موقعيت:
ایلام یکی از شهرهای غربی ایران و مرکز استان ایلام است. جمعیت این شهر برپایهٔ سرشماری سال 1390 خورشیدی برابر با ۱۷۲،۲۱۳ نفر بوده‌است.و چهارمین شهر بزرگ کردنشین ایران (پس از کرمانشاه و ارومیه و سنندج) است. ایلام در عهد باستان نام‌های بسیاری مانند آلامتو، اریوجان، ماسبذان داشته و در قرن اخیر «دیوالا» و «حسین‌آباد» بوده‌است.
وجود پديده هاي نادر طبيعي و خدادادي در استان ايلام از درياچه دوقلو گرفته تا شکاف طبيعي زمين باعث شده که ايلام لقب سرزمين شگقتيها، عروس زاگرس و نگين غرب را در کشور يدک بکشد.
هرجاي ايلام داراي شگفتي است از دشت ها و کوهها گرفته تا درياچه ها و خانه ها و روستاها که هر کدام جلوه اي طبيعي است.
ايلام هر چند کوچک است ولي ظرفيتها و پتانسيلهاي بسيار زيادي از جمله در بخش گردشگري دارد که براي هر گردشگري لذب بخش است.
سرزمين طلوع آفتاب در غربي ترين گوشه جغرافيايي اين سرزمين پهناور و در مجاورت کشور عراق و استانهاي لرستان و کرمانشاه جاي گرفته است.
استان سرسبز و کوهستاني ايلام همچون نگيني در صدف در دل کوه هاي سر به فلک کشيده و هميشه استوار زاگرس جاي گرفته و داراي جاذبه هاي فراواني براي جذب گردشگران است.
ايلام اگرچه جزو کوچک ترين استان هاي کشور محسوب مي شود اما داراي تنوع جالب توجهي است، تا حدي که مي توان به راحتي چهار فصل را در آن حس کرد، فاصله کوهستان هاي برف پوش تا دشت هاي گرم و بلوط هاي کهنسال تا نخل هاي سر برافراشته تنها چند کيلومتر است.
چشم‌اندازهاي سيمره ايلام:
رودخانه سيمره از تلاقي رودخانه هاي قره سو و گاماسياب شکل گرفته و در مرز ايلام و لرستان جريان دارد و تا انتهاي حوزه کرخه 650 کيلومتر طول دارد.
رودخانه سيمره نامي بزرگ در استان ايلام محسوب مي شود چراکه سيمره جزئي از تاريخ استان است و شهر تاريخي به همين نام در شهرستان دره شهر محل سد سيمره وجود دارد.
اين رودخانه بزرگ داراي قسمتهاي بزرگ و طولاني است و عمق آب در اين رودخانه بسيار زياد و در نقاطي هم نامشخص است.
به دليل وجود اين درياچه بزرگ، سد بزرگي در روستاي چشمه شيرين از توابع بخش بدره شهرستان دره شهر شکل گرفته است و حدود چند ماهي است که آبگيري اين سد شروع شده است.
تنگه رازيانه؛ شاهکار طبيعي ايلام:
اين اثر طبيعي که در دامنه ارتفاعات کبيرکوه قرار گرفته دقيقا از کنار جاده ايلام - دره شهر امتداد يافته و محلي براي تفرج گردشگران نيز هست اما اين اثر طي سالهاي گذشته در فهرست آثار طبيعي ملي کشور نيز ثبت شده است ولي حتي يک تابلو براي معرفي اين پديده زيبا در کنار تنگه کار گذاشته نشده که گردشگران بيشتر با آن آشنا شوند يا کساني که از کنار جاده عبور مي کنند از اين اثر هم بازديد کنند.
اين اثر زيبا علاوه بر جاذبه هاي گردشگري داراي خصوصيات علوم مطالعه پژوهشگران علوم زميني، هيدرولوژي، محيط زيست و ساير رشته ها و زيستگاه مناسبي براي حيات وحش است.
هم اکنون نيز به دليل بارش باران آب در داخل اين دره بسيار زيبا جريان دارد و بر زيبايي ها آن افزوده است.
دره اي شگفت انگيز با رود روان در ايلام خودنمايي مي کند و وجود سنگهايي از جنس و رنگ و اندازه هاي مختلف در اين دره خود گواه خارق العاده بودن اين اثر دارد.
در فصل بهار همه اين مکان سبز مي شود و سرسبزي با زيبايي هاي دره تلفيق مي شوند که در نوع خود مکاني بکر براي گردشگران است.
کبيرکوه:
در کوه هاي استان ايلام از جمله کبيرکوه جلوه ها، زيبايي ها و گونه هاي مختلف جانوري و گياهي وجود دارد که بر ابهت اين کوه بزرگ افزوده است.
يکي از نعمت هاي خدادادي در کوه ها، وجود گونه هاي درختي متنوع، گونه هاي گياهي، فرآورده هاي کوهي که ارزش غذايي دارند و به شکل ميوه هستند، است.
بخشي از رشته کوه کبيره است و در پايين اين کوه بزرگ درختان مختلف با جلوه اي خاص و زيبا چيده شده اند.
رشته کوههاي کبيرکوه مرتفع و موازي کبيرکوه به طول 160 کيلومتر از شمال غربي تا جنوب شرقي استان ايلام را در برگرفته است.
بلندترين ارتفاع کبيرکوه منطقه اي به اسم "ورزرين" نام دارد که داراي سه هزار و 62 متر ارتفاع از سطح دريا است.
کبيرکوه به عنوان يک منطقه حفاظت شده جنگلي تعيين شده و وسعت آن حدود 20 هزار هکتار است.
غار خفاش:
غار خفاش شهرستان دهلران به عنوان تنها غار خفاش کشور، يکي از پديده هاي نادر طبيعي است که تاکنون براي علاقمند به طبيعت گردي ناشناخته مانده است.
اين غار طبيعي حدود يک کيلومتر از چشمه هاي آبگرم شهرستان دهلران فاصله دارد.
غار خفاش دهلران حدود 265 متر طول دارد و داراي استالاکيتها و استالاکميتهاي فراواني است و ده ها گونه از خفاش دمدار- خفاش بال پهن در آن زندگي مي کنند و اين غار بسيار حائز اهميت است.
فراواني خفاش در اين غار باعث مي شود در هنگام غروب در زمان خروج اين خفاشان از غار که اغلب به صورت دسته هاي بزرگ انجام مي شود، فضاي جالبي را براي علاقمندان به طبيعت ايجاد کند.
اين خفاشها مسير سه کيلومتري تا شهر را طي مي کنند و بعد از مدتي به محل غار باز مي گردند.
کلم؛ روستاي زيباي هدف گردشگري:
يکي از روستاهاي استان ايلام که به روستاي بوته هاي سرسبز مشهور است روستاي "کلم" است.
کلم بدون شک زيباترين روستاي استان ايلام است و ظرفيتهاي نهفته گردشگري و تاريخي و مذهبي در اين روستا باعث شده اين روستا هر سال و به خصوص در ايام تابستان و بهار و حتي زمستان و پاييز، گردشگران زيادي حتي از کشورهاي خارجي به اين روستا سفر کنند.
روستاي کلم در 70 کيلومتري شهر ايلام قرار دارد و در تقسيمات استان ايلام جزو شهرستان دره شهر است.
براي رسيدن به روستاي کلم بايد از جاده هاي پر پيچ و خم و جاده قديمي دره شهر به ايلام رفت و از جاذبه هاي گردشگري روستا بهره برد.
"سياه گاو" يکي از درياچه هاي نادر دنيا:
اين درياچه در روستايي به همين نام در شهرستان آبدانان واقع شده است و درياچه اي زيباست که به طور کاملا اتفاقي به شکلي خاص به دو قسمت شبيه به هم که به دوقلو تعبير مي شود، تبديل شده است.
اطراف اين درياچه بسيار زيبا را دشتها و کوه هاي نسبتا مرتفع فرا گرفته است و جلوه هايي زيبا در بهار و پاييز در اطراف اين درياچه موج مي زند.
گلزارهاي حاشيه درياچه و و وجود حيوانات آبي در اين درياچه بر جذابيت و زيبايي اين درياچه افزوده است.
درياچه دوقلوي سياه گاو شامل دو درياچه است که بر اثر به وجود آمدن يک راه باريکه به دوقلو تبديل شده اند و اثري ديدني براي گردشگران به وجود آورده است.
رودخانه سياه گاو پس از عبور از ميان صخره ها و دره ها و ارتفاعات کبيرکوه واقع در شهرستان آبدانان به دو درياچه تبديل مي شود که درياچه نخست با اختلاف سطح اندک در بالادست درياچه دوم قرار گرفته است.
چشمه ها:
از دیگر منابع طبيعی گردشگري استان ایلام چشمه ها هستند که معمولاً در دامنه ارتفاعات جریان دارند . با توجه به شرایط طبیعی تعداد چشمه ها در مناطق کوهستانی زیادتر و در نواحی جلگه ای کمتر است . ولی از تعداد واقعی چشمه ها آماری در دست نیست .
معمولاً از آب چشمه به عنوان آب زراعی استفاده می شود و چنانچه آب چشمه زیاد باشد ، چشمه به طور مستقیم به باغ ها ، و مزارع هدایت می شود بعضی از چشمه ها معمولاً به وسیلة آبراهه هایی که در مجموع رودهای کوچکی را تشکیل می دهند و در اصطلاح محلی به آنها " گلال " گفته می شود ، به منظور آبیاری کشتزارها به سوی روستاها هدایت می شوند .
مهمترين چشمه هاي استان با قابليت جذب حداقل جمعيت به قرار زير ميباشند:
چشمه آبگرم دهلران:
در فاصلة 3 کیلومتری شهر دهلران چشمة آب گرممی با خواص گوگردی قرار گرفته که از اهمیت ویژه ای برخوردار است . در چند سال گذشته هم با تجهیز آن و سرو سامان گرفتن این آبگرم در جذب گردش هر چند اندک اقداماتی مثبت انجام گرفته است .
دیگر چشمه های استان:
ارکواز ملکشاهی-دریاچه های دو قلوی آبدانان وکبیر کوه و طبیعت گچان