به گزارش گروه استانها باشگاه خبرنگاران كلان شهر مذهبي ايران شهري كه در مسير توسعه و تبديل شدن به شهر الكترونيك گام هاي بلندي برداشته و مديرانش اهداف جهاني را در راستای گسترش آن در سر می پرورانند اين روزها براي انتخاب سكاندار روز شماري مي كند.
مشهد الرضا چگونه مدرن شد
مشهد به دليل وجود مرقد مطهر امام رضا از نخستين مناطقي است كه در قامت شهر مدرن در ايران شكل گرفت.
قدمت بافت شهري در مشهد به اواخر دوره قاجاريه بر مي گردد؛ در آن دوران هسته مركزي پيرامون حرم مطهر امام رضا(ع) به كانون هاي ساخت و ساز واحدهاي تجاري و مسكوني تبدل و چهار نقطه پايين خيابان( نواب صفوي)، بالا خيابان( شيرازي)، خيابان تهران( امام رضا) و خيابان طبرسي پذيراي اولين مجموعه هاي شهرنشين مشهد كه بيشتر مجاوران آقا بودند تبديل شد.
در آن دوران جمعيت مشهد به كمتر از يكصد هزار نفر مي رسيد كه افراد متمول آن در مناطقي مثل خيابان تهران و سراب متمركز و زائران و افراد كمتر برخوردار نيز در ساير نواحي مستقر بودند.
چهار دروازه نوغان، سراب، پايين خيابان و دروازه قوچان هم مشهد را در بر مي گرفت كه با توسعه شهر آثاري از آنها در دست نيست.
در دهه 20 رينگ اطراف حرم طهر ساختمانهاي چند طبقه اي را ديد كه در قالب هتل و مسافرخانه احداث مي شد، اين واحدها به همراه بازارهاي سر پوشيده عهد قاجاريه و بعد از آن در سال 1350 كه اولين مرحله خرابي اطراف حرم بود از بين رفت و در اين دوران 500 هتل و مسافرخانه به كلي تخريب شد.
سير صعودي جمعيت در مشهد
سیر صعودی جمعیت در مشهد در دهه 40 و دوران تقسيم اراضي بود و روستاييان را روانه شهرها كرد و در اين سالها اتوبوسراني، قطار و هواپيما هم سبب شد تا تردد و اقامت دائم در اين شهر راحت تر و بيشتر شود.
به تدريج زائراني كه به مشهد مي آمدند با توجه به شرايط اقتصادي اين شهر و معنويت حاكم بر آن، در مشهد به طور دائمي اقامت مي كردند و جمعيت به 250 هزار و سپس تا سال 1355 به 600 هزار نفر رسيد.
در سه دهه اخير مشهد از نظر جمعيت و وسعت دچار انفجار شده است؛ يك ميليون حاشيه نشين و بيش از سه ميليون جمعيت شهر نشين، تشكيل دهها شهرك اقماري و محدوده گسترده در شهر كه 25 ميليون مسافر را هم بايد به آن افزود و همه در 30 سال گذشته اتفاق افتاده است.
در سه دهه اخير كار شهرداري مشهد نيز سخت تر شده است و ساختمان شهرداري كه به ميدان شهدا محدود بود امروز به 13شهرداري و دهها ناحيه و 15 سازمان مستقل تبديل شده و مديريت گسترده شهر به امور 17 هزار شهروند و 25 ميليون زائر رسيدگي و در مسير عمران و اباداني شهر گام برمي دارد.
در بررسي اين سير صعودي شهرداريها در مشهد مي توان اينگونه گفت كه بلدیه با هدف حفظ منافع شهرها و خدمت رساني به شهروندان تاسيس شد اما امروز شهرداري كلان شهر مشهد دراندازه هاي جهاني فعاليت مي كند و به سمت تبديل شدن به شهر الكترونيك گام هاي بلندي برداشته است.
شهرداراني كه خان بودند و شهردار يك ماهه
طلايه داران شهرداري مشهد در نود سال گذشته صاحبان قدرت يعني اغلب خان و نظامي بودند و تخصص و مديريت در آن زمان جابي در مديريت شهري نداشت و قدرت بر شهر مذهبي مشهد حكومت مي كرد؛ در ميان مديران اين شهر میرزا عبدالله صبا تنها شهردار مشهد است كه يك ماه بر اين مسند نشسته است.
سرتیپ کاشف‌الملک (از ۱۲۹۷ تا ۱۳۰۰) مشير همايون شهردار (از خرداد تا بهمن ۱۳۰۰)، میرزا احمد خان صلاحی (مهر ۱۳۰۴)، علی‌اکبرخان سرشار (از مهر ۱۳۰۴ تا خرداد ۱۳۰۵)، مصطفی خان عون جزایری (از مرداد ۱۳۰۵ تا فروردین ۱۳۰۶)، مصطفی خان دفتر (از فروردین ۱۳۰۶ تا شهریور۱۳۰۶)، بدیع‌اله خان نبیلی (از شهریور ۱۳۰۶ تا اسفند ۱۳۰۶)، میرزاعبدالله صبا (از اسفند ۱۳۰۶ تا فروردین ۱۳۰۷)، میرزا رحیم خان فاطمی (از فروردین ۱۳۰۷ تا اردیبهشت ۱۳۰۷)،میرزا علیرضا صبا (از اردیبهشت ۱۳۰۷ تا خرداد ۱۳۰۸)، احمدخان خجسته (از فروردین ۱۳۰۹ تا تیر ۱۳۰۹)، محمد خان هادی (از تیر ۱۳۰۹ تا تیر ۱۳۱۱)، دکتر موسی خان جوان (از تیر ۱۳۱۱ تا تیر ۱۳۱۲ ( میرزا تقی خان خواجه نوری (از شهریور ۱۳۱۲ تا دی ۱۳۱۲) ، موسي خان مهام ( ازدی ۱۳۱۲ تا مهر ۱۳۱۳) هر كدام در دوره هاي چند ماه تا بيش از 3 سال رئيس بلديه مشهد بوده اند.
چه كساني دو بار شهردار شدند
در فاصله زماني سال 1313 تا انقلاب ايران در سال 57 نيز شخصيت هايي شهردار شده اند كه در ميان آنها افرادي با تحصيلات دانشگاهي نيز به چشم مي خورد و شهرداران عبدالوهاب اقبال و مسعود مهدوي، اکبر صابری فر و هادی قمصریان نيز كساني بودند كه دو بار اين مديريت را به عهده گرفته اتد.
دکتر ابوالقاسم شیخ (از آذر ۱۳۱۳ تا دی ۱۳۱۴)، حسین عماد ممتاز (از دی ۱۳۱۴ تا خرداد ۱۳۱۵)، ابراهیم شریفی (از خرداد ۱۳۱۵ تا فروردین ۱۳۱۶)، محمد علی روشن (از اردیبهشت ۱۳۱۶ تا آبان ۱۳۱۹)، شاهرخ نیری (از آبان ۱۳۱۹ تا اسفند ۱۳۲۰)، نصرت‌الله خواجه نوری (از اسفند ۱۳۲۰ تا آبان ۱۳۲۴)، عبدالعظیم احمدی (از آبان ۱۳۲۴ تا مرداد ۱۳۲۷)، سعید مهدوی (از مرداد ۱۳۲۷ تا شهریور ۱۳۲۸)، اسدالله قهرمان (از آبان ۱۳۲۸ تا دی ۱۳۲۹)، محمد ولي اسدي ( فرماندار مشهد) (از دی ۱۳۲۹ تا فروردین ۱۳۳۰) (سرپرست)، عبدالوهاب اقبال ( از فروردین ۱۳۳۰ تا دی ۱۳۳۲)، عبدالوهاب اقبال از بهمن ۱۳۳۲ تا بهمن ۱۳۳۴)،اسدالله قهرمان (از بهمن ۱۳۳۴ تا دی ۱۳۳۵)، محمود روحانی (از دی ۱۳۳۵ تا مرداد ۱۳۳۶) ، سرهنگ سید محمد جلایی (از مرداد ۱۳۳۶ تا مرداد۱۳۳۸) علی اشرف پرشکپور (از شهریور ۱۳۳۸ تا آذر ۱۳۳۹) ، رضا سجادی (از آذر ۱۳۳۹ تا بهمن ۱۳۴۰، عیسی قائم مقام رضوی مشار (از بهمن ۱۳۴۰ تا اردیبهشت ۱۳۴۲)، حبیب الله ملک زاده آملی (از اردیبهشت ۱۳۴۲ تا مهر ۱۳۴۲)،محمد شعبانزاده (از مهر ۱۳۴۲ تا خرداد ۱۳۴۳) (سرپرست) مهندس سيد جواد شهرستاني از خرداد ۱۳۴۳ تا تیر ۱۳۴۵)، سیف الله رزاقی (از مرداد ۱۳۴۵ تا خرداد ۱۳۴۶)، سرتیپ محمد بنی اعتماد (از تیر ۱۳۴۶ تا خرداد ۱۳۵۰)، دکتر امیر هوشنگ معتمدی (از تیر ۱۳۵۰ تا شهریور ۱۳۵۱)، مهندس مسعود مهدوی (از شهریور ۱۳۵۱ تا آبان ۱۳۵۲)، محمد رهبر (از آبان ۱۳۵۲ تا خرداد ۱۳۵۴)،بهمن طاهریان (از خرداد ۱۳۵۴ تا شهریور ۱۳۵۴) (سرپرست)، رضا سجادی (از شهریور ۱۳۵۴ تا مهر ۱۳۵۵)، مهندس مسعود مهدوی (از آبان ۱۳۵۵ تا فروردین ۱۳۵۶)
شهرداران همپاي انقلاب در مشهد الرضا
اردیبهشت ۱۳۵۶ تا تیر ۱۳۵۷ مهندس سعید نجف پور شهردار بود و یوسف چوبک ازتير 57 تا اسفند 57 و اين روزها مصادف با روزها و حادثه هاي پر شور انقلاب در شهر امام رضا بود و اين شهرداران سكان مديريت شهر را در چنين روزهايي به دست داشتند؛ همچنين از اسفند سال 57 تا آذر 58 مهندس جمشید منصوریان شهردارشد.
به ترتيب تا به امروز در دهه هاي 60، 70 و 80 اين اسامي رئيس شهرداري مشهد بودند؛ مهندس جواد حسینی مهر (از آذر ۱۳۵۸ تا اسفند ۱۳۵۹)، حسین فیضیی (از اسفند ۱۳۵۹ تا شهریور ۱۳۶۰)، اکبر صابری فر (از شهریور ۱۳۶۰ تا اسفند ۱۳۶۴)، محمود حبیبی (از اسفند ۱۳۶۴ تا آذر ۱۳۶۶)، مهندس محمد عصاران دربان (از آذر ۱۳۶۶ تا دی ۱۳۶۸)، اکبر صابری فر (از دی ۱۳۶۸ تا شهریور ۱۳۷۱)، علیرضا هوشنگ نژاد (از شهریور ۱۳۷۱ تا آبان ۱۳۷۱) (سرپرست(، مهندس عباس امیری پور (از آبان ۱۳۷۱ تا شهریور ۱۳۷۷)، هادی قمصریان (از شهریور ۱۳۷۷ تا مهر ۱۳۷۷) (سرپرست)، محمد زند وکیلی (از مهر ۱۳۷۷ تا اردیبهشت ۱۳۷۸)، هادی قمصریان (اردیبهشت ۱۳۷۸) (سرپرست)، احمد نوروزی (از خرداد ۱۳۷۸ تا خرداد ۱۳۸۲)، سیدهاشم بنی هاشمی چهارم (از خرداد ۱۳۸۲ تا اردیبهشت ۱۳۸۶)
61 شهردار مشهد
سيد محمد پژمان از اردیبهشت ۱۳۸۶ تا کنون به مدت شش سال شصت و يكمين شهردار مشهد بود كه يكي از طولاني ترين زمان هاي خدمت به مردم اين شهر را سپري كرده است؛ در مدت فعاليت او شهر مشهد شاهد تحولات گسترده در زمينه هاي عمراني، فرهنگي و اجتماعي بود.
اين روزها در پايتخت معنوي ايران بازار گمانه زني ها داغ است؛ داغترين گمانه نيز خبر حضوراحمدي نژاد در سمت شهرداري مشهد بود كه رد شد اما همچنان رايزني با شخصيت هاي ملي ادامه يافت و برخي از اعضاي شوراي شهر اعلام كردند سعيد جليلي، مرتضي بختياري و علي نيکزاد از گزينه هاي شهرداري مشهدند كه به خاطر ارادت به ساحت امام رضا اين پيشنهاد را پذيرفته اند.
و همچنان در محافل خبري گمانه زني در مورد انتخاب شهردار ادامه دارد و خبرنگاران حوزه شهري به اين بهانه با مسئولان مصاحبه مي گيرند و تيتر مي زنند كه شصت و دومين شهردار پايتخت معنوي ايران كه خواهد بود؟
شصت و دومين شهردار و انتظارات
شهردار مشهد هر كه باشد بايد در تعامل با دولت و با همکاری مجلس اعتبارات ملي را براي مشهد جذب كند تا فرهنگ زیارت توسعه يابد و زمينه انجام فعالیتهای فرهنگی و اجراي زیرساخت‌هاي توسعه شهر الكترونيك در آن فراهم شود.
و امروز توقعات مشهدي ها از فردي كه بر اين مسند تكيه مي زند بسيار فراتر از گذشته است؛ شهرداري كه بايد مشهد را به افق 2017 بعنی تبدیل شدن به اهداف پایتخت فرهنگی جهان اسلام برساند./ش