اعلام برنامه‌های نجفی برای وزارت آموزش و پرورش

 به گزارش خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران، محمد علی نجفی در حوزه آموزش و پرورش در 13 محور مختلف برنامه‌های متنوعی را ارائه کرده است که متن کامل آن به شرح زیر است:
 
«هدایت دستگاه عظیم و پیجیده آموزش و پرورش که دارای کارکرد زیربنایی در تمهید پیش‌نیازهای توسعه کشور، تقویت امنیت ملی و انباشت سرمایه اجتماعی می‌باشد، مستلزم ابتناء بر برنامه‌های راهبردی و بلند مدت در برنامه‌ریزی و بهره‌مندی از روش‌های علمی و توانایی‌های پژوهشی گسترده در اجراست تا بدین ترتیب امکان هم‌‌افزایی و ارتقاء کارآیی و اثربخشی این نهاد اجتماعی کارساز فراهم آید.
 
خوشبختانه به یمن تلاش‌هایی که در طول سالیان گذشته به عمل آمده است، اسناد راهبردی متعددی تدوین و به تصویب مراجع مختلف رسیده است که به پشتوانه آنها می‌توان برنامه‌های میان مدت و کوتاه مدت همسو با سیاست‌های کلان توسعه و چشم‌اندازهای پیش بینی شده را تدوین نموده و به اجرا گذارد.
 
باور من این است که در آموزش و پرورش فرصت‌ها را بیش زا همیشه و هرکجا باید قدر دانست و تلاش نمود در دستگاهی که ویژگی بارز دیر بازده بودن با آن عجین است، در عین حال به گونه‌ای حرکت کرد که در سایه اقدامات مشخص و دستاوردهای قابل مشاهده، سرمایه اعتماد مردم و فرهنگیان به کفایت مدیریت دستگاه خدشه‌دار نشده بلکه تقویت نیز بشود. توجه داریم که تاکید بر دستاوردهای ملموس در صورت شتاب‌زدگی در اجرای برنامه‌ها و انصراف از طی فرآیندهای عقلانی تصمیم‌سازی، تصمیم‌گیری و اجرا می‌تواند به ایده‌ای تهدیدآمیز تبدیل شده و خسارت‌هایی را به بار آورد، همچنان که در گذشته و در مواردی چنین شده است. نتیجه اینکه باید هنرمندانه و هوشمندانه در مرز پرهیز از اتلاف فرصت‌ها و شتاب‌زدگی حرکت کرد.
 
بر اساس این رویکرد، برنامه تقدیمی اینجانب به مجلس شورای اسلامی، اولا مبتنی بر مجموعه اسناد بالادستی مصوب در زمینه تعلیم و تربیت و به ویژه سیاست‌های کلی ابلاغی توسط مقام معظم رهبری، قانون برنامه پنج ساله پنجم، سند تحویل بنیادین آموزش و پرورش و نقشه جامع علمی کشور است و ثانیا در فرآیند برنامه‌ریزی و اجرا به دو بخش فعالیت‌ها و برنامه‌های کوتاه مدت (بازه زمانی شهریور 1392 تا خرداد 1393) و میان مدت (بازه زمانی شهریور 92 تا شهریور 1396) تقسیم خواهد شد.
 
یادآوری این نکته نیز ضروری است که در برنامه‌های پیشنهادی، به مجموعه اقدامات فوری و قوتی که تا پیش از شروع سال تحصیلی آینده باید به انجام رسد، اشاره نشده است.
 
بدیهی است که در صورت توفیق کسب رای اعتماد نمایندگان ملت، اقدامات متعددی برای ساماندهی امور جاری در ابعاد مختلف مانند نیروی انسانی، کتاب‌های درسی، مشکلات ملی و آماده سازی مدارس و نظایر آن به عمل خواهد آمد به گونه‌ای که فرهنگیان گرانقدر و اولیاء ارجمند دانش‌آموزان با کم‌ترین دغدغه به استقبال سال تحصیلی جدید رفته و طلیعه تدبیر و امید ریاست محترم جمهور از آغاز در قالب این اقدامات متجلی شود.
 
امید است با یاری حق تعالی و به مدد حضور نیروهای فهیم و فکور آموزش و پرورش و حمایت‌های آینده اندیشانه و همه جانبه مجموعه عوامل سهیم و موثر مانند مجلس شورای اسلامی و سایر نهادهای سیاستگذار، دستگاه‌های اجرایی ذیربط و تشکل‌های غیر دولتی (مدنی)،‌به ویژه نخبگان دانشگاهی و حوزوی، خانواده‌ها و اصحاب رسانه، اجرای این برنامه با توفیق قرین باشد و در پرتو سیاست‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و روش‌های نوین تعلیم و تربیت، نسل آینده‌ساز کشور به گونه‌ای پرورش یابد که با شکوفایی همه جانبه استعدادهای خدادادی، بتواند به عنوان شهروندانی کارآمد در مدار ایمان، عقلانیت و خلاقیت، مراتبی از «حیات طیبه» را در همه ابعاد وجود تجربه کند.
 
آنچه در پی می‌آید رئیس برنامه‌های آموزش و پرورش در دولت یازدهم است که در 13 محور تنظیم شده است.
 
اول - سند تحویل بنیادین آموزش و پرورش
 
1-1- استمرار گفتمان تحویل در آموزش و پرورش و حفظ مضامین تحولی و تعالی‌بخش آن همراه با تشکیل شورایی از صاحب‌نظران آموزش و پرورش به منظور بررسی محتوایی «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش» و اسناد پائین‌دستی آن خصوصا «برنامه درسی ملی» و ارزایب اقدامات انجام شده در 2 سال اخیر در اجرای سند تحول از جمله تغییر شتابزده ساختار نظام آموزشی به 3-3-6
 
دوم - مدیریت و رهبری آموزشی
 
2-1- افزایش کارآیی و اثربخشی و کاهش نرخ ضایعات از طریق بازمهندسی نشام مدیریت آموزش و پرورش با رویکرد شایسته‌سالاری و تمرکززدایی
 
3-2- تبدیل مدرسه به اصلی‌ترین کانون تعلیم و تربیت و همچنین ارتقاء جایگاه‌ و نقش آن در توسعه جامعه محلی با افزایش تدریجی دامنه اختیارات متناسب با این کارکردها
 
2-3- ارزیابی طرح تاسیس مجتمع‌های آموزشی شهر و روستا با بازنگری در مصوبه مربوطه
 
2-4- طراحی نظام واگذاری اختیارات اداری و اجرایی در راستای کاهش تمرکز با تاکید بر تقویت نقش شورای آموزش و پرورش استان‌ها، مناطق و مدارس متناسب با مقتضیات آموزشی و افزایش کارآمدی شوراهای درون مدرسه (شورای معلمان، شورای دانش‌آموزی) و گروه‌های آموزشی با تفویض برخی از اختیارات اداره و مدرسه به آنان و فراهم آوردن زمینه مشارکت بیشتر ایشان در فرآیند تعلیم و تربیت.
 
2-5- تقویت فرهنگ خودباوری و مسئولیت‌پذیری در استان و منطقه متناسب با ویژگی‌های سازمان یادگیرنده
 
2-6- طراحی نظام بهره‌گیری هدفمند و مداوم از تجارب صاحب‌نظران اعم از فرهنگیان، استادان و بازنشستگان در جهت افزایش کارایی درونی و بیرونی و اثربخشی نظام آموزشی.
 
2-7- ایجاد تعامل و ارتباط مؤثر با دیگر نظام‌های تربیت رسمی و غیر رسمی کشور از جمله آموزش عالی و رسانه ملی
 
سوم منابع انسانی
 
3-1- ارتقاء کیفیت نظام تربیت معلم و افزایش مستمر شایستگی‌ها و توانمندی‌های علمی، حرفه‌ای و تربیتی فرهنگیان با روزآمد ساختن برنامه‌های درسی تربیت معلم متناسب با الگوی برنامه درسی جدید (محور پنجم این برنامه مراجعه شود)، تنوع‌بخشی به شیوه‌های یاددهی و یادگیری و تربیت معلمان چند موضوعی
 
3-2- تقویت آموزش‌های کیفی و اثربخش مدیران مدارس به عنوان مؤثرترین حلقه نیروی انسانی در فرآیند تعلیم و تربیت، با تدارک تحصیلات تکمیلی با رویکرد «عملی و مساله محور» ‌برای ارتقاء سطح دانش حرفه‌ای، بینش و مهارت‌های آموزشی و تربیتی و آماده‌سازی آنان برای ایفای نقش رهبری آموزشی و تربیتی
 
3-3- محقق ساختن دسترسی معلمان به تجارب خلاق و سازنده در ایران و جهان با استفاده از ظرفیت‌های فن‌آوری‌های نوین
 
3-4- اصلاح نظام پرداخت بر اساس شایستگی‌ها و صلاحیت‌های حرفه‌ای معلمان و مدیران متناسب با ویژگی‌های شغلی ایشان از طریق استقرار نظام سنجش صلاحیت علمی و حرفه‌ای
 
3-5-  استقرار نظام معیشتی و رفاهی ویژه فرهنگیان جهت تامین امنیت و منزلت شغلی آنان با تاکید بر نقش صندوق ذخیره فرهنگیان.
 
3-6- ساماندهی و به کارگیری بهینه منابع انسانی با هدف افزایش اثربخشی نظام تعلیم و تربیت
 
3-7- ارتقای دانش و مهارت حرفه ای معلمان با به کارگیری روش‌های تشویقی و ایجاد رغبت در آنها برای شرکت در دوره‌های ضمن خدمت و دوره‌های ادامه تحصیل فرهنگیان.
 
3-8- تقویت مرجعیت و منزلت فرهنگی و اجتماعی معلمان با اتکاء به ظرفیت‌های درون و بیرون آموزش و پرورش
 
چهارم - منابع مالی
 
4-1- افزایش سهم آموزش و پرورش از بودجه عمومی کشور و مدیریت بهینه منابع و مصارف و ایجاد تنوع در منابع و یافتن منابع جدید
 
4-2- افزایش سهم بخش غیردولتی در منابع آموزش و پرورش با گسترش و تقویت شوراهای استان و مناطق و توسعه و تقویت مدارس غیردولتی
 
4-3- طراحی سازوکارهای فرهنگی و حقوقی استفاده از معافیت‌های مالیاتی، عوارض خاص آموزش و پرورش، موقوفات و نظایر آن
 
4-4- ارتقاء مستمر سطح مشارکت خیرین مدرسه‌ساز و بسط فرهنگ نیکوکاری و تعاون با الهام از آموزه‌‌های دینی برای بهبود کیفیت تعلیم و تربیت
 
پنجم - برنامه درسی
 
5-1- تعمیق و اعتلای تربیت دینی و اخلاقی دانش‌آموزان با تاکید بر انس با قرآن با رویکرد فطری جهت تکوین و تعالی هویت دینی و مقابله با آسیب‌ها و آفت‌های تربیتی و اخلاقی با همکاری حوزه‌های علمیه و مراکز دینی.
 
5-2- اجرای مصوبه واگذاری اختیارات برنامه‌ریزی درسی به استان‌ها به تناسب ظرفیت‌ها و توانایی‌ها و ایجاد شبکه پشتیبان به منظور تسهیل تبادل تجربیات و حمایت از نوآوری‌ها در سطح استان، منطقه و مدرسه
 
5-3- جلب مشارکت بخش‌های غیردولتی در انجام امور مربوط به تولید، چاپ و توریع مواد و منابع آموزشی در چارچوب سیاست‌های آموزش و پرورش با تاکید بر سیاست تولید بسته‌های آموزشی و سیاست چند تالیفی کتاب‌های درسی
 
5-4- کاستن از حجم (چگالی برنامه‌ها) و تعدد دروس برای ارتقای کیفیت یادگیری با اتخاذ رویکرد درهم تنیده (تلفیقی) در طراحی برنامه‌های درسی
 
5-5- موضوعیت قائل شدن برای هویت‌های اختصاصی در کنار هویت مشترک دانش‌اموزان با ایجاد انعطاف در برنامه‌های درسی از طریق اجرای الگوی برنامه درسی سه وجهی الزامی (تجویزی)، (نیمه تجویزی)، اختیاری (غیر تجویزی) وفق مبانی نظری سند تحول در این زمینه
 
5-6- تضمین کیفیت و پایش دقیق و نظاممند پیشرفت تحصیلی و تربیتی دانش‌آموزان با تاسیس «سازمان ملی سنجش آموزش عمومی کشور»
 
5-7- ارتقای جایگاه و کیفیت عملکرد دانش‌آموختگان علوم انسانی در نظام آموزشی با ایجاد جذبه‌های لازم و افزایش انگیزه در جهت جذب دانش‌آموزان مستعد و سرمایه‌گذاری برای بهبود کیفیت آموزش در شاخه علوم انسانی
 
5-8- برنامه‌ریزی برای اجرای بند ج ماده 19 قانون برنامه پنجم در خصوص اجرای اصل 15 قانون اساسی مبنی بر تقویت گویش محلی و ادبیات بومی در مدارس
 
ششم- فعالیت‌های پرورشی، فرهنگی و تربیت بدنی
 
6-1- توسعه و تقویت کارکرد پرورشی (تربیتی) نظام آموزش و پرورش در ساحت‌های شش‌گانه تعلیم و تربیت با بازبینی و بازتعریف ساختار، محتوا، ترکیب نیروی انسانی و فعالیت‌های پرورشی و تشکیلات مرتبط با آن و ارزابی اجرای قانون احیاء معاونت پرورشی با رویکرد تعلیم و تربیت اسلامی
 
6-2- استفاده مطلوب از ظرفیت‌های قانونی سازمان دانش‌آموزی در جهت توسعه مشارکت فعال دانش‌آموزان برای انجام فعالیت‌های پرورشی و به کارگیری ظرفیت و امکانات سایر سازمان‌های دولتی و غیر دولتی، سمن‌ها و نهادهای فرهنگی در این زمینه
 
6-3- توسعه و فعالیت‌های تشکل‌های دانش‌آموزی (بسیج دانش‌آموزی، اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان، پیشتازان و فرزانگان، شوراها و مجلس دانش‌آموزی، شهردار و پلیس مدرسه و ...) در جهت رشد هویت دینی، ملی و اجتماعی دانش‌آموزان و کسب شایستگی‌های شهروندی
 
6-4- گسترش دامنه شادابی و نشاط و سلامت در دانش‌آموزان از طریق تقویت و تعمیم برنامه‌های ورزشی (ورزش همگانی) در سطح مدارس و هماهنگی با سایر تشکل‌ها و نهادهای اجتماعی برای افزایش بهره‌وری این برنامه
 
6-5- مشارکت در عرصه ورزش قهرمانی کشور در رده سنی زیر 18 سال و اخذ مجوز دولت برای واگذاری مسئولیت‌ها و امکانات مرتبط به وزارت آموزش و پرورش
 
6-6- استقرار نظام فراگیر مشاوره و راهنمایی اعم از تحصیلی، شغلی، روانی و اجتماعی برای دانش‌آموزان و خانواده با استفاده از مشاوران تخصصی، معلمان و مربیان
 
6-7- کمک به تکوین و توسعه شایستگی‌های هنری و خلاقیت دانش‌آموزان از طریق تقویت برنامه‌های فرهنگی و هنری مدارس و برنامه‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
 
هفتم - تربیت فنی و حرفه‌ای
 
7-1- تاکید بر یادگیری مهارت‌های فن‌آوری و کارآفرینی در آموزش عمومی متناسب با آمایش منطقه‌ای و توانایی‌ها و نیازهای سنی دانش‌آموزان و پایه‌های تحصیلی مختلف جهت توسعه شایستگی حرفه‌‌ای و اقتصادی دانش‌آموزان
 
7-2- تامین و تربیت هنرآموزان موردنیاز با توجه به ویژگی‌های این آموزش‌ها و توزیع بهینه آن‌ها
 
7-3- ایفای نقش کلیدی در طراحی و تدوین برنامه کلان توسعه آموزش‌های فنی و حرفه‌ای با توجه به سیاست‌های کلی اشتغال و ماده 21 قانون برنامه پنجم توسعه
 
7-4- تنوع‌بخشی منابع ملای و استفاده بهینه از ظرفیت و امکانات بخش دولتی و غیر دولتی برای توسعه آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و افزایش کیفیت آنها
 
7-5- افزایش کارآیی بیرونی و اثربخشی آموزش‌های فنی و حرفه‌ای برای پاسخگویی به نیاز بازار کار و اشتغال مولد از طریق احیاء دوره‌های کاردانی پیوسته فنی و حرفه‌ای (5 ساله) با گسترش ظرفیت آموزشکده‌های فنی و حرفه‌ای و دانشگاه جامع علمی و کاربردی
 
هشتم - مشارکت‌های مردمی
 
8-1- اجرای کامل مصوبات قانون مدارس غیر دولتی با تاکید بر ایجاد صندوق حمایت از موسسان مدارس غیر دولتی
 
8-2- بازنگری قوانین و مقررات مربوط به مدارس غیر دولتی با رویکرد پشتیبانی از موسسان و سرمایه‌گذاران مدارس و به کارگیری ظرفیت‌ها و امکانات بخش عمومی و تعاونی‌ها در توسعه مدارس غیر دولتی
 
8-3- تامین بخشی از نیروهای آموزشی و اداری مدارس غیر دولتی به ازاء ثبت‌نام تعدادی از فرزندان خانواده‌های محروم
 
8-4- تقویت انجمن‌های اولیاء و مربیان به منظور افزایش میزان مشارکت خانواده‌ها در فعالیت‌های آموزشی و تربیتی مدرسه، برگزاری دوره‌های آموزشی اثربخش، ارائه خدمات مشاوره‌ای به خانواده‌ها برای همسوسازی اهداف و روش‌های تربیتی خانواده و مدرسه
 
8-5- ساماندهی آموزشگاه‌های آزاد با نظارت بر فرآیند تاسیس و عملکرد آنها
 
نهم - گروه‌های آموزشی خاص و با نیازهای ویژه
 
9-1- توسعه فرصت‌های دسترسی به آموزش‌های با کیفیت مطلوب به منظور توانمندسازی متربیان ساکن در مناطق محروم، روستاها، حاشیه شهرها، عشایر کوچ‌رو و مناطق دوزبانه
 
9-2- توسعه فرصت‌های دسترسی به آموزش‌های با کیفیت مطلوب برای دانش‌آموزان دارای نیازهای ویژه (تیزهوشان و استثنایی) ‌از طریق بازنگری عملکرد آموزش و پرورش در این عرصه
 
دهم - نهادهای صنفی و مدنی
 
10-1- گسترش ارتباط و تعامل با تشکل‌های صنفی فرهنگیان و نهادهای مدنی و انجمن‌های علمی فرهنگیان و تقویت نقش و جایگاه آنها در فرایند تصمیم‌سازی و انتقال مطالبات، انتظارات و ایده‌های فرهنگیان به مدیریت آموزش و پرورش
 
10-2- ارتقای منزلت حرفه‌ای فرهنگیان و واگذاری بخشی از مسئولیت‌های غیر حاکمیتی آموزش و پرورش به معلمان با تدوین طرح تاسیس «سازمان نظام معلمی» و اجرای آن پس از تصویب مراجع ذیربط
 
یازدهم - فضاهای کالبدی
 
11-1- طراحی، توسعه، ساخت و تجهیز فضاهای آموزشی متناسب با مقتضیات و الزامات برنامه درسی، تحولات بافت جمعیتی، اصول شهرسازی و معماری و شرایط اقلیمی با تاکید بر استفاده از فن‌آوری نوین ساخت و تجهیز فضاهای آموزشی با رعایت الگوی معماری اسلامی - ایرانی
 
11-2- مقاوم و متناسب‌سازی مدارس فرسوده و قدیمی و تجهیز مدارس به امکانات سرمایشی و گرمایشی ایمن.
 
دوازدهم:‌فن‌آوری اطلاعات
 
12-1- بازنگری در اقدامات انجام شده در زمینه بهره‌برداری از فنآوری‌های نوین آموزشی و تاسیس مدارس هوشمند و ساماندهی این اقدامات در جهت افزایش اثربخشی فرآیند یاددهی یادگیری
 
12-2- پوشش وسیع‌تر بازماندگان از تحصیل به ویژه بزرگسالان با توسعه بهره‌بردرای از نظام آموزش از راه دور
 
12-2- طراحی و تاسیس شبکه ملی «تدبیر و تعالی تعلیم و تربیت»‌با هدف تقویت بنیه کارشناسی آموزش و پرورش، با عضویت استادان و کارشناسان ارشد تعلیم و تریبت و رشته‌های مرتبط (مجمع مشاوران مجازی) از طریق استفاده از ظرفیت فناوری‌های جدید
 
سیزدهم: سایر اقدامات
 
13-1- تدوین طرح جامع توسعه روابط و همکاری‌های بین‌المللی آموزش و پرورش و پیش‌بینی ساختار تشکیلاتی متناسب با آن
 
13-2- استقرار نظام خلاقیت و نوآوری در آموزش و پرورش و حمایت مادی و معنوی از مدیران، معلمان و دانش‌آموزان خلاق و نوآور
 
13-3- اصلاح ساختار و برنامه‌های نهضت سوادآموزی به منظور کاهش نارسایی‌های فعلی و دستیابی به هدف کلی محو بی‌سوادی
 
13-4- ساماندهی مدارس خارج از کشور در جهت افزایش جاذبه و ارتقاء سطح کارآیی و اثربخشی این مدارس
 
13-5- بازنگری در تغییر جایگاه پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش از نهاد مشرف به کل دستگاه به زیر مجموعه سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی»./