به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران،ما ایرانی‌ها بویژه نسل قدیم مردمانی پایبند به سنت‌های دیرینه هستیم و از زمان‌های بسیار دور تا به امروز به اقتضای هر فصل و بنابر طبع مزاجی مان با استفاده از عرقیات، دانه‌های گیاهی و برخی میوه‌ها، نوشیدنیهای وطنی سالمی تهیه می‌کنیم و از منافع آن سود می‌بریم. نوشیدنیهای سنتی‌مان شربت آبلیمو، به‌لیمو، خاکشیر، تخم شربتی، عرق بیدمشک، سکنجبین و شربت آلبالو بوده و نوشیدنیهای لبنی‌مان دوغ و کفیر است.
البته آبمیوه‌های طبیعی همچون آب انار، آب هویج، آب طالبی، آب زرشک یا آب انواعی از برگه‌ها هم در گروه نوشیدنیهای مفیدی است که این روزها در مغازه‌هایی که ویتامین سرا نام گرفته‌اند، عرضه می‌شوند. اما پرسش اینجاست یک نوشیدنی سالم باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد و آیا شربت‌های سنتی نوعی نوشیدنی سالم هستند؟
سالم‌ترین نوشیدنی برای تامین مایعات بدن در فصول گرم سال آب آشامیدنی است و پس از آن لبنیات، آبمیوه‌های طبیعی و شربت‌های سنتی قرار دارد. البته نوشیدنیهای لبنی باید کم‌نمک و بدون گاز بوده و شربت‌های خانگی و سنتی کم شیرین و نوشیدنی‌هایی همچون آب زرشک بدون اسیدهای ترش افزودنی باشد.
نوشیدنی‌هایی با طبع گرم و سرددر بسیاری از شهرها و استان‌های سنتی کشورمان همچون کاشان، یزد و شیراز مصرف عرقیات به صورت خالص یا شربت مرسوم است و بیشتر مصرف‌کنندگان اظهار می‌کنند که استفاده مرتب عرقیات موجب شده که هرگز بیمار نشوند و نیاز به داروهای شیمیایی نداشته باشند.
آنها در فصل گرم سال که حرارت بدن بالا می‌رود و تعریق زیاد می‌شود از شربت عرقیاتی با طبع سرد و معتدل همچون عرق بیدمشک، کاسنی، شاتره و خارشتر استفاده می‌کنند که پرطرفدارترین آن عرق بیدمشک با آن عطر و بوی شعف انگیزش است. این نوشیدنی به تقویت قلب و معده کمک کرده و اثرات سردی میوه‌های تابستانی را تعدیل می‌کند و از بروز سردرد ناشی از آن می‌کاهد.
شربت شاتره و کاسنی نیز به دلیل طبع فوق‌العاده سرد یار مهربان کبد بوده و صفرا بر خوبی است. اثر قوی در رفع تشنگی و گرمازدگی دارد و خون را تصفیه می‌کند. این شربت برای کسانی که خیلی گرمایی بوده و به مدت طولانی خارج از منزل و در آفتاب فعالیت می‌کنند، بسیار نافع است.
البته استفاده از عرقیاتی با طبع گرم همچون شربت بهارنارنج برای افرادی که مشاغل پر استرس دارند و گرمای هوا آنها را عصبی و بدخلق می‌کند یا شربت نعنا برای کسانی که در نتیجه خوردن میوه‌های تابستانی همچون هندوانه، خربزه و خیار یا مصرف زیاده از حد دوغ دچار نفخ و درد معده می‌شوند، سودمند است.
تخم شربتی و خاکشیر نگهدارنده آب در بدنبسیاری افراد بویژه مادر بزرگ‌های ما دانه‌های شربتی را خوب می‌شناسند. آنها این دانه‌ها را با آب، یخ و مقدار کمی شکر و گلاب مخلوط کرده و چند ساعت درون یخچال به حال خود رها می‌کنند تا دانه‌ها خیس خورده و متورم شوند.
دلیل علمی این کارهم آن است که روی این دانه‌ها ترکیباتی به نام موسیلاژ یا لعاب وجود دارد که چند برابر وزن خود آب جذب کرده و می‌تواند ساعت‌ها آب زیادی را در بدن نگهدارد. در نتیجه وقتی بدن به تعریق افتاد و بخصوص در ساعات روزه‌داری با کمبود آب مواجه شد، می‌تواند از ذخیره آب این دانه‌ها استفاده کند.
خوب است بدانید خاکشیر، دانه‌های ریز و نارنجی رنگ بوده و تخم شربتی دانه‌های ریز و سیاهرنگی است که از گیاه ریحان به دست می‌آید و هر دو ملین و خنک‌کننده بدن بوده و به رفع التهابات مجاری ادرار کمک کرده و تقویت‌کننده خوب قوای جنسی است. توجه داشته باشید برای جلوگیری از اسهال خاکشیر باید به همراه خرده یخ یا به شکل یخ زده مصرف شود.
شربت سکنجبین صفرابر قویزکریای رازی گفته است نوشیدن شربت سکنجبین مزایای فراوانی دارد و مهم‌ترین منفعت آن کمک به دفع صفرا و جلا دادن کبد است. این نوشیدنی چون از ترکیب سرکه با شیره یا عسل تهیه می‌شود تمام منافع سرکه را داشته و اگر با یخ و همراه خیار رنده شده استفاده شود بسرعت دهان را مرطوب، مجاری تنفسی را خنک و حرارت و سموم بدن را به همراه ادرار و عرق دفع می‌کند. اگر میزان سرکه این شربت وطنی زیاد باشد برای اعصاب زیان آور بوده و برای مبتلایان به زخم معده و روده مضر است. اگر هم میزان شکر یا شیره آن از اعتدال خارج شود تبدیل به یک نوشیدنی پرکالری و عطش‌آور می‌شود.
شربت آبلیمو رفع‌کننده سریع گرمازدگیاین را همیشه به خاطر بسپارید که بهترین دارو برای رفع سریع عوارض گرمازدگی نوشیدن یک لیوان شربت آبلیمو است. این شربت غنی از ویتامین C بوده و به جهت کمک به جذب آهن موجب اکسیژن‌رسانی سریع به سلول‌های مغز می‌شود و به علت دارا بودن اسیدهای آلی اثر فوری و سریع در رفع گرمازدگی و التهاب و سردرد ناشی از آن دارد و اشتها‌آور خوبی است و به کاهش چربی و کلسترول خون کمک می‌کند. با توجه به آلودگی و گرمی هوا بهتر است هر روز یا یک روز در میان یک عدد لیمو را در آب مصرفی ریخته و میل کنید.
شربت به لیمو خلق شما را باز میکندنوشیدنی پر سود دیگر شربت به لیمو است. برگ‌های به‌لیمو بوی نافذ و مطبوعی همچون لیمو دارد و بسان گلاب با تحریک گیرنده‌های اعصاب بویایی موجب بروز رفتارهای احساسی و عاطفی می‌شود. شربت آن مقوی معده و مسکن سردرد و خستگی ناشی از گرمی هواست و داغی بدن را رفع می‌کند. در طب سنتی از این نوشیدنی به عنوان آرام‌بخش، رفع‌کننده سرگیجه و تپش قلب استفاده می‌شود.
آبمیوه‌های طبیعی، نوشیدنی روزهای گرمبه گفته متخصصان علوم غذایی پس از لبنیات آبمیوه‌ها بهترین نوشیدنی برای تامین آب و مواد مغذی از دست رفته بدن هستند، اما پرسشی که بیشتر خانواده‌ها می‌پرسند آن‌که از میان آبمیوه‌های طبیعی کدام یک کالری کمتر و مزیت بیشتری دارد؟
آب انگور بیشترین و آب گریپ‌‌فروت و بعد از آن آب پرتقال کمترین میزان کالری را دارد. آب انبه و آب هویج منبع بسیارعالی ویتامین A است. در میان مرکبات آب گریپ‌‌فروت پتاسیم بالایی دارد و خوردن آن به بیماران فشارخونی توصیه می‌شود و به دلیل میزان پایین قند برای رفع عطش دیابتی‌ها مناسب است.
آب سیب کاهنده اسید‌اوریک بوده و برای مبتلایان به بیماری‌های قلبی ـ عروقی مفید است. آب هندوانه به دلیل آنتی‌اکسیدان قوی می‌تواند از بروز سرطان پروستات در آقایان پیشگیری کند. آب پرتقال موجب تقویت سیستم دفاعی بدن می‌شود و به دلیل ویتامین C بالا به جذب آهن دریافتی از دیگر مواد غذایی کمک می‌کند. آب آناناس دوره ترمیم زخم‌ها را سرعت می‌بخشد. آب انگور سرشار از پتاسیم بوده و احتمال ابتلا به سرطان را در هوای آلوده کم می‌کند. آب آلبالو مسکن تشنگی و ضد تهوع بوده و آب زرشک کاهنده تورم و فشار خون است.
درباره آب برگه‌هایی چون هلو، زردآلو و قیسی هم باید بدانید به دلیل آن‌که اغلب برگه‌های موجود در این آبمیوه‌ها از انواع خشک بوده و احتمال وجود ترکیبات گوگرددار در آن زیاد است، توصیه می‌شود از انواع تازه آن که در این فصل به وفور یافت می‌شود، استفاده کنید./جام‌جم