روستائیان به خدمات بیشتر در حوزه سلامت فراهم کند، در عین حال در راستای ارتقای سلامت در کل کشور هم گامی بردارد.
در این طرح در درجه اول پزشکان عمومی بیماران را ویزیت می‌کنند و در پرونده‌ای سوابق بیماری‌ها و شرح‌حال بیمار ذکر می‌شود و پزشک عمومی بعد از معاینات اولیه، بنابر نیاز، بیمار را به پزشک متخصص ارجاع می‌دهد.
البته عدم حضور مداوم برخی پزشکان متخصص در این مراکز، همچنین یک‌نوبته بودن برخی از این مراکز سبب شده است که مردم مناطق محروم روستایی دچار خسارت مالی و روحی شوند.
البته در این میان هنوز امکانات مراکز درمانی و شرایط لازم و مکفی در اختیار پزشکان خالی از اشکال نیست زیرا امکانات و برنامه‌های بهداشتی هرگز حد و نهایتی ندارند.
در نظر داریم طرح پزشک خانواده را در شهرهای مختلف استان خوزستان رصد کنیم و نظر مسئولان را در خصوص آخرین وضعیت این طرح در این مناطق جویا شویم.
با توجه به این هر شهر به یک مرکز بهداشت و یک شبکه بهداشت و درمان مجهز است طرح پزشک خانواده را باید از مسئولان این دو نهاد بهداشتی و درمانی جویا شویم اما از آنجا که جنوب استان خوزستان چند سالی‌ست شبکه‌های بهداشت و درمان خود را در قالب یک دانشکده علوم پزشکی با مرکزیت شهر آبادان متمرکز کرده است این روند را ابتدا از دانشکده علوم پزشکی آبادان می‌پرسیم و می‌شنویم.
*اجرای طرح پزشک خانواده در آبادان
معاون بهداشتی دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی آبادان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در این شهرستان اظهار کرد: این طرح پیش از این در روستاها و سپس نسخه صفر یک آن در برخی از شهرها به اجرا درآمد.
مرتضی جعفری اضافه کرد: با توجه به تجربه حاصل شده از نسخه صفریک طرح پزشک خانواده، نسخه صفر دو تعریف شد که در این نسخه هر 10 هزار نفر زیر نظر یک تیم سلامت قرار گرفته‌اند.
وی ادامه داد: بعد از شکل‌گیری این اتفاق، مراکز بهداشتی به عنوان مجری طرح سلامت و مطب پزشکان عمومی به عنوان پایگاه‌های این طرح معرفی شدند.
معاون بهداشتی دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی آبادان بیان کرد: هر پزشک عمومی بین 2هزار تا 2 هزار و 500 نفر را زیر پوشش قرار می‌دهد تا به شکل رایگان آنها را ویزیت کند.
وی از نحوه مراجعه بیماران به پزشک متخصص در طرح پزشک خانواده گفت و افزود: بعد از مراجعه بیمار به پایگاه سلامت خود با صلاح‌دید پزشک عمومی و البته انتخاب شخص بیمار به پزشک متخصص معرفی می‌شود.
جعفری تصریح کرد: سرشماری برای آغاز این طرح در شهرستان آبادان و سایر شهرستان های زیرمجموعه دانشکده علوم پزشکی آبادان از طریق ارائه کد پستی، کد ملی و شماره دفترچه بیمه شهروندان به آمارگیران صورت گرفته است.
وی محدوده جغرافیایی پایگاه‌های سلامت را در محدوده یک و نیم کیلومتری محل زندگی افراد عنوان کرد و افزود: به انتخاب افراد، پزشک آنها مشخص شده است مگر آن‌که پزشک منتخب ظرفیت بیمار خود را تکمیل شده ببیند.
معاون بهداشتی دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی آبادان با اعلام اینکه با اجرایی شدن این طرح بسیاری از هزینه‌های درمانی منطقه کاسته می‌شود، خاطرنشان کرد: انتظار داریم که ارگان‌های مختلف نهایت همکاری را با ما داشته باشند تا این ذهنیت را به شکل کامل و دقیق القا کنند که طرح پزشک خانواده به بالا بردن سطح سلامت جامعه کمک می‌کند.
وی در ادامه با بیان اینکه علوم پزشکی آبادان از اولین دانشکده‌هایی است که قرارداد مراکز درمانی دولتی را با بیمه‌ها برای آغاز طرح منعقد کرده است، تصریح کرد: مبلغ 7 میلیارد ریال برای تعمیر، تکمیل و تجهیز 19 مرکز بهداشتی و درمانی منطقه در نظر گرفته شده است.
جعفری همچنین عنوان کرد: برای ارائه خدمات بهتر در طرح پزشک خانواده، تجهیز مراکز درمانی در اولویت قرار دارد و برای تجهیز و تکمیل هر مرکز درمانی شهری، مبلغ 200 میلیون ریال را در نظر گرفته شده است.
*انعقاد قراردادهای پزشکان و داروخانه‌ها با شرکت‌های بیمه در حال انجام است
معاون بهداشتی دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی آبادان اظهار کرد: آبادان 12 مرکز و خرمشهر نیز هفت مرکز درمانی شهری در اختیار دارد که این مراکز خدمات پزشک خانواده را ارائه خواهند داد.
جعفری با اشاره به حساسیت‌های موجود در فعالیت‌های بهداشتی منطقه آبادان، تصریح کرد: با توجه به شوری آب منطقه، مجاورت و هم‌مرزی با کشور عراق و تردد زوار، گرمای شدید و پدیده گرد و غبار، فعالیت‌های معاونت بهداشتی این دانشکده بیش از پیش حساس می‌شود.
وی با بیان اینکه جمعیت شهری آبادان حدود 270 هزار نفر است که با توجه به این جمعیت به فعالیت 91 پزشک احتیاج داریم، ادامه داد: یک‌صد پزشک برای شرکت در این طرح ثبت‌نام کرده‌اند که هر پزشک 3 هزار نفر را در دو شیفت تحت پوشش قرار می‌دهد.
معاون بهداشتی دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی آبادان با اشاره به شرایط فعالیت پزشکان در این طرح بیان کرد: اگر پزشک طرح، مرد باشد حضور یک ماما در محل فعالیت وی الزامی است و در صورت زن بودن پزشک، این الزام وجود ندارد.
وی اضافه کرد: انعقاد قراردادهای پزشکان و داروخانه‌ها با شرکت‌های بیمه در حال انجام است و مشکلی در این خصوص وجود ندارد.
جعفری همچنین افزود: همچنین تمام شهرهای زیرمجموعه به سیستم اینترنت و رایانه برای آغاز طرح پزشک خانواده مجهز شده اند و دیگر زیرساخت‌ها نیز در حال فراهم آوردن است.
وی اشاره کرد: تنها مشکلی که در این میان وجود دارد مربوط به بخش خصوصی است که پزشکان را وارد این طرح کند و غیر از بیمارستان‌های دولتی سایر پزشکان بیمارستان‌های خصوصی در همراهی با پزشک خانواده به مردم یاری رسانند.
معاون بهداشتی دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی آبادان عنوان کرد: از شهرهای زیرمجموعه دانشکده علوم پزشکی آبادان و ساکن جنوب خوزستان آبادان و خرمشهر به دلیل آماده بودن تمام شرایط و امکانات استارت آغازین این طرح را به زودی خواهند زد.
وی ادامه خاطرنشان کرد: سایر شهرهای زیرمجموعه نیز در این زمینه در حال تکمیل هستند و در نظر داریم هر چه سریع‌تر شرایط را برای اجرای طرح پزشک خانواده در این مناطق و البته به دستور پزشک خانواده استان خوزستان اجرایی کنیم.
جعفری در پایان با اشاره به اهمیت طرح پزشک خانواده گفت: برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع یکی از موضوعات مهم برنامه چهارم و پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در بخش بهداشت و درمان کشور بوده که دانشکده علوم پزشکی آبادان نیز با فراهم کردن زیرساخت‌های لازم به دنبال اجرای این طرح به شکل مطلوب است.
*طرح پزشک خانواده همراه با معایب و محاسن
رئیس دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز نیز در خصوص اجرای طرح پزشک خانواده چنین اظهار نظر کرد: اگرچه اجرای این طرح دشوار است و محدودیت‌هایی را برای پزشک، بیمار و جامعه ایجاد می‌کند، ولی محاسن بسیار زیادی هم دارد.
محمدحسین سرمست افزود: با اجرای طرح پزشک خانواده می‌توان از شیوع بسیاری از بیماری‌های واگیردار و غیرواگیردار جلوگیری کرد و این طرح آغاز یک حرکت طولانی در سیستم درمانی است و افتخار آن در تاریخ پزشکی کشور به نام پزشکان فعال در طرح ثبت می‌شود.
وی با اشاره به دیگر مزایای این طرح تصریح کرد: طرح پزشک خانواده فواید بسیار زیادی دارد که از آن جمله می‌توان به ایجاد اشتغال برای 30 هزار پزشک اشاره کرد؛ البته حتی در شرایطی که به ازای هر 2 هزار و 500 نفر یک پزشک در نظر گرفته شود باز هم پزشک عمومی بیکار خواهیم داشت.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز خاطرنشان کرد: همچنین با اجرای این طرح تعداد زیادی پرستار و ماما شاغل می‌شوند و درآمدی هر چند اندک به این افراد تعلق می‌گیرد.
وی با بیان اینکه البته این طرح معایبی هم دارد و در صورتی که این معایب رفع نشوند ممکن است آسیب‌هایی به طرح وارد کنند و حتی منجر به شکست طرح شوند، گفت: عدم تخصیص بودجه به طرح از جمله این معایب است.
سرمست در پایان با ارائه راهکار در راستای رفع معایب این طرح عنوان کرد: لازم است کمیته‌هایی متشکل از پزشکان باتجربه و مطب‌دار تشکیل شود و معایب طرح در این کمیته مورد بررسی قرار گیرد و نتیجه به مسئولان گزارش شود.
*تعامل مطلوب برای اجرای طرح پزشک خانواده در هندیجان
مدیر شبکه بهداشت و درمان شهرستان هندیجان اظهار کرد: اجرای طرح پزشک خانواده در این شهرستان با تعامل مطلوب شهروندان در حال انجام است.
احمد حسینی اصل تصریح کرد: اجرای این طرح با مراجعه به درب منازل تمام شهروندان و انجام سرشماری صورت گرفته است.
وی با بیان اینکه 77 درصد شرکت کنندگان در طرح سرشماری پزشک خانواده هندیجان ویزیت شده‌اند، افزود: به‌منظور اطلاع‌رسانی و مشارکت مردم در اجرای صحیح طرح پزشک خانواده به همه مشترکین تلفن همراه شهرستان برای دعوت به سرشماری و معاینات اولیه، پیامک ارسال شده است.
مدیر شبکه بهداشت و درمان شهرستان هندیجان با بیان اینکه اجرای این طرح در راستای کمک به هزینه‌های سنگین درمانی بیماران است، گفت: امیدواریم با تعامل مضاعف شهروندان بیش از پیش شاهد اجرای طرح مذکور در راستای سلامت آنها بین شهروندان باشیم.
وی اضافه کرد: در این زمینه دستگاه‌‌های اجرایی مختلف شهرستان نیز باید تبلیغات در این زمینه را یکی از اولویت کارهای خود قرار بدهند زیرا بسیاری از شهروندان با گذشت مدت زمان زیادی از این طرح، همچنان با جزئیات آن ناآشنا هستند.
حسینی اصل در ادامه با اشاره به اقدامات این شبکه در خصوص اجرای هر چه بهتر طرح پزشک خانواده در شهرستان خاطرنشان کرد: در راستای سیاست‌های کلی وزارت بهداشت، با عنایت به اهمیت ویژه طرح پزشک خانواده، اقدامات شبکه بهداشت و درمان هندیجان در اجرای این طرح بدین شرح اعلام می‌شود برگزاری کمیته بین بخشی هماهنگی طرح پزشک خانواده، برگزاری جلسات متعدد با فرماندار و مسئولان شهری (تامین اجتماعی، خدمات درمانی، شورای شهر و ...)، مراجعه به درب منازل و انجام سرشماری ( به میزان 100 درصد)، ورود اطلاعات جمع آوری شده به سامانه نظام ارجاع (100 درصد) و جذب و شروع به کار نیروهای تیم سلامت شهری از جمله این اقدامات هستند.
وی ادامه داد: همچنین ارسال پیامک به تمام مشترکین تلفن همراه شهرستان برای دعوت به انجام سرشماری و معاینات اولیه، انجام معاینات اولیه شرکت کنندگان در سرشماری ( به میزان 77 درصد) و انتشار پمفلت و تراکت و نصب بنر، پوستر و پارچه نوشته در سطح شهر به منظور اطلاع رسانی و آشنایی عمومی با طرح پزشک خانواده از دیگر اقدامات در راستای تعالی این طرح در شهرستان هندیجان است.
*بعد از اهواز هندیجان میزبان پزشک خانواده است
رئیس مرکز بهداشت خوزستان نیز در توضیحاتی عنوان کرد: طرح پزشک خانواده در اهواز مرکز استان خوزستان از تاریخ 9 تیرماه سال جاری اجرایی شد و هندیجان میزبان بعدی برنامه پزشک خانواده است.
سید محمد علوی اضافه کرد: برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع در مناطق شهری بر اساس نسخه 92-02، در شهرهای بزرگ استان در حال اجراست.
وی افزود: این طرح در شهرهای اهواز، آبادان، خرمشهر، دزفول، بهبهان، گتوند و شوش آغاز شده است و طبق مصوبه افزایش تدریجی شهرهای مجری برنامه پزشک خانواده، این برنامه به زودی در هندیجان نیز آغاز می‌شود.
رئیس مرکز بهداشت خوزستان اظهار کرد: زیرساخت‌های لازم برای اجرای برنامه پزشک خانواده در استان در حال تکمیل است و در حال اکثر مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی و پایگاه‌های بهداشت استان به شبکه اینترنت و شبکه ملی سلامت (شمس) متصل شده‌اند.
وی بیان کرد: بر اساس همین مصوب‌ها یک‌هزار دستگاه رایانه و چاپگر به‌منظور اجرای برنامه پزشک خانواده در بین مراکز بهداشتی درمانی استان توزیع شده است.
علوی با اشاره به اینکه تاکنون سرشماری و ورود اطلاعات برای 2 میلیون و 128 هزار و 839 نفر در سامانه خدمات سلامت ایرانیان صورت گرفته است، عنوان کرد: از این تعداد بیش از 700 هزار نفر به پزشکان خانواده خود لینک شده‌اند.
وی ادامه داد: در حال حاضر پزشکان خانواده در استان خوزستان ویزیت پایه را برای 9 هزار و 343 نفر انجام داده اند و این روند با سرعت هرچه بیشتر در حال انجام است.
*همه زیرساخت‌های لازم برای اجرای طرح در خرمشهر مهیاست
مدیر شبکه بهداشت و درمان خرمشهر نیز در همین زمینه اظهار کرد: همه زیرساخت‌های لازم برای اجرای طرح پزشک خانواده در شهرستان خرمشهر مهیا و فراهم شده است.
فرشید بهشتی افزود: سرشماری این طرح ملی در شهرستان انجام شده و این طرح در خرمشهر با استقبال خوبی مواجه است.
وی ادامه داد: در طرح پزشک خانواده، 81 درصد خرمشهری ها شرکت داشته‌اند و همه زیرساخت‌های لازم برای خدمت‌رسانی پزشکان نیز ترتیب داده شده است.
مدیر شبکه بهداشت و درمان خرمشهر با بیان اینکه این شهرستان آمادگی کامل برای اجرای طرح پزشک خانواده را دارد، تصریح کرد: در حال حاضر منتظر اجرای این طرح از سوی استان هستیم.
وی اشاره کرد: انتخاب پزشک توسط شهروندان به دلخواه بوده اما این نکته را نیز نباید فراموش کرد که سقف پذیرش هر پزشک 2 هزار و 500 بیمار است و اگر از این تعداد بیشتر شود پزشکان خانواده دیگری به شهروندان معرفی می‌شود، همچنین میزان فاصله مرکز بهداشت و بیمارستان با محل زندگی افراد در انتخاب پزشک خانواده آنها مؤثر است.
بهشتی در ادامه گفت: حدود 60 درصد پزشکان عمومی و متخصص ثبت‌نام کرده‌اند و آماده خدمت‌رسانی به بیماران هستند، اما انتظار می‌رود که تعداد ثبت‌نام پزشکان بیشتر شود.
وی با بیان اینکه همه تلاش ما در راستای ارتقای خدمت‌رسانی به شهروندان آبادانی و خرمشهر و رفع مشکلات موجود در زمینه بهداشتی و درمانی در شهرستان است، خاطرنشان کرد: طرح پزشک خانواده طرح بسیار مطلوب و خوبی است که در صورت اجرایی شدن مشکل بسیاری از بیماران بی‌بضاعت را حل می‌کند.
مدیر شبکه بهداشت و درمان خرمشهر با بیان اینکه در حال حاضر این طرح در تعدادی از مراکز بهداشتی و درمانی این شهرستان در حال انجام است، بیان کرد: اطلاعات خانوارهایی که در فاز سرشماری وارد سامانه سلامت شده بود اینک برای انجام ویزیت مبنای کار خواهد بود.
*بخش اعظم هزینه‌ها بر عهده بیمه است
وی با اشاره به اینکه همکاران ما تلاش‌های گسترده‌ای را در این خصوص در حال انجام دارند، تصریح کرد: مردم و شهروندان از طریق ستاد اجرایی برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع واقع در ستاد مرکز بهداشت خرمشهر در خیابان فردوسی خیابان شهیدان نورانی می‌توانند سوالات و مشکلات خود را در این خصوص مطرح کنند.
دبیر ستاد اجرایی طرح پزشک خانواده خرمشهر در خصوص ثبت‌نام افرادی که تاکنون موفق به این کار نشده‌اند نیز عنوان کرد: افرادی که تاکنون موفق به ثبت‌نام و پرکردن فرم نشده‌اند می‌توانند با به همراه داشتن دفترچه بیمه و شناسنامه خود به نزدیک‌ترین درمانگاه محل سکونت بروند و نسبت به ثبت‌نام اقدام کنند.
وی ادامه داد: پس از انجام ثبت‌نام اطلاعات افراد وارد سامانه سلامت می‌شود و آنها نیز زیر پوشش طرح پزشک خانواده قرار خواهند گرفت.
مدیر شبکه بهداشت و درمان خرمشهر با تقدیر از استقبال و مشارکت همه متخصصان در طرح پزشک خانواده گفت: در این طرح تعرفه‌ای که بیمه برای پرداخت به پزشکان در نظر گرفته شده است بیشتر از وضعیت کنونی بوده پس همین امر موجبات همکاری پزشکان و ایجاد انگیزه آنها را برای تعامل دوچندان می‌کند.
وی اظهار کرد: در طرح پزشک خانواده، بیمار برای درمان، حداقل هزینه‌ها را متحمل شده و بخش اعظم این هزینه بر عهده بیمه است.
بهشتی در پایان گفت: در این طرح هم افراد و هم پزشکان عمومی و متخصص همگی باید زیر نظر بیمه هستند در غیر این‌صورت طرح به آنها تعلق نمی‌گیرد و باید هزینه‌های ویزیت آزاد را متحمل شوند.
*ثبت نام پزشکان به پایان رسیده است
مدیر شبکه بهداشت و درمان شهرستان بهبهان نیز چنین عنوان کرد: مقدمات اجرای طرح پزشک خانواده در بهبهان فراهم شده است و ثبت‌نام مردم و پزشکان نیز به پایان رسید.
محسن زارع‌زاده ادامه داد: مهمترین اولویت وزارت بهداشت، پیگیری اجرای طرح پزشک خانواده است که این شبکه نیز به تبع، همین اولویت را پی می‌گیرد.
وی بیان کرد: علاوه بر ثبت‌نام مردم و پزشکان در این طرح، انتخاب پزشک مربوط توسط مردم نیز تقریبا انجام شده است و در مرحله بعد نیز کار پزشکان آغاز خواهد شد.
مدیر شبکه بهداشت و درمان شهرستان بهبهان با بیان اینکه در حال حاضر منتظر دستور استان برای اجرای طرح هستیم تصریح کردد: حوزه‌های مختلف برنامه پزشک خانواده مانند حلقه‌های زنجیر به هم پیوسته است و در صورت اجرای مراحل نخست آن، مراحل دیگر نیز به ترتیب اجرا می‌شود.
به هر حال آواز دهل این طرح در سراسر استان خوزستان تاکنون از دور خوش بوده است و همچنان شهروندان و روستائیان منتظرند تا چگونگی روند اجرای طرح پزشک خانواده را در مراکز درمانی و بهداشتی آن شاهد باشند و بنا به گفته مسئولان هم مردم و کادر پزشکی از مزایای آن بهره‌مند شوند./س