به گزارش باشگاه خبرنگاران خوزستان؛ محسن شريفيان در كتاب «اهل ماتم» درباره ساز سنج كه در استان خوزستان و بوشهر مورد استفاده قرار مي‌گيرد مي‌نويسد: سنج ساز كوبه‌اي- فلزي، در طبقه سازهاي «ايديوفون» قرار گرفته. در متون قديم فارسي جزو آلات ايقاعي- يعني سازهاي ضربي- دانسته شده و در ميان اقوام مختلف جهان، رايج و از اهميت خاصي برخوردار است.
سنج در بوشهر از دو صفحه مدور فلزي به قطر 15 تا 20 سانتيمتر و ضخامت تقريبي پنج ميليمتر ساخته شده و در ميانه هر صفحه آن فرورفتگي وجود دارد كه كار آن ايجاد كاسه صوتي براي اين ساز است. در وسط آن نيز سوراخي ايجاد شده تا دسته‌هاي سنج آزادانه از آن عبور كند. به ياري اين دو دسته كه هر كدام به اندازه 10 تا 15 سانتيمتر طول دارند سنج را به هم مي‌كوبند. «سنج زن‌ها» در عين كوبيدن، دو قرص فلزي را بر روي هم مي‌لغزانند.
جنس سنج از فلزي است سخت و محكم كه به آن «هفت جوش» مي‌گويند. هفت جوش از تركيب هفت فلز مختلف به دست مي‌آيد. جنس و تعداد سنج‌ها در مراسم به دليل برخي محدوديت‌ها قابل تغيير است و امكان دارد كه در هنگام اجراي مراسم از تعداد سه تا چهار سنج كه از جنس زرد، مس و... ساخته شده باشند استفاده كنند.
پيرامون اين ساز در گذشته معتقد بودند كه چون جنس سنج از فلز است و شيطان و اجنه از فلز مي‌هراسند به همين خاطر آن را كنار نوارنده‌هاي دمام مي‌نوازند تا جسم‌شان از اشباح و شياطين آزاد شود و نوازنده بتواند با نيتي پاك به نواختن بپردازد.
در مورد فلز، زنده ياد دكتر محمدتقي مسعوديه نيز در كتاب "مباني اتنوموزيكولوژي" مي نويسد: اصولا در دوران كهن اين عقيده وجود داشته كه شياطين و ارواح پليد با صداي فلز فرار مي‌كنند. بر اين اساس اكثر سازهايي كه به كيش‌هاي مذهبي اختصاص دارند از فلز ساخته مي‌شوند.
در قطعه سنج و دمام، معمولا تعداد هفت سنج نواخته مي‌شود، سه قطعه كه از ديگر سنج‌ها خوش صداتر هستند در جلو و چهار قطعه ديگر را در عقب گروه مي‌نوازند.
سنج‌ها پس از نواختن دمام‌ها، معمولا بعد از چهار يا شش ميزان سكوت، در قطعه سنج و دمام نواخته مي‌شوند و نواختن آنها تا پايان قطعه استمرار مي‌يابد. همچنين برخي از نوازندگان، ريتم ثابتي را مي‌نوارند و برخي ديگر آن را خرد مي‌كنند./س