شرح دعاي روز ششم ماه مبارك رمضان

گروه فرهنگي باشگاه خبرنگاران
 
«اللهم لاتخذلني فيه لتعرض معصيتک ولاتضربني بسياط نقمتک و زحزحني فيه من موجبات سخطک بمنک و اياديک يا منتهي رغبه الراغبين»
«خدايا مرا در اين روز به واسطه ارتکاب گناه خوار مساز و به ضرب تازيانه قهرت کيفر مکن و از موجبات خشم و غضبت دور گردان بحق احسان و نعمتهاي (بيشمار) تو به خلق، اي منتهاي آرزوي مشتاقان.» 
شرح دعا (1) «اللهم لا تخذلني فيه لتعرض معصيتک »
«خدايا مرا در اين روز به واسطه ارتکاب گناهت خوار مساز»
 
گناه باعث خواري انسان
    هر انساني هنگامي که معصيت پروردگار خويش را مي نمايد ،يقينا با اصرار بر آن معصيت، روزي، خوار و ذليل خواهد شد چرا که معصيت نمودن ذات اقدس الهي، نوعی به جنگ برخاستن با اوست. به طوري که خداوند امر به عملي مي نمايد و در مقابل بنده اي از آن سرپيچي مي نمايد که در آن هنگام است که آن بنده در مقابل قدرت پروردگار عالميان خوار و ذليل خواهد شد. اما آن رئوفيت و رحمانيت خداوند است که از بندگان خويش به سرعت راضي گشته و آنها را عفو مي نمايد به طوري که در دعاي ابوحمزه ثمالي مي خوانيم :
 «انت الهي و سع فضلا و اعظم حلما من ان تقايسني بفعلي و خطيئتي و فالعفو، العفو، العفو»(1)
«(خدايا) تويي معبود من، فضل تو گسترده تر و حلم تو بزرگتر از آن است که مرا با عمل و خطايم بسنجي پس (از تو طلب عفو و بخشش دارم) مرا ببخش، مرا ببخش، مرا ببخش»
اما این رحمت واسعه الهی دلیل بر جواز انجام گناه و معصیت او نمی باشد،چنانچه ذات اقدسش می فرماید:
«فَإِنْ کَذَّبُوکَ فَقُلْ رَبُّکُمْ ذُو رَحْمَةٍ واسِعَةٍ وَ لا يُرَدُّ بَأْسُهُ عَنِ الْقَوْمِ الْمُجْرِمينَ»(2)
«(یا محمد )و اگر تو را تکذیب کنند(و مواخذه نمودن ظالمین را قبول ننمایند و بگویند که رحمت الهی وسیع بوده و از آنها مواخذه نخواهد نمود) ، بگو: پروردگار شما دارای رحمتی گسترده است ( به همین خاطر شما را مهلت می دهد ) و عذاب او هرگز از گروه گنهکاران بازگردانده نمی شود.
و این را نیز باید بدانیم که خداوند است که هر که را بخواهد عزت داده و هر که را خواهد ذلیل و خوار می نماید:
«وَ تُعِزُّ مَنْ تَشاءُ وَ تُذِلُّ مَنْ تَشاءُ بِيَدِکَ الْخَيْرُ إِنَّکَ عَلى‏ کُلِّ شَيْ‏ءٍ قَديرٌ»(3)
و (خدایا)هر که را خواهی عزت داده و عزیز می کنی و هر که را خواهی خوار و بی مقدار می کنی ، رساندن خیر به دست توست ، یقیناً تو بر هر کاری قادر و توانایی.
 پس ماهیچگاه نباید از دستورات خداوند سرپیچی نموده و شیطان را فرمانبردار شویم چرا که سرپیچی از اوامر الهی و پیروی از شیطان سبب خوار و ذلیل شدن ابدی انسان می گردد لذا در اين روز از خداوند مي خواهيم که ما را به واسطه گناهاني که در هر لحظه از عمرمان انجام مي دهيم خوار و ذليلمان ننمايد و توفیق دهد که هیچگاه معصیت و نافرمانی ذات اقدسش را ننموده و او را در هنگام مرگ ، پاک و طاهر ملاقات کنیم.
پنج راهکار برای انجام گناه
هر بنده ای، هنگامی که می خواهد معصیت پروردگار خویش را انجام دهد ، اگر قبل از آن ،لحظه ای تامل و تفکر نموده و به این بیندیشد که معصیت چه کسی را می خواهد انجام دهد ، آنگاه است که باید سر خویش را در مقابل پروردگار خویش به پایین انداخته و از گناه او صرف نظر نماید و چنانچه نتوانست خویش را از این مهلکه نجات دهد،به دستور امام حسین علیه السلام عمل نماید و بعد از آن هر چه خواست گناه کند . چنانچه آن حضرت فرمود :
«اِفعَلْ خَمسَةَ أشياءَ و أذنِبْ ما شِئتَ ، فأوَّلُ ذلكَ : لا تَأكُلْ رِزقَ اللّه ِ و أذنِبْ ما شِئتَ ، و الثّانِي : اُخرُجْ مِن وَلايَةِ اللّه ِ و أذنِبْ ما شِئتَ ، و الثّالِثُ : اُطلُبْ مَوضِعا لا يَراكَ اللّه ُ و أذْنِبْ ما شِئتَ ، و الرّابِعُ : إذا جاءَ مَلَكُ المَوتِ لِيَقبِضَ رُوحَكَ فادْفَعْهُ عَن نَفسِكَ و أذنِبْ ما شِئتَ ، و الخامِسُ : إذا أدخَلَكَ مالِكٌ في النّارٍ فلا تَدخُلْ في النّارِ و أذنِبْ ما شِئتَ »(4)
«پنج كاررا انجام بده وآنگاه هر چه خواستى گناه كن.
 اوّل :روزى خدا را نخور و هر چه خواهى گناه كن.  
دوم :از قلمرو خدا بيرون شو و هرچه خواهى گناه كن.  
سوم :جايى  را انتخاب کن تاخدا تو را نبيند و هرچه خواهى گناه كن.  
چهارم :وقتی عزرائیل برای گرفتن جان تو آمد ،او را از خود بران و هر چه می خواهی گناه کن.
پنجم:زمانی که مالک دوزخ تورا به سوی آتش می برد،در آتش وارد مشو و هر چه می خواهی گناه کن.»
حال با توجه به فرموده امام حسین علیه السلام آیا راهی برای انجام معصیت الهی باقی مانده است ؟ واقعا جای تعجب است که بعضی از انسان ها چقدر بی خرد و نادانند ، که آفریدگار خویش را فراموش نموده و شیطان را که دشمن آشکار تمامی انسان هاست ،ولی و سرپرست خود قرار می دهند و از دستورات او بی چون و چرا تبعیت می کنند!
«وَ مَنْ يَتَّخِذِ الشَّيْطانَ وَلِيًّا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْراناً مُبيناً»(5)
«و هر که غیر خداوند برای خود شیطان را دوست و سرپرست قرار دهد ،به راستی که واضح و آشکارا به نفس خویش ستم نموده است.»
 
شرح دعا (2)«ولاتضربني بسياط نقمتک»
«و مرا به ضرب تازيانه قهرت کيفر مکن»
قهر الهی  
    خداوند بالاتر از آن است که ما بخواهيم در مورد صفات او صحبتي به میان آوریم، اما اين را بايد بدانيم هنگامي انسان مورد قهر الهي قرار مي گيرد که دائما به سرپيچي از دستورات الهي پرداخته و معصيت او را انجام دهد، و ما اين را بايد در نظر داشته باشيم که خداوند هيچ نيازي به اطاعت و فرمانبرداري بندگانش ندارد چرا که او بي نيازترين بي نيازان است :
«الله الصمد»(6)
«خداوند بي نياز است.»
و قهر الهي براي اين است که انسان خود را شناخته و به سير درکمالات و خودسازي بپردازد تا به درجات عالي انساني دست یابد،چرا که اگر انسان رها گذاشته مي شد، تا به هر کاري که مي خواست دست زند، آنگاه بود که ديگر هيچ انساني با انسانيت در روي زمين زندگي نمي کرد:
«فلولا فضل الله عليکم و رحمته لکنتم من الخاسرين»(7)
«واگر فضل و رحمت خداوند شامل حال شما نبود هر آينه از زيان کاران بوديد.»
 و نبايد اين را فراموش کنيم که خداوند، ما را براي اينکه نافرماني او را کنيم نيافريده است بلکه:
«وما خلقت الجن والانس الا ليعبدون»(8)
« و ما خلق نکرديم جن و انس را مگر ما را به يکتايي پرسش کنند.»
و بسیار جای تعجب است که انسان چگونه از پروردگار خويش که بر مصلحت تمام بندگانش آگاه است و بر انجام هر چیزی قادر است ،سرپيچي نموده و به معصيت او مشغول مي گردد،چنانچه حضرت علی علیه السلام فرمودند :
«هو الذی اشتدت نقمته علی‏ أعدائه فی سعة رحمته.و اتسعت رحمته لاولیائه فی شدة نقمته‏ قاهر من عازه و مدمر من شاقه و مذل من ناواه و غالب من‏ عاداه.»(9)
«اوست خدایی که با همه وسعتی که رحمتش دارد ،کیفرش بر دشمنان سخت است و با سختگیری که دارد ،رحمتش همه دوستاانش را فرا گرفته است ،هر کس که با او به مبارزه برخیزد ،بر او غلبه می کند ،و هر کس دشمنی ورزد ،هلاکش می سازد،هر کس با او کینه و دشمنی ورزد ،تیره روزوزش کند ،و بر دشمنانش پیروز است.»
لذا در اين روز ما از خداوند مي خواهيم که ما را جزء کساني که قهر او بر آنان واجب گشته، قرار ندهد. يعني ما را از اطاعت کنندگان و فرمانبرداران دستوراتش قرار دهد، نه از نافرمانان و سرپيچي کنندگان...
شرح دعا (3)« وزحزحني فيه من موجبات سخطک بمنک و اياديک يا منتهي رغبه الراغبين»
«و مرا در اینروز از موجبات خشم و غضبت دور گردان بحق احسان و نعمتهاي (بيشمار) تو به خلق، اي منتهاي آرزوي مشتاقان»
خداوند به چه کسانی نعمت داده است ؟
در سوره حمد چنین مي خوانيم:
« اهدنا الصراط المستقيم »(10)
«(خدايا) ما را به راه راست هدايت نما.»
« صراط الذين انعمت عليهم غير المغضوب عليهم ولضالين»(11)
«راه کساني که بر آنان انعام فرموده اي نه راه کساني که بر آنان غضب نموده اي و نه گمراهان.»
حال می خواهیم با توجه به آیات بالا،بدانیم که خداوند به چه کسانی نعمت داده است؟که برای پاسخ آن اشاره می نماییم به آیه ای دیگر از قرآن مجید که خداوند (عزوجل)در این رابطه می فرماید:
     
 
«و من يطع الله و الرسول فاولئک مع الذين انعم الله عليهم من النبيين و الصديقين و الشهداء و الصالحين و حسن اولئک رفيقا»(12)
«و آنان که خداوند و رسول را اطاعت کنند البته آنان (يعني اطاعت کنندگان از خدا و رسول) با کساني که خداوند به آنان انعام (لطف و عنايت کامل) فرموده يعني با پيامبران و صديقان و شهيدان و نيکوکاران محشور خواهند شد و ايشان در بهشت چه نيکو رفيقاني خواهند بود»
« مغضوب عليهم» و «ضالين» چه کساني هستند؟
    کساني که خداوند بر آنان غضب مي فرمايد، کساني هستند که ازدستورات و وسوسه های شيطان پيروي مي کنند .به طوري که خداوند در قرآن ،گفته شيطان را چنين بيان مي فرمايد:  
«لعنه الله و قال لا تخذن من عبادک نصيبا مفروضا»(13)
« خداوند او را لعنت نمود (و از رحمت خود دور ساخت) و (شيطان در جواب) گفت: من از بندگان تو قسمتي را زير بار اطاعت خود خواهم کشيد»
«ولا ضلنهم ولا منينهم...»(14)
«وآنان را گمراه کنم و به آرزوهاي دور و دراز در افکنم.»
 پس کساني که پيروي از شيطان نموده و از دستورات خداوند سرپيچي کنند، مستحق خشم و غضب الهي مي گردند. زيرا از گمراهان خواهند بود چنانچه خداوند در قرآن مي فرمايد:
«اولئک ماواهم جهنم ولايجدون عنها محيصا»(15)
«ايشان را (يعني شيطان و پيروانش را) منزل و جايگاه، جهنم است و از آن، مفر و گريزگاهي نخواهند يافت»
لذا ما در اين روز از ذات اقدس پروردگار مي خواهيم ما را از چيزهايي که موجب خشم و غضب او مي گردد (يعني پيروي از دستورات شيطان) دور گرداند.  
نکته ها
1-هر انساني هنگامي که معصيت پروردگار خويش را مي نمايد ،يقينا با اصرار بر آن معصيت، روزي، خوار و ذليل خواهد شد چرا که معصيت نمودن ذات اقدس الهي، نوعی به جنگ برخاستن با اوست.
2- سرپیچی از اوامر الهی و پیروی از شیطان سبب خوار و ذلیل شدن ابدی انسان می گردد.
3- انسان هنگامي مورد قهر الهي قرار مي گيرد که دائما به سرپيچي از دستورات الهي پرداخته و معصيت او را انجام دهد.
4-  قهر الهي براي اين است که انسان خود را شناخته و به سير درکمالات و خودسازي بپردازد تا به درجات عالي انساني دست یابد.
5- کساني که خداوند بر آنان غضب مي فرمايد، کساني هستند که ازدستورات و وسوسه های شيطان پيروي مي کنند.
 
پي نوشتها:
1-دعای ابوحمزه ثمالی،مفاتیح الجنان(شیخ عباس قمی)
2-انعام/47.
3-آل عمران/26.
4- بحارالانوار،ج78،ص126؛جامع الاخبار،ص359،ح1001.
5-نساء/119.
6- توحيد/2.
7-بقره/64.
8- ذاريات/56.
9-نهج البلاغه،خطبه90،ص153.
10-فاتحه الکتاب/6.
11- فاتحه الکتاب/7.
12-نساء/69.
13- نساء/118.
14-نساء/119.
15- نساء/121.


به قلم :علیرضااحمدی(آدرس پست الكترونيك:a0124000@yahoo.com)
استفاده ازاین مطلب باذکرمنبع ونام نویسنده بلامانع است.