وی افزود: آدمی هیچ‌گاه در مقابل عملی که در گذشته صورت گرفته یا چیزی که موجود است نمی‌تواند از اختیار خویش استفاده کند اما می‌تواند وضعیت حال حاضر را تداوم بخشد که البته آن هم امری در آینده است.
وی ادامه داد: به عنوان مثال می‌توان بیماری انسان را در نظر گرفت؛ اینکه آدمی بیمار شده باشد از سوی خداوند است که چنین دستگاهی برای انسان خلق کرده و عوامل بیماری‌زا می‌توانند انسان را دچار مشکل کنند اما نباید خدا را مسئول آن دانست زیرا آدمی خود با اختیاری که دارد به سوی آن عوامل رفته و سلامتی‌اش را به خطر انداخته است بنابراین باید از خودش گلایه‌مند باشد، حال برای مداوا هم دارای اختیار است و وقتی سلامتی‌اش را به دست آورد باید خدا را شکر کند و به کار او رضایت داشته باشد حتی اگر پس از درمان باز هم به طور کامل به سلامتی نرسد.
آیت‌الله مصباح یزدی با بیان اینکه صبر و رضایت به امور الهی منافاتی با انجام تکلیف ندارد خاطرنشان کرد: آنچه خدا انجام می‌دهد بر اساس نظام سبب و مسببی است.
استاد برجسته اخلاق حوزه علمیه قم تکلیف‌مدار بودن آدمی را مورد توجه قرار داد و عنوان داشت: وظیفه با استفاده از ادله فقهی مانند آیات و روایات مشخص می‌شود و آدمی در عین حال موظف است در مقابل مشکلات صبر پیشه کند و از آه و ناله بپرهیزد./س