به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران مشهد، برای ریشه‌یابی این مفهوم، باید کندوکاوی اساسی در اعتقادات و فرهنگ والای ایرانیان داشت چراکه می توان این جمله را به‌عنوان نخستین گام در تربیت محوری فرد بر اساس فرهنگ مدارا تلقی کرد، فرهنگی که اگر جامعه به آن نرسد آینده ای مملو از دشمنی و ستیز در انتظارش است و جامعه به‌جای پیشرفت و بالندگی باید شاهد نزاع‌های گسترده میان اعضای خود باشد و ثمره اش همانا عقب ماندگی جمعی و ناکارآمدی سیستم های مدیریتی است، پس اگر تا اینجا شما هم به جمله «گذشت از بزرگان است» اعتقاد پیدا کرده اید اندکی مدارا کنید و با جنبه های مختلف فرهنگ مدارا که یکی از اساسی ترین چارچوب های کنار هم زندگی کردن بامسالمت است بیشتر آشنا شوید.
ریش‌سپیدان، مروجان فرهنگ مدارا
روزگاری با بروز کوچک‌ترین مشکل و اختلاف نظر میان دو نفر، شخص سومی که ریش‌سفید محله محسوب می‌شد، وارد معرکه شده و به اصطلاح ریش گرو می گذاشت و با تجربه و مقبولیت عمومی که داشت و البته با صلوات اطرافیان، گره اختلافات را می گشود و ختم‌به‌خیر می کرد، او ناخواسته نگهبان فرهنگ مدارا در جامعه خود بود.
اما امروزه رشد شهرها و تبدیل شدن هزاران روستای دیروز به شهرهای کوچک امروزی و به همین نسبت ایجاد کلان‌شهرهای پهناور منجر به گسترش روابط وجود هزاران اختلاف‌نظر ریز و درشت روزانه شده و ریش‌سفیدان دیروز همان هایی که ریششان را در آسیاب سفید نکرده بودند دیگر فراموش شده اند و بحرانی که با مدارا نکردن در جوامع ایجاد شده، گاهی حتی دامن آن‌ها را نیز می گیرد. امروزه مبلغان مدارامحور دیروز شاید تنها بتوانند رسالت خود را در حیطه منزل و محل زندگی خود انجام دهند هر چند از مقبولیت قدیم هم دیگر خبری نیست.
مدارا، ضرورتی برای زندگی امروزی
برای رسیدن به لایه های پنهان تر فرهنگ مدارا به سراغ تکتم کاظمینی، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی می‌رویم، او در تعریف مدارا می گوید: مدارا یکی از مکانیسم های مقابله ای افراد در برابر اتفاق های مختلف در زندگی است.
وی در خصوص ضرورت نیاز به این روحیه در جامعه ادامه می دهد: مدارا ضرورت مورد‌نیاز یک زندگی اجتماعی است که شهروندان با مجهز شدن به آن می‌توانند از بسیاری مسائل روزمره بدون مشکل عبور کنند.
کاظمینی گستردگی جمعیت در کلان‌شهر مشهد، وجود خرده فرهنگ های مختلف با توجه به رشد مهاجرت به مشهد، وجود سطح تحصیلات بالا به اضافه آداب و رسوم مختلف را از مهم‌ترین دلایل رسیدن به این مهارت برمی‌شمرد.
وی می افزاید: در زندگی اجتماعی برخی قدرت تحمل ناکامی را کمتر و برخی بیشتر دارند که باید تلاش شود برای افزایش صبر و تحمل در خودمان رفتاری که تنها از دیدگاه ما ناشایست است را تحمل کنیم.
آرامش نخستین دستاورد زندگی مدارا محور
این دانشجوی دکترای روانشناسی بالینی می گوید: ذهن ما فیلتری است که موجب می شود اطرافیان را با عبور از آن فیلتر ببینیم و باید در واقع با ویژگی های بد دیگران که تنها در دیدگاه ما وجود دارد کنار بیاییم.
این کارشناس مسائل اجتماعی بیان می کند: یکی از مهم‌ترین اموری که اشخاص باید در مواجهه با دیگران به کار ببندند، تقویت مشکلات شخصی و کم ظرفیتی های خود به‌منظور داشتن رابطه ای مناسب با دیگران است.
وی در خصوص پیامدهای زندگی افرادی که اهل مدارا هستند، اظهار می کند: اگر فردی تفاوت ها و اختلاف نظر و سلیقه های مختلفی که ممکن است با آن مواجه شود را تحمل کند، به دنبال آن یک زندگی با آرامش بهتری را تجربه خواهد کرد.
در چه زمانی باید مدارا کرد؟
کاظمینی ادامه می دهد: البته استفاده از فرهنگ مدارا برای همیشه ممکن نیست چراکه برای برخورد با آدم‌هایی که رفتار ناشایستی از خود بروز می دهند سکوت و گذشت افراد در واقع مهر تأییدی بر عمل آن‌هاست و این مدارا کردن موجب پررنگ شدن فعالیت ناشایست اجتماعی آنان می‌شود.
وی توضیح می‌دهد: تدبیر شخصی، مشخص‌کننده زمان های استفاده از مدارا یا برخورد مستقیم است، به‌طور مثال هنگامی که فردی در حال بردن خودروی خود درون منزل است و همزمان یک عابر‌پیاده از پیاده رو در حال عبور است، مدارا نکردن عابر یا راننده می تواند موجب ایجاد برخورد لفظی یا حتی فیزیکی بین‌طرفین شود در صورتی که با کوتاه آمدن یکی از آن‌ها و عبور دیگری، کمترین مشکلی پیش نمی آید.
این کارشناس ارشد روانشناسی بالینی خاطرنشان می کند: گاهی با وجود اینکه کار ما اشتباه نیست، فرد مقابل به اصطلاح از کوره درمی رود و شروع به ناسزا گفتن می کند. در اینجا باید به این نکته توجه کرد که ممکن است فرد مقابل تحت‌تأثیر شرایط مختلفی مجبور به این کار شده و نباید گفت که طرف صرفا بی احترامی یا توهین کرده است. در اینجا اگر رفتار ما نیز مانند فرد مقابل باشد، علاوه‌بر تبعات منفی آن، شخصیت خود را از نگاه اطرافیان زیر‌سوال برده ایم که بهترین راه حل در این جریان مدارا کردن و زیر‌سوال نبردن فرد مقابل است.
شناخت خود، مهم‌ترین روش تقویت مدارا
وی در خصوص راهکار های ایجاد روحیه مدارا در افراد بیان می کند: یکی از رفتارهای مهم خودآگاهی و شناخت ویژگی ها و توانمندی های فردی است که تقویت و یا رفع آنان برای آموختن روحیه مدارا محوری ضروری است.
این کارشناس مسائل اجتماعی با بیان اینکه ممکن است فردی به این نتیجه برسد که در مقابل اتفاقات ساده زود عصبانی می شود یا زودرنج است، می افزاید: سعی بر تغییر کردن و بالا بردن ظرفیت تحمل یکی از مهم‌ترین تکنیک هایی است که می‌توان آن را با تمرین به دست آورد.
دین، مروج اصیل مدارا محوری
وی با اشاره به فرهنگ مذهبی رایج در جامعه ما یادآوری می کند: پیامبر اکرم(ص) با توجه به اهمیت این موضوع می فرمایند: «مدارا کردن نیمی از دین است» و این مهم می تواند در افرادی که برد مذهبی بالاتری دارند بهتر رعایت شده و در زندگی اجتماعی آنان نیز تأثیر‌گذار باشد.
کاظمینی در پایان زمینه هایی همچون تربیت خانوادگی و رشد افراد در بافت فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی مختلف را از دلایل وجود نگاه های مختلف به روحیه مدارا می‌داند و در خصوص راهکار های تقویت آن تصریح می کند: رسانه ها نقش مهمی در جریان سازی فرهنگی این روحیه در اجتماع دارند و البته دادن آموزش و تقویت فرهنگ مدارا از سوی دستگاه های فرهنگی با سازوکارهای خاص خود از مهم‌ترین اولویت های پرداختن و شناساندن زوایای مختلف این فرهنگ به اجتماع و مردم است.
مدارا را باید از بزرگ‌ترها آموخت
اما نظر شهروندان مشهدی در خصوص مدارا کردن هم جالب است. رضا احمدی که دانشجو است در این خصوص به خبرنگار ما می گوید: من مدارا کردن را از پدر و مادرم آموختم که در تمام زندگی در هر شرایطی با وجود اشتباهات زیادی که انجام داده ام باز هم مرا تنها نگذاشته اند.
وی ادامه می دهد: اگر امروز در زندگی نخواهیم از خیلی موضوعات کوتاه بیاییم باید مدام با همه جروبحث کنیم که با این وجود نمی توان زندگی کرد.
گذشت شرط زندگی با آرامش است
مریم نیازی نیز در این خصوص می گوید: اگر من بخواهم برای هر مشکل کوچکی با همسر و فرزندانم برخورد کنم و از اشتباهات آنان که بیشترشان ناخواسته است نگذرم، چگونه می توانم زندگی با آرامشی داشته باشم./س