به گزارش گروه استانها باشگاه خبرنگاران توصیه های فراوان دین اسلام در اهمیت یتیم نوازی در کدام بخش است دست نوازش پدرانه بر سر یتیمان کشیدن و حمایت عاطفی و روانی همه جانبه، نظارت و سرپرستی آگاهانه و دلسوزانه در تمامی جوانب یا تامین نیازهای مادی آنها؟
برای پاسخ به این سوال خوب است نظر تیز بینانه، موشکافانه و هدفمند به تعالیم اسلام داشته باشیم و آنگاه به غور در نحوه فعالیت نهادها و ارگان های دولتی و غیر دولتی ایجاد شده برای تحقق این امر بپردازیم که تا چه حد در راستای آنچه دین در مسئله یتیم نوازی بیان کرده قدم برداشته اند.
دین اسلام و پیام آورندگان آن همیشه و در همه حال به کسانی که زمینه مظلوم واقع شدنشان فراوان است توجه خاص و ویژه داشته و در راستای برچیده شدن این زمینه توصیه های فراوانی کرده اند. از جمله این اقشار می توان به یتیمان اشاره کرد.
کلام خداوند متعال در اهمیت احترام به یتیمان
با توجه به آیات فراوانی که در مذمت آزردن ایتام و کسانی که مال یتیم را به ناحق مالک می شوند و بالعکس در پاداش و بهره های مادی و دنیوی برای کسانی که یتمیان را اکرام می کنند می توان گفت اولین و بهترین مربی و احقاق حق کننده یتیمان که بهتر از او برای هیچ کس وجود ندارد خداوند متعال است که خود در جای جای قرآن به این مربی و ضامن حق بودن خود برای یتیمان اشاره کرده است.
در قرآن کریم این کلام متعالی خداوند تبارک و تعالی 23 بار راجع به یتیمان سفارش شده است که میتوان به نمونه هایی از آن در آیات: 83، 177، 215، 220 سوره بقره، آیات 2، 3، 6، 8، 10، 36، 127 سوره نساء، و بخش هایی از سوره های انعام، انفال، اسراء، كهف، ضحی، بلد و ماعون اشاره کرد که یتیم نوازی ویژه مسلمانان ندانسته چرا که مطابق با فطرت بشر است یعنی تعاون بر نیکی و هم این که از نظر عقلی مورد تایید و از مصادیق عام" تعاونو علی البر و التقوی" است به همین دلیل سفارش آن را به دیگر اقوام نیز نموده از جمله یهودیان " وَ إِذْ أَخَذْنا میثاقَ بَنی إِسْرائیلَ لا تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللَّهَ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً وَ ذِی الْقُرْبی وَ الْیَتامی وَ الْمَساكینِ " (بقره، 83) خداوند متعال در این آیه می فرماید ما از بنی اسرائیل پیمان گرفتیم که به چند چیز احترام بگذارد از جمله احسان به یتیمان.
سیره عملی ائمه علیهم السلام در اکرام ایتام
در سیره ائمه معصومین علیهم السلام نیز توجه به یتیم و یتیم نوازی سرلوحه زندگی اجتماعی دینی آن بزرگواران و به عنوان الگوی جامعه دینی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این زمینه می توان به روزه داری سه روز متوالی حضرت علی علیه السلام و فاطمه زهرا سلام الله علیها به برکت شفای بیماری حسنین علیهم السلام و بخشیدن طعام افطار یک روز خود به یتیم اشاره کرد.
همچنین کارگری با شکم گرسنه برای حفظ مال دو یتیم که توسط دو پیامبر عظیم الشأن خداوند متعال حضرت موسی و حضرت خضر علیهم السلام صورت گرفت و داستان آن در سوره کهف به زیبایی بیان شده است.
یتیم نوازی حضرت علی علیه السلام که زبانزد خاص و عام بوده و همه مسلمانان به آن علم و آگاهی دارند و بر صحت آن تاکید می کنند و نمونه های بسیاری که مجال آن نیست از جمله سیره عملی ائمه علیهم السلام در یتیم نوازی است.
یتیمان نیازمند دست نوازش پدرانه یاحمایت مالی صرف
آن چه بعد از بیان این مطالب اهمیت می یابد این است که آیا توجه به یتیمان تنها برآورده ساختن نیازهای مادی و حوائج زندگی دنیایی آن هاست یا این توجه، رنگ بوی نوازش های پدرانه و تامین نیازهای روحی و روانی این کودکان را نیز در بر می گیرد.
سه گروه به این سوال پاسخ دادند. گروه اول کسانی هستند که با توجه به آیات و روایات مختلف که در زمینه حفاظت از مال یتیم و نهی از خوردن آن به ناحق مطالبی آمده، اتکاء کرده اند و برآورده ساختن نیازهای مادی یتیمان را در درجه اول اهمیت قرار داده اند. گروه دوم کسانی هستند که با استناد به سیره عملی ائمه علیهم السلام در تفقد و مهربانی عملی به یتیمان بخش مالی و کمک های مادی را نادیده گرفته و تنها نوازش و برآوردن نیازهای عاطفی و روحی یتمیان را دارای اهمیت معرفی می کنند و گروه سوم در عمل هر دو رویه را برای احترام به یتیمان و یتیم نوازی ضروری می دانند.
به نظر جمع بین دو گروه آیات و روایات نتیجه گروه سوم منطقی تر می آید، چرا که فرزند انسان در هر دو بعد نیازمند است و این نیازمندی ارتباطی با یتیم بودن یا نبودن ندارد اما چه بسا کودکانی که پدر این کانون حمایتی، تکیه گاه و پیکره اصلی خانواده را از دست داده اند در کنار جنبه تامین نیازهای مادی بیشتر از پیش به حمایت عاطفی و روانی نیاز دارند.
نهادها و ارگان ها به کدام یک از دو نیاز یتیمان توجه می کنند
حضور نهاد ها و ارگان های دولتی و غیر دولتی که بخشی از وظایف آن ها در ارتباط با یتیمان تعریف شده از جمله کمیته امداد، بهزیستی و ... و همچنین رشد چشم گیر مراکز خیریه مردم نهاد گامی موثر در حمایت ایتام است اما سوال اصلی که این میان باید به آن توجه کرد این است که این مراکز فعالیت های خود را بر روی کدام یک از ابعاد مطرح شده متمرکز کرده اند.
هدیه درآمد های حاصله از اجرای طرح های مختلف از سوی نهادها و مراکز خیریه مختلف بخصوص در ماه مبارک رمضان به یتیمان و خانواده های بی سرپرست که این روزها در سطح جامعه بسیار به چشم می خورد، بخشی از نیاز این کودکان را تامین می کند.
توجه به نیازهای عاطفی یتیمان، همراهی و زندگی با آنها همانند دیگر اقشار جامعه بعدی از قضیه است که تا حدودی نادیده گرفته شده و توجه کمتری به آن می شود. خیرینی که هر ماه مقداری پول برای یتیمان تحت سرپرستی خود به حساب نهادها و ارگان ها و مراکز خیریه واریز می کنند اما حتی یک بار هم یتیم تحت سرپرستی خود را ندیده اند و با او با تفقد و مهربانی رفتار نکرده اند کم نیستند.
این روند کلیشه ای بیشتر این فکر را در ذهن تداعی می کند که هر یک از ما می خواهیم با دادن مقداری پول به خود بقبولانیم که وظیفه خود را در قبال یتیمان به انجام رسانده ایم و از خداوند هم انتظار داریم به وعده های خود در مقابل این یتیم نوازی عمل کند اما آن چه در این جا ضروری به نظر می رسد این است که باید با نگاهی عمیق تر و نافذتر در دین و سیره کلیشه ها شکسته شده و به این یقین برسیم پاداش کاری که نیم آن را انجام داده ایم نیمه خواهد بود.
حضور در کنار یتیمان، مهربانی، همراهی، همدلی، شادکردن و زندگی کردن همراه یتیم در لحظه لحظه زندگی در کنار تامین مخارج زندگی اوست که مورد تاکید خداوند متعال بوده و باید بیش از پیش مورد توجه مسئولین و دست اندرکاران حمایت از این قشر آسیب پذیر اجتماع قرار بگیرد.
در راستای پاسخ به این سوال به سراغ مسئولان و دست اندرکاران امر تکفل یتیمان در استان رفتیم و از آن ها در این باره جویا شدیم.
کنترل گرانی ها، کمک به رفع محرومیت ها در جامعه
نماینده ولی فقیه در استان سمنان با اشاره به این که حامیان، تاجران موفقی هستند که خداوند تمام محصولات آنان را با بالاترین قیمت ها خریداری می کند و تجارت پرسودی را نصیب آنان می کند گفت: حامی یتیمان بودن یک موهبت الهی است که اگر زمانی فراموش کردیم که توفیقات خود را در خصوص اکرام ایتام و نیازمندان از کجا بدست آورده ایم و همه چیز را از جانب خود دیدیم، قطعا دچار بزرگ ترین آسیب شده ایم.
آيت الله سيد محمد شاهچراغي با اشاره به این که حالات و درجات معنوی حامیان توانایی رشد و بالندگی دارد و باید هر روز در جهت رشد آن اقدام کرد اذعان داشت: ماه رمضان فرصت مناسبی است تا افراد متمکن و توانمند به تاسی از سیره امیر المومنین و ائمه هدی(ع) به یاری محرومان، ایتام و کسانی که دچار مشکلات مالی شده‌اند بشتابند و نهادها و خیریه‌های خدمتگزار به افراد محروم و بی بضاعت را یاری کنند.
وی همچنین با اشاره به گراني های موجود در جامعه و وجود قشر نيازمند توصيه كرد: دولتمردان راهكارهايي اساسي را براي كنترل گراني اعمال کنند و مردم نيز با توجه به شرايط فعلي به همنوعان خود كه از توان مالي پائيني برخوردارند به ديد شفقت نگاه كنند و از لحاظ مالي آنها را حمايت کرده و در رفع مشكلات محرومان بيشتر از گذشته تلاش داشته باشند.
راه اندازی سایت اکرام یک قدم در برقراری ارتباط نزدیک تر حامیان و ایتام
مدیر کل کمیته امداد امام خمینی (ره) استان سمنان نیز در این گفتگو، راه اندازی سایت اکرام استان را یک قدم در راستای تحقق توانمند سازی حامیان و ایتام دانست و افزود: این سایت برای نظر سنجی، گزارش به روز وضعیت تحصیلی و خانواری خانواده ها، پرداخت الکترونیک به همین سایت بدون کسر کارمزد و ارائه تصاویر بروز از ایتام و خانواده های آن ها به حامیان آن ها راه اندازی خواهد شد.
نجعفلي انتظاري رابطه چهره به چهره حامیان را جزو ضروریات طرح اکرام معرفی و تصریح کرد: توانمند سازی حامیان و ایتام یک ضرورت است و باید نیازسنجی های به صورت متمرکز، همراه بازدید های بیشتر انجام شود.
وی با اشاره به اینکه يکي از وظايف مسلمانان کمک به ايتام و برآورده کردن نيازهاي عاطفي آنان است و ساختن يتيم خانه نيازهاي عاطفي يتيمان را برآورده نمي کند تاکید کرد: نيکي به پدر، مادر، يتيمان و بينوايان در یک راستا در قرآن بیان شده که می توان از این بیان قرآن به این نتیجه رسید که نيکي به ايتام هم در سطح نيکي به پدر و مادر قرار گرفته است.
همه هزینه های مادی کودکان بی سرپرست و بد سرپرست را تامین می کنیم
معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی استان سمنان هم از فعالیت شش مرکز غیر دولتی و یک مرکز دولتی تحت نظارت بهزیستی برای حمایت از کودکان بی سرپرست و بد سرپرست خبر داد و ابراز داشت: تامین کلیه هزینه های کودکان از جمله تحصیل، ورزش، هزینه های معیشتی، درمان، برگزاری اردوهای فرهنگی، ورزشی و تفریحی با هزینه های مربوطه در طول سال از جمله خدمات بهزیستی استان برای این کودکان است.
رعنا سرمه با یادآوری این مطلب که به 700 زن سرپرست خانوار دارای فرزند به تعداد اعضاء کمک موردی و تحصیلی داده می شود اظهار داشت: در سیره ائمه معصومین علیهم السلام نیز توجه به یتیم و یتیم نوازی سرلوحه زندگی اجتماعی دینی آن بزرگواران و به عنوان الگوی جامعه دینی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
ارتباط بدون واسطه و چهره به چهره نقطه ای مجهول بین حامیان و ایتام
با توجه فعالیت های انجام شده توسط عزیزانی که اقدامات انجام شده در حیطه کاری خود را بیان کردند همچنان پاسخ به سوال مطرح شده در ابتدای این مطلب مجهول باقی مانده است چرا که همه این بزرگواران در راستای تامین نیازهای مالی ایتام قدم های شایسته و قابل تقدیری برداشته اند اما آن چه در جامعه فعلی ما یک ضرورت دینی و اجتماعی به نظر می رسد ارتباط چهره به چهره حامیان و ایتام به صورت مستقیم و بدون واسطه و بدون بیان مسائل مالی و تامین هزینه های اولیه زندگی این قشر آسیب پذیر اجتماع است.
در شرایط فعلی که فرزندان در خانواده هایی با حضور هر دو والد با مشکلات عدیده عاطفی و اجتماعی و عکس العمل های نامناسب به جریانات منفی موجود در اطراف خود گرفتار هستند توجه هر چه بیشتر به حضور فیزیکی، ارتباط چهره به چهره و انتقال محبت انسانی که خداوند در وجودمان به ودیعه نهاده به یتیمان یک ضرورت غیر قابل انکار است که باید همه ما چه در نقش حامی مالی هستیم چه در نقش مسئول، چه در نقش یک عضو ساده اجتماع به آن اهتمام ویژه نشان دهیم./ش