به گزارش گروه استانها باشگاه خبرنگاران صنایع دستی از جمله دستاوردهای سنتی است که با توجه به کاربردی، قابل فهم بودن و... در نفس خود حامل عناصری است که در آن می تواند به بازکاوی و بازتولید پدیده های سنتی کشور همت گماشت بدون این که تغییر و تحولات محیطی و روند برتری فرهنگ بیگانه در آن مثمر ثمر باشد.
این هنر صنعت حداقل به نسبت سایر عناصر و پدیده های سنتی از قابلیت و موضوعیت فراوان تری برای ثبت و ضبط توانایی ها و ابعاد مختلف فرهنگی برخوردار است. صنایع دستی به علت پیوند عمیق با ویژگی های و شاخص های فرهنگی و مذهبی هر منطقه ای و نیز با قابلیت گسترده آن ها برای ضبط و انتقال این عناصر بهترین ابزار انتقال مفاهیم و به طور کلی فرهنگ و تمدن هر جامعه ای محسوب می شود.
هم چنین به لحاظ زیبایی، جذابیت و لطافت هایی که از بعد هنری و فرهنگی دارد همواره مورد توجه گردشگران بوده و در گردشگری نقش اصلی را ایفا می کند.
به عبارت دیگر ویژگی های فکری و روانی صنعتگران مانند ذوق، هنر، پشتکار و قناعت موجب شده است تا فرآورده های دست ساز نه تنها در کشورمان خریداران فراوانی داشته باشد بلکه مسافران، گردشگران و علاقه مندان خارجی را نیز به خود جلب نماید و نهایتاً بازشناسی آیین ها و آداب و رسوم ایرانی را مشخص تر جلوه کند.
رئیس اداره فنی معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی استان گلستان در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: صنايع دستي به آن گروه از صنايع گفته مي شود كه مهارت، ذوق و بينش انسان در آن نقش اساسي دارد. صنايع دستي ريشه هايي عميق و استوار در اعتقادات، باورها، آداب، عادات، رسوم، سنن و در مجموع فرهنگ معنوي هر جامعه دارد.
مریم حاجی ابراهیمی افزود: رشته های منحصر بفرد موجود در استان شامل جاجیم بافی،نمدمالی، ساخت زیورآلات ترکمن- نوار بافی کتول، پلاس بافی، سوزن دوزی ترکمن، ابریشم بافی، فرش سرامیکی، نواربافی ترکمن، حکاکی نقاشی، معرق برگ و ... است که بسیاری از این رشته ها دارای قابلیت صادراتی هستند.
وضعیت صادرات صنایع دستی گلستان
وی درباره وضعیت صادرات صنایع دستی استان گفت: صادرات صنایع دستی به صورت امروزی ، از دوره قاجار و زمان ناصرالدین شاه شکل جدی به خود گرفت و تجار تبریزی از طریق استانبول به بازارهای مناسبی در اروپا برای صادرات فرش ایران یافتند از آن تاریخ تا اواسط دهه 70 فرش دستباف مهمترین کالای صادراتی ایران بود.
حاجی ابراهیمی بیان داشت: ما با رشد صادرات صنعتی به ویژه پتروشیمی ، فرش و صنایع دستی جایگاه خود را در سبد صادراتی ایران از دست دادند و رکود بازار فرش ایران در جهان ، پیشی گرفتن بخش های کشاورزی و معدن از بخش صنایع دستی و فرش را سبب شده است.
بهره وری پایین صنایع دستی
وی عنوان کرد: آمار ارائه شده از سوی گمرک استان نشان از عدم فعالیت جدی برای صادرات رسمی صنایع دستی دارد و بیشتر فعالیت ها در قالب صادرات چمدانی و یا همراه مسافر متمرکز شده است در حال حاض صنایع دستی استان در حدی نیست که بتوان برای آن بازاریابی وسیعی انجام داد و این هنر صنعت دچار بهره وری پایین و تولید کمی است.
وی تصریح کرد: صنایعی می تواند صادرات گرا باشد که علاوه بر تولید بیشتر ، دارای مدیریت علمی باشند و بیش از 70 درصد محصولاتشان به کشورهای دیگر صادر شود.
فعالیت 40 تعاونی صنایع دستی
به گفته این کارشناس صنایع دستی، در حال حاضر حدود 40 تعاونی صنایع دستی و فرش در استان وجود دارد که متاسفانه هیچکدام در راستای تولید کیفی و صادرات فعالیت ندارند و هیچگونه تشکل صادراتی صنایع دستی در استان وجود ندارد.
وی افز ود: برای جلوگیری از این رکود و تقویت این بخش نیاز به برنامه ریزی کلانی است تا تولید کننده به دلیل مناسب نبود شرایط بازار به شغل دیگری روی نیاورد . تدوین استانداردهای تولید ، جلوگیری از ورود کالاهای نامرغوب و غیر صنایع دستی با این عنوان می تواند کمک بسیار موثری به به تقویت صادرات صنایع دستی باشد.
حاجی ابراهیمی به مزیت های نسبی تولیدات استان اشاره و اضافه کرد: حمايت از صنايع دستي و تقويت بنيه توليد كنندگان و سازندگان فرآورده هاي دست ساز، يكي از طرقي است كه مي تواند نقش فعالي در توسعه اقتصادي و رشد ممالك عقب نگه داشته شده ايفا کند.
وی اظهار داشت: عجيب نيست اگر طي سال هاي اخير توجه بسياري از كشورها به اين مهم جلب شده و به موازات استقبال از صنعت، متقاعد شده اند كه چنان چه صنايع دستي به عنوان يك مكمل اقتصادي مورد حمايت معقول و بهره برداري درست قرار گيرد قادر خواهد بود اثر محسوسي در ايجاد اشتغال و درآمدزايي داشته باشد.
مریام حاجی ابراهیمی یادآورشد: در استان گلستان به دليل فراواني مواد اوليه ارزان، طولاني بودن پيشينه توليد در صنايع دستي، تنوع رشته هاي استان، تنوع قوميت هاي موجود در استان، صنايع دستي مي تواند نقش بسيار مهمي را بعد از كشاورزي ايفا نمايد و در صورتي كه برنامه ريزي اصولي داشته و طبق همان برنامه از صنايع دستي حمايت شود شايد اغراق نباشد اگر بگوييم از كشاورزي مي توند پيشي بگيرد.
وی به مزیت های صنایع دستی گلستان اشاره و اضافه کرد: انجام بخش اساسی تولید به وسیله دست و ابزار و وسایل دستی برای تولید هریک از فرآورده های دستی مراحل متعددی طی می شود و حضور موثر و خلاق انسان در تولید و شکل بخشیدن به محصولات ساخته شده و امکان ایجاد تنوع و اجرای طرح های مختلف در مرحله ساخت فر آورده های مذکور از جمله موارد است.
وی گفت: تامین قسمت عمده مواد اولیه مصرفی از منابع داخلی، داشتن بار فرهنگی (استفاده از طرح ها و نقش ها ی اصیل و بومی)، عدم همانندی و عدم تشابه فرآورده های تولیدی با یکدیگر و عدم نیاز به سرمایه گذاری زیاد در مقایسه با صنایع دیگر از دیگر مزایاست.
چالش های تولید صنایع دستی
این کارشناس به چالش های تولید صنایع دستی اشاره و اضافه کرد: نامناسب بودن میزان نور ونحوه تابش ان،عدم تناسب پنجره ونورگیرکه موجب ضعف بینایی هنرمند می شود.
وی گفت:تداخل محیط کارگاه با محیط مسکونی،واستفاده از کارگاه به عنوان آشپزخانه، انبار و...، عدم بهره گیری ازتهویه مناسب، عدم استفاده از کف پوش مناسب، کف غالب این گونه کارگاه ها فاقد پوشش موزاییکی ویا سیمانی بوده و در نتیجه قابلیت نظافت و شستشو را ندارند و نامناسب بودن فضای کارگاه ها با توجه به افراد شاغل در آن از جمله چالش هاست.
مریم حاجی ابراهیمی گفت: عدم پیش بینی امکانات اطفای حریق در کارگاه ها،عدم رعایت اصول ارگونونی در ساختار دستگاه های تولیدی، متناسب با رشته فعالیت، نبود ساعات استراحت در مواقع کاری طولانی مدت، تنظیم نبودن دما و رطوبت کارگاه از دیگر چالشهاست.
به گزارش عدم وجود بازار فروش نیز یکی از مهم ترین دغدغه هایی است که هنرمندان صنایع دستی در ابعاد داخلی و خارجی با آن روبرو هستند. همچنین نفوذ برخی رقیبان در عرصه صنایع دستی با کم ترین قیمت و در عین حال در بسته بندی های مناسب و زیبا موجب بیش از پیش رکود صنایع دستی کشور شده است و تولیدکنندگان صنایع دستی کشور امروزه قبل از هر کاری می بایستی بازار فروش و هدفشان را خوب شناسایی و پیدا کنند اقدام به تولید کنند چرا که بازار تعیین کننده کارهاست.