به گزارش گروه استانهاي باشگاه خبرنگاران، استان خراسان شمالی در مسیر جاده اصلی تهران- مشهد قرار دارد و سالانه حداقل یک سوم زائران حرم مطهر امام رضا(ع) از غرب تا شرق این استان از شهرستان های جاجرم، مانه و سملقان، بجنورد، شیروان و فاروج می گذرند. شهرستان اسفراین نیز در جنوب استان قرار دارد.
خراسان شمالی علاوه بر همسایگی با استانهای گلستان، سمنان و خراسان رضوی، همچنین دارای 270 کیلومتر مرز مشترک با کشور ترکمنستان است.
چشمه بش قارداش،بجنورد:
اين چشمه در 8 كيلومترى جنوب بجنورد و در شرق جاده بجنورد به اسفراين، در فاصله تقريبى يك كيلومترى جاده واقع شده است. در وجه تسميه آن گفته ميشود كه پنج برادر در اين نقطه غيب شدهاند. آب چشمه بش قارداش در رديف آبهاى بيكربناته كلسيك سولفاته كلروره سرد به همراه سيليس و آهن است. استفاده از اينگونه آبها در درمان اختلالات دستگاه گوارش، يارى رساندن به سوخت و ساز بدن و كاهش ورم رودهها توصيه شده است.
ساير چشمهها و مراكز آب درمانى:
علاوه بر چشمه بش قارداش ، چشمه باباامان در شهرستان بجنورد نيز معروفيت زيادى دارد.
رشته كوه آلاداغ:
آلاداغ رشته كوه طويلى است كه طول آن حدود 170 كيلومتر است، و در بين «كورخود» در غرب و بينالود در شرق قرار گرفته است. آلاداغ در شمال، توسط دره اترك محدود ميشود و در جنوب، به طرف اسفراين و جاجرم پايين مي آيد. مرتفعترين نقطه آن به ارتفاع 3220 متر در قله شاه جهان قرار گرفته است كه بخش مركزى اين رشته كوه را به وجود ميآورد.
رشته كوه كورخود:
رشته كوه كورخود، با جهت شرقى-غربى، در منتهى اليه غربى استان خراسان شمالى قرار دارد. طول اين رشته كوه در حدود 75 كيلومتر و متوسط عرض آن 7 كيلومتر است. بلندترين نقطه رشته كوه كورخود 2819 متر ارتفاع دارد كه در 36 كيلومترى جنوب غربى شهرستان آشخانه واقع شده است.
رودهاى كاستان، شاه آباد،گرگان و كوركلى از اين رشته كوه سرچشمه مي‌گيرد و روستاهاى چمن بيد، زرد، كاستان، قلانو و اسپاخو و... در دامنههاى شرقى اين رشتهكوه قرار دارند. چشمههاى فراوانى از رشته كوه كورخود به خارج تراوش ميكند كه از جمله مهمترين آنها ميتوان به چشمههاى توگن، حماملو، گكدو، بيگلربيگى و آلمه اشاره كرد.
كوههاى كپه داغ:
كوههاى كپه داغ بخشى از رشته كوههاى هزار مسجد هستند كه در شمال شرقى استان خراسان شمالى واقع شده اند. هرچند كه كوههاى كپه داغ جزيى از سلسله كوههاى البرز محسوب ميشوند، اما براى خود واحد ساختمانى مستقلى را تشكيل ميدهند.
كوههاى كپه داغ، كه كوههاى مرزى بين شهرهاى استان خراسان شمالى و جمهورى تركمنستان را تشكيل ميدهند، در واقع ميان رشته كوههاى بالخان در جمهورى تركمنستان در غرب، و ارتفاعات شمال افغانستان در سمت شرق قرار گرفتهاند. بلندترين نقطه كوههاى كپه داغ 2949 متر است و رودهاى شيرين دره و خرتوت از اين كوهها سرچشمه گرفته و به رود اترك ميريزند.
رود قره سو ، اسفراين:
اين رود در دره اسفراين جريان دارد و از دامنه جنوبي آلاداغ و كوه شاه جهان در شمال‌سرچشمه مي‌گيرد و پس از مشروب كردن جلگه جاجرم از طرف شمال به جنوب جريان مي‌يابد و به كال‌شوردر جنوب سبزوار مي‌پيوندد و سرانجام، در كوير و نمكزار فرو مي‌رود. سرچشمه‌هاي اين رودخانه واجدارزشهاي تفرجگاهي است.
رود اترك،شيروان:
اين رود از كوههاى هزار مسجد، آلاداغ و بينالود سرچشمه مي‌گيرد و شاخه اصلى آن از نواحى روستايى قوچان، به همراه رودخانههاى شيرين چاى و سومبار كه به آن مىريزند، قسمتى از مرز ايران و تركمنستان را تشكيل مىدهد و سپس به درياچه خزر مىريزد. اين رودخانه در بعضى از حواشى و سواحل، از قابليتهاى تفرجگاهى برخوردار است.
ارک ملی ساریگل:
بخشی از منطقه حفاظت شده ساریگل که خود از سال 1352 تحت حفاظت بوده ، در سال 1381 از آن تفکیک و به پارک ملی ارتقا یافته است.
موقعیت جغرافیایی:
پارک ملی ساریگل در 25 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان اسفراین در استان خراسان شمالی واقع است، مساحت پارک ملی ساریگل 7037 هکتار میباشد و منطقه دارای اقلیم نیمه خشک معتدل مییباشد.
پوشش گیاهی:
از جمله گیاهان منطقه میتوان به ارس، زرشک، زالزالک، کرکو، انجیر وحشی، گردو، باریجه، درمنه، کلاه میر حسن، گون، شیر خشت، نسترن وحشی، چوبک، کنگر و... اشاره داشت.
حیات وحش:
ساریگل یکی از زیستگاههای اصلی قوچ ومیش اوریال است. جانوران دیگری نظیر پلنگ، بز و پازن، کفتار، گرگ، گربه، پالاس، گربه وحشی، آهو، کبک، تیهو، هما، کرک ، چکاوک ، سهره ، عقاب طلایی ، بالابان ، انواع سارگپه، افعی ( گرزه مار )، کفچه مار ، تیر مار و... نیز در این منطقه زیست میکنند.
پارک ملی سالوک:
بخش شرقی منطقه حفاظت شده سالوک که خود از سال 1352 تحت حفاظت بوده ، در سال 1381 به پارک ملی ارتقا یافته است.
موقعیت جغرافیایی:
این پارک با مساحت 8231 هکتار در شمال غربی اسفراین در استان خراسان شمالی قرار دارد و منطقه دارای اقلیم نیممه خشک معتدل است.
پوشش گیاهی:
از گونه های گیاهی منطقه میتوان به کلاه میر حسن، گون، زالزالک، زرشک، نسترن وحشی، گوجه وحشی، انجیر، کما، کلاغک، زیره، انواع لاله ها و... اشاره نمود.
حیات وحش:
قوچ ومیش اوریال و پازن و بز در کوهستان ها از جانوران شاخص منطقه به شمار می آیند . دیگر گونه های مهم جانوری منطقه عبارتند از : پلنگ، گراز، گرگ، روباه، شغال، کفتار، گربه پالاس، سمور سنگی، تشی، کبک، تیهو، چکاوک، انواع سهره، سلرگپه، بحری، کفچه مار، افعی، مار آتشی و...
منطقه حفاظت شده قرخود:
این منطقه اولین بار در سال 1350 حفاظت شده اعلام گردید و در سال 1355 به پارک ملی ارتقاء یافت و با پارک ملی گلستان ادغام گردید . مجددا در سال 1361 از آن تفکیک و به عنوان منطقه حفاظت شده قرخود تعیین گردید.کیکی از ویژگی های خاص این منطقه داشتن جامعه کهنسال ارس میباشد.
موقعیت جغرافیایی:
قرخود با مساحتی برابر با 43216 هکتار، در منتهاالیه شرقی جنگلهای خزری و در غرب شهرستان مانه و سملقان در استان خراسان شمالی قرار دارد و منطقه دارای اقلیم مدیترانه ای تا نیمه مرطوب معتدل است.
پوشش گیاهی:
در دامنه های جنوبی رشته کوههای قرخود گونه های گیاهی نظیر گونه های ارس ، زرشک ، درمنه ، گون ، چمن ، پری ، شور اسفناج کوهی ، باریجه وکنگر میرویند . دامنه های شمالی دارای پوشش گیاهی با غنای بیشتر شامل گونه هایی مانند : کرکو، سیاه تلو، ازگیل، زالزالک، تاغ، گلابی وحشی، تنگرس، قیچ، بارهنگ، زنبق و... است.
حیات وحش:
226 گونه جانوری در منطقه شناسایی شده است ، مهمتین این گونه ها عبارتند از: آهو، قوچ و میش اوریال، بز و پازن، پلنگ، خرس قهوه ای، گربه وحشی، کبک دری، هما، شاهین، شاه باز، لاک پشت، افعی و...
منطقه حفاظت شده گلول و شرانی:
این منطقه که در سال 1350 حفاظت شده اعلام شده بود در سال 1355 به پارک ملی ارتقا یافت و تحت مدیریت قرار گرفت و مجددا در سال 1361 به منطقه حفاظت شده تنزل یاقت.
موقعیت جغرافیایی:
ناحیه ای است کوهستانی در 85 کیلومتری شمال شیروان در استان خراسان شمالی که با کشور ترکمنستان نیز هم مرز است.مساحت منطقه حفاظت شده گلول و سرانی بالغ بر 18000 هکتار میباشد.
پوشش گیاهی:
گونه هایی جوان چون ارس ، کرکو ، قره قات ، تنگز، شیر خشت ، نسترن وحشی و... . پوشش گیاهی عمده منطقه را تشکیل میدهند.
حیات وحش:
گونه های مهم جانوری منطقه عبارتند از : قوچ و میش اوریال ، پلنگ ، گربه وحشی ، گراز ، سمور سنگی ، تشی ، پایکا ، خرگوش و ار پرندگان شاخص این منطقه میتوان به دارکوب قهوه ای ، سهره سیاه ، کبک دری ، هما و ... اشاره کرد.
منطقه شکار ممنوع شمال و غرب سالوک:
این منطقه به لحاظ دارا بودن جمعیت قابل توجهی از حیات وحش در سال 1379 به عنوان منطقه شکار ممنوع مصوب گردید و در حال حاضر با توجه به پتانسیلهای بالای زیستی پیگیریهای اولیه در خصوص ارتقا به منطقه حفاظت شده صورت گرفته و موافقت های اولیه آن اخذ گردیده است.
موقعیت جغرافیایی:
منطقه شکار ممنوع شمال و غرب سالوک با مساحت 20000 هکتار در 42 کیلومتری شمال غربی اسفراین و 45 کیلومتری جنوب غربی شهرستان بجنورد واقع شده است و از نظر توپو گرافی دارای سیمای کوهستانی – صخره ای میباشد.
پوشش گیاهی:
ارس ، افرا ، زرشک ، گون ، درمنه ، چوبک ، باریجه ، کلاه میر حسن و...
حیات وحش:
قوچ و میش اوریال ، کل و بز ، پلنگ ، گربه وحشی ، کفتار ، گراز ، گرگ و پرندگانی نظیر عقاب ، کرکس ، بجری ، با قرقره شاهین ، سارگپه ، هما ، تیهو ، کبک ، دلیجه و...
منطقه حفاظت شده سالوک:
این منطقه در سال 1352 حفاظت شده اعلام شد ، وجود جنگلهای ارس ، دره های زیبا ، تنوع گونه های گیاهی و جانوری ، نمای تاریخی پیش قلعه و راههای دسترسی مناسب ، زمینه فعالیتهای مطالعاتی را در منطقه فراهم نموده اند.
موقعیت جغرافیایی:
این منطقه با مساحتی برابر 11677 هکتار در غرب پارک ملی سالوک و در شمال غربی اسفراین در استان خراسان شمالی قرار گرفته است.و منطقه دارای اقلیم نیمه خشک معتدل میباشد.
پوشش گیاهی:
گونه گیاهی غالب منطقه درمنه است که به همراه چنگلهای پراکنده ارس و کونه هایی مانند زرشک ، گون ، گلاه ، میر حسن ، ریش بزی ، نسترن وحشی ، آنقوزه ، باریجه ، انجیر و... پوشش گیاهی منطقه را تشکیل میدهد.
حیات وحش:
گونه های مهم جانوری منطقه عبارتند از آهو ، قوچ و میش اوریال ، بز و پازن ، گرگ ، پلنگ ، کفتار ، شغال ، سمور سنگی ، سنجاب زمینی ، روباه معمولی ، کبک ، تیهو ، جغد ، انواع سهره ، چکاوک و...
منطقه شکار ممنوع بهکده رضوی:
این منطقه در واقع مراتع ییلاقی و قشلاقی تحت پوشش سازمان کشت و صنعت بهکده رضوی را شامل میشود که با توجه به دارا بودن جمعیت قابل توجهی از قوچ و میش اوریال و آهو توسط محیط بانان منطقه حفاظت شده قرخود نیز محافظت میگردد و در حال حاضر به لحاظ ویژگیهای خاص منطقه در خصوص ارتقا آن به منطقه حفاظت شده اقدامات اولیه انجام گرفته است.
موقعیت جغرافیایی:
منطقه شکار ممنوع بهکده رضوی که مساحت آن 23000 هکتار میباشد در 130 کیلومتری غرب مانه و سملقان در استان خراسان شمالی واقع است.
پوشش گیاهی:
ارس ، افرا ، زبان گنجشک ، گلابی و حشی ، نسترن وحشی ، انار وحشی ، سیب وحشی ، انجیر ، انگور ، زرشک ، تمشک و انواع بوته های بالشتکی و...
حیات وحش:
قوچ و میش اوریال ، آهو گربه وحشی و شنی ، پلنگ و پرندگانی نظیر بالابان ، بحری ، انواع عقابها ، قرقاول ، کبک ، تیهو و...
پناهگاه حیات وحش میاندشت:
یکی از قدیمی ترین مناطق چهار گانه به شمار میرود که از سال 1352 تحت حفاظت قرار داشته است.
موقعیت جغرافیایی:
پناهگاه حیات وحش میاندشت با مساحتی حدود 84435 هکتار در حدود 10 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان جاجرم در استان خراسان شمالی قرار دارد.
پوشش گیاهی:
تاکنون 120 گونه گیاهی از جمله بابونه سفید ، خارشتر کاکوتی ، اشنیان ، اسپند ، گل جالیزی ، درختچه های گز و طاق ، شور، زنبق، درمنه و... شناخته شده است
حیات وحش:
یوزپلنگ ، آهو قوچ و میش ، تشی ، گرگ ، روباه ، شغال ، گربه وحشی ، کفتار ، گراز، سارگپه، سلیم شنی ، چکچک ، چاخ لق ، هوبره ، جغد کوچک ، سنگ چشم خاکستری ، دم سرخ ، کوکر شکم سیاه ، غراب ، مار شاخدار ( افعی ) ، تیر مار ، بزمجه ، لاک پشت آسیایی و... میباشد./ز