به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، آغاز و گسترش اعتراض‌هاي گسترده در "اسلامبول" بزرگترين شهر تركيه از روز جمعه دهم خرداد نشان مي‌دهد كه فضاي دروني جامعه اين كشور دچار التهاب است.
تركيه يكي از كشورهايي است كه با روي كار آمدن "حزب عدالت و توسعه" (AKP) در سال 1381 تغييراتي را به خود ديد كه ثبات سياسي و اقتصادي را به اين كشور هديه آورد اما در ديگر سو، در اين 10سال حاكميت اين حزب و "رجب طيب اردوغان"بر اركان دولت تركيه، مشكلات و معضلاتي از قبيل استمرار گسترده سياست خارجي به ظاهر كم چالش اما به واقع چالش‌زا ظهور و بروز يافته كه اين چالش‌ها به داخل اين كشور نيز انتقال يافته است.
در اين زمينه، زماني كه اعتراض‌ها در اسلامبول از دوشنبه ششم خرداد ماه بر سر تخريب يك پارك در نزديكي ميدان "تقسيم" بعنوان يكي از نمادهاي تركيه نوين آغاز گرديد، شايد دولت اردوغان نمي‌دانست كه فضاي دروني جامعه تركيه در حال جوشش و واكنش به سياستهاي دولت اين كشور است و با تسري اين اعتراض‌ها به شهرهاي آنكارا، ازمير، آدانا، قونيه و سيواس نمود بيشتري از اين نگرش در ميان مردم تركيه ديده شد.
اما حادثه هنگامي بيشتر جنبه اعتراض گسترده به خود گرفت كه پليس از رور جمعه دهم خرداد با برخورد شديد با معترضين تخريب پارك مقابله كرد كه در نتيجه اين برخوردها تاكنون هزار تن زخمي شده‌اند و 6 تن نيز به دليل برخورد محفظه گاز اشك‌آور، بينايي خود را از دست داده‌اند.
اين برخوردها در حالي در تركيه صورت مي‌گيرد كه دولت اردوغان خود را پيشروترين كشور در دموكراسي منطقه مي‌خواند و در طي اين سال‌ها نيز تلاش كرده تا با حمايت از انقلاب‌هاي منطقه خود را حامي اول ملت‌ها و دموكراسي نشان دهد.
اما بحران سوريه نشان داد كه تركيه نيز بشدت به دنبال كسب منافع حداكثري از فضاي منطقه است و هنوز روندهاي دموكراسي در خود اين كشور به خوبي اجرا نمي‌گردد. در اين زمينه، برخي از معترضان تركيه معتقدند كه اردوغان در حال تبديل تركيه به دوران عثماني است يعني زماني كه حكومت خودكامه بر كشور تسلط داشت.
هرچند اردوغان پس از آغاز اعتراض‌ها ابتدا تلاش كرد تا بر موضع سختگيرانه دولتش تاكيد و از ساخت و ساز در پارك مورد نظر حمايت كند اما با تشديد اعتراضات در موضعي آرام‌تر خواستار پايان اعتراضات شد. وي روز شنبه يازدهم خرداد در سخناني خواستار پايان هرچه سريعتر تظاهرات‌ها شده و اعلام كرده كه دولتش ادعاهايي كه مردم نسبت به استفاده از اجبار و زور گزارش كرده‌اند، مورد بررسي قرار مي‌دهد. اردوغان گفت: "پليس در استفاده از زور نسبت به معترضان دچار اشتباه شده است". وي با اين موضع خواست كه اعتراض‌ها خاتمه پيدا كند.
تركيه هرچند در سال‌هاي اخير توانسته به رهبري حزب عدالت و توسعه، پيشرفت‌هايي در حوزه‌هاي اقتصادي و خارجي كسب نمايد اما ناظرين داخلي و خارجي همواره نگراني خود را از وضعيت حقوق بشر و استمرار حاكميت طولاني مدت يك حزب بر اركان حكومت اعلام داشته‌اند.
در اين زمينه، بسياري از سازمان‌هاي مرتبط با حقوق بشر از "سازمان همكاري و امنيت اروپا" گرفته تا شوراي اروپا و ديده بان حقوق بشر از نقض شديد حقوق روزنامه نگاران در تركيه طي سال‌هاي گذشته انتقاد كرده‌اند. حتي در جريان اين اعتراضات نيز، سازمان عفو بين‌الملل رفتار پليس تركيه عليه اين اعتراضات مسالمت‌آميز را محكوم كرده است.
از ديگر سو به نظر مي‌رسد كه جامعه امروز تركيه با تاثيرپذيري از فضاي متحول خاورميانه، خواهان ايفاي نقش بيشتر در روندهاي تصميم گيري و تاثيرگذاري بر تصميمات راهبردي دولت آنكارا است. در اين زمينه، گروهي از متعرضين كه با شعار "تقسيم را اشغال كنيد" شهرت پيدا كرده‌اند - الهام‌گرفته از گروه‌هاي معترض آمريكايي كه دو سال پيش با شعار "وال‌استريت را اشغال كنيد" مجموعه اعتراضاتي را در ايالات متحده شكل دادند- تلاش كرده‌اند به حزب حاكم اين مساله را تاكيد كنند كه اين اعتراضات تنها يك اعتراض زيست محيطي نيست بلكه اعتراضي سياسي و واكنش به فضاي سياسي حاكم بر تركيه است.
براين اساس، معترضان در قالب طيف‌هاي مختلف سياسي جامعه تركيه از راست تا چپ و ملي گرايان را در بر مي‌گيرند كه هريك به دلايل مختلف اعتراض خود را به سياستهاي دولت اردوغان نشان مي‌دهند.
در نهايت به نظر مي‌رسد هرچند تركيه به عنوان كشوري كه در چند سال گذشته به رهبري حزب عدالت و توسعه توانسته در فضاي داخلي ثبات و در حوزه بين‌المللي كمي اعتبار براي خود دست و پا كند اما جوشش اعتراضات مدني عليه اقدامات اين حزب در داخل و خارج از اين كشور نشان داد كه دموكراسي مورد حمايت غرب و آمريكا در منطقه، لبه دو دم تيغي است كه مي‌تواند گريبانگير دولتمردان اين كشور را نيز بگيرد.(1)
تابستان داغي در انتظار اردوغان تظاهرات گسترده‌اي كه مناطق و شهرهاي مختلف تركيه از جمله اسلامبول و آنكارا شاهد آن است، را بايد بخشي از بهاي سنگيني به شمار آورد كه "رجب طيب اردوغان"، نخست‌وزير تركيه به خاطر دست داشتن كشوري در باتلاق بحران سوريه پرداخت كند، چراكه آنكارا يكي از مهمترين و برجسته‌ترين مجريان سياستهاي آمريكا در منطقه و تامين كنندگان منافع آن و همچنين تامين كنندگان امنيت اسرائيل به زيان امنيت و ثبات و استقرار و امنيت سوريه و تماميت ارضي اين كشور به شمار مي‌آيد.
در اين ارتباط راديو نروژي "اوستون" مي‌گويدكه نخست‌وزير تركيه مشغول ساخت و بناي آسمان خراش قدرت و اقتدار خود و احياي امپراتوري عثماني با همكاري و هماهنگي دولت آمريكا بود و تا پيش از آغاز ناآرامي‌ها و اعتراض‌هاي مردمي در تركيه كه خواهان بركناري اردوغان از قدرت است، كسي نمي‌دانست كه تامين‌كننده مالي بناي اين قدرت و اين احياي امپراتوري كسي جز امير قطر و دوحه نيست.
اين راديو در ادامه گزارش خود در تحليل حوادث جاري در تركيه مي‌افزايد: بدون ترديد تظاهرات اعتراض آميز و خشمگين هزاران جوان ترك به اندازه كافي و لازم زنگ خطر را براي اردوغان به صدا در آورده باشد و او را وادارد كه به اين نتيجه برسد كه آن "شكوه و اقتدار سياسي" كه وي و حزب عدالت و توسعه تركيه طي بيش از دو سال گذشته با پيوستن به طرح‌هاي امنيتي، نظامي و سياسي آمريكا و شيوخ نفتي منطقه عليه سوريه بنا كرده بود، توهم و خيالي بيش نيست و مردم تركيه راضي به ساخت و بناي چنين قدرت و اقتداري با هماهنگي و موافقت آمريكا و رژيم صهيونيستي و حمايت مالي شيوخ سلفي وهابي از جمله قطر و عربستان سعودي نيست.
كارشناسان و صاحبنظران امور تركيه بر اين باورند كه اردوغان در برابر تابستان داغ و سوزاني قرار دارد كه سقوط وي و حزبش را در جامعه تركيه تسريع خواهد بخشيد، به ويژه آنكه اغلب معترضين ترك به شدت از سياستهاي منطقه‌اي تركيه و دست داشتن آن در بحران سوريه به سود و منفعت آمريكا و غرب و مهمتر از آن به سود اسرائيل به شدت خشمگين و غضبناك هستند.
از سوي ديگر گزارش شده كه گستره اعتراض‌هاي مردمي عليه سياستهاي اردوغان باز هم از شهرها و مناطق ناآرام اوليه افزايش يافته و در تمام آنها معترضين ترك خواهان بركناري رجب طيب اردوغان از قدرت هستند. در اين ميان حزب مردم جمهوريخواه تركيه كه بزرگترين حزب سكولار و معارض اين كشور به شمار مي‌آيد، با دادن فراخواني از مردم تركيه خواست با برگزاري تظاهرات گسترده‌اي خواستار بركناري رجب طيب اردوغان شوند.
اين درحالي است كه بسياري از ترك‌ها از سياستهاي حكومت اين كشور در دخالت در امور سوريه و گرفتار شدن در بحران سوريه ناراضي هستند و به شدت در قبال اين سياست‌ها ابراز نگراني مي‌كنند.(2)
مك‌كين: اردوغان يك "ديكتاتور"است در همين حال سناتور ارشد جمهوريخواه آمريكايي با اشاره به ناآرامي‌هاي تركيه گفت: اردوغان شبيه يك ديكتاتور عمل مي‌كند. به گزارش روزنامه "تودي زمان" تركيه، "جان مك كين" سناتور جمهوريخواه آمريكا از ايالت "آريزونا" طي سخنراني در انديشكده "بروكينگز"در واكنش به ناآرامي‌هاي ضد دولتي اخير در تركيه اعلام كرد كه "رجب طيب اردوغان"نخست وزير تركيه از ديد بسياري از مردم خود بيشتر شبيه يك ديكتاتور عمل مي‌كند تا يك رئيس.
اين سناتور آمريكايي در ادامه سخنراني خود به بازداشت بسياري از روزنامه نگاران در تركيه در مقايسه با ساير كشورهاي جهان اشاره كرد. بر اساس اعلام انجمن حقوق بشر تركيه تاكنون بيش از چهار هزار نفر در ناآرامي‌هاي ضد دولتي تركيه دستگير شده‌اند.
از سوي ديگر مجله انگليسي "اكونوميست"، در انتقاد از مواضع "رجب طيب اردوغان" نخست‌وزير تركيه درباره تظاهرات كنوني در اين كشور، تصويري از وي را با لباس سلاطين عثماني بر روي جلد خود چاپ كرد.
سركوب خشونت‌آميز معترضان در تركيه با موجي از انتقادها ضدرجب طيب اردوغان نخست‌وزير اين كشور در روزنامه‌هاي خارجي همراه شده است. مجله "اكونوميست" از پرتيراژترين رسانه‌هاي انگليس، در شماره اخير خود به انتقاد از مواضع وي درباره تظاهرات كنوني در شهرهاي مختلف تركيه پرداخته است.
اين مجله قبل از برگزاري انتخابات اخير در تركيه نيز بر روي جلد خود نوشته بود: به حزب جمهوريخواه خلق رأي دهيد تا حزب آزادي و عدالت، تقويت نشود. "اكونوميست" در شماره اخير خود با انتشار تصوير ويژه‌اي از اردوغان بر روي جلد، و درج عبارت "دمكراتيك يا سلطان"در پي ارائه تصوير ديكتاتورمآبانه‌اي از اردوغان برآمد. اين مجله كه چهره اردوغان را بر روي تصويري از "سلطان سليم سوم"، پادشاه عثماني مونتاژ كرده است، وي را به رفتار ديكتاتورمآبانه در برخورد با تظاهرات و اعتراض‌هاي اخير اين كشور متهم كرده است./ جمهوری اسلامی
پاورقي:
1- ايرنا
2- خبرگزاري فارس
* آنكارا با دخالت در بحران سوريه ثابت كرد مجري سياستهاي آمريكا در منطقه و تامين‌كننده امنيت اسرائيل است
* تظاهرات اخير عليه اردوغان زنگ خطر را براي وي به صدا درآورده و او را وادار به اين نتيجه خواهد كرد كه شكوه و اقتدار حزب عدالت و توسعه با پيوستن به طرح‌هاي امنيتي، نظامي و سياسي آمريكا و شيوخ نفتي منطقه، توهم و خيالي بيش نيست