چهل چشمه مرتفع ترین کوه استان کردستان

 به گزارش خبرنگار باشگاه دخبرنگاران از سنندج، کوه چهل چشمه با ارتفاع ۳137 متر از سطح آبهای آزاد به عنوان مرتفع ترین کوه استان کردستان شناخته می شود . چهل چشمه در غرب شهرستان دیواندره  واقع می باشد که شامل حدود سی و چهار قله مي باشد  از جمله شاه نشين در چهل چشمه ، دالاش ،دوبرا،كوه سلطان، كوه باينچوب،كوه افراسياب، كوه كاني ميران، كوه هزار ميرگ، باشورتي وكوه كل كوژ با ارتفاعات گوناگون. خود قله‌ي چهل چشمه يا شاه نشين داراي يالهاي متعددي مي باشد، ازجمله:كل با، يا يال مله كه وه، يال كاني زليخا يا قولي زليخا، يال گاوه لال، يال برده قبله، يال شاه نشين، يال كال كالي، يال دلو، يال ئه ستيره ره ش(حوض سياه).
مجموعه كوههاي چهل چشمه :
كوه مزگوت وميرزا( مسجد وميرزا): يكي از قله هاي كوه چهل چشمه ، پشت آبادي نرگسله واز يك طرف متصل است به آبادي كول واز يك طرف به آبادي دوزخ دره وصل است.
2- كوه هنگ لانه ( لانه ي زنبور ) : يكي از كوههاي رشته كوه چهل چشمه است از يك طرف پشت آبادي كاني ميران كه همجوار كوه سلطان آغزه تو مي باشد.
  3- كوه برد ملاخدر( سنگ ملاخدر) : يكي از كوههاي چهل چشمه است كه همجوار آبادي گلچهره است.
 4- كوه هزار ميرگ( هزار مرتع) : يكي از رشته كوههاي چهل چشمه است از يك طرف متصل است به آبادي « هواره گرمه ».
 5- كوه كاني ميران: يكي از كوههاي چهل چشمه است از يك طرف وصل است به آبادي ريزاوي وهمجوار كوه« دوبرا» يعني دو برادر است كه دوبرا خود يكي از قله هاي بزرگ چهل چشمه است.
 6- كوه كونه شم شم : به ارتفاع 2500 متر در محدوده ي مريوان ازيك طرف متصل است به آبادي « توراخ تپه»  يعني گل وازيك طرف به آبادي سوله همجوار است.
 7- كوه باشورتي : مشهور به هه له جار همجوار آبادي آگجه است. آگجه حومه ي مريوان است.
 8- كوه هلا كوكان: يكي از كوههاي چهل چشمه است از يك طرف متصل است به آبادي ريواسه واز يك طرف به آبادي كاني كبود. آبادي ريواسه وآبادي كاني كبود متصل هستند به كوههاي ميشيا وشيان كه ميشيا وشيان همجوار كوههاي كردستان عراق هستند.
 9- كوه سر سيلاو: يكي از قله كوههاي چهل چشمه كه همجوار كوه كا نعمت است.
 10- كوه كا نعمت: يكي از كوههاي چهل چشمه كه متصل است به آبادي اسحاق آباد.
 11- كوه ماره سوور ( مار سرخ ): يكي از كوههاي چهل چشمه است بين آبادي اسحاق آباد وكوه كا نعمت واقع است
 12- كوه قولي قاورمي: مشهور به كوه پشت دربند از يك طرف وصل است به كوه كاني تاله  و از طرف ديگر متصل است به آبادي دره وه زان در ديواندره و با روستاي قزل بولاغ ( چشمه ي قرمز) همجوار است.
 13- كوه برده سفيد وكوه پشت دربند يكي است
 14- كوه كاني تاله وكوه بيشكاوي: متصل هستند به آبادي قزل بلاغ وآبادي شاه قلعه در حومه ي شهرستان ديواندره ودر امتداد كوه دربند وبرده سفيد هستند.
 15- كوه دره تنگي : بين كيواراوي وپشت دربند واقع است.
 16- كوه دربند: پشت آبادي شاه قلعه است ودر امتداد كوه پشت دربند است.
 17- كوه كل كوژه : يكي از قله هاي رشته كوه چهل چشمه كه متصل است به آبادي توكلان واز يك طرف آبادي شريف آباد.( كل همان كل فارسي است)
 18- كوه گرده قولنگ: متصل است به آبادي دره وه زاان از يك طرف وآبادي شاه قلعه كه پشت كاني شيخ احمد واقع است.
 19- كوه تاله سخته: هم به آبادي دره دزدان وهم شريف آباد همجوار است .
 20- كوه باينچوب : از ماموخ مشتق مي شود وروبروي آبادي باينچوب مي باشد.
 21- كوه دالاش ( كركس) : يكي از رشته كوههاي چهل چشمه كه مشرف است به آبادي قزل بولاغ ( چشمه ي قرمز) واز يك طرف به آبادي دوزخ دره .
 22- كوه هزار ميرو (هزارمرتع): طرف يال كل با( گردنه ي باد) يال چهل چشمه وكوه دوبرا واقع است.
 23- كوه سلطان: يكي از رشته كوههاي چهل چشمه پشت آبادي نرگسله واقع است.
24- كوه قجه و و كوه كونه قاژ(لانه ي كلاغ ): از يك طرف متصل است به كوه سلطان واز يك طرف كوه سلطان آغزه تو مي باشد.
25- كوه سلطان آغزه تو : كوه بلندي است در سلسله موههاي چهل چشمه به اسم صحابه اي است كه گويا كشته شده ودر بلندي هما كوه دفن شده اند.
26- كوه چشمه‌ي كاني با: پايين تر از سولانه سخته مي باشد مربوط به آبادي توكلان است. قبلاً كه در مناطق روستايي ودور افتاده يك بيماري شايع بود كه انسانها بدنشان باد ميكرد معتقد بودند اگر بيابند از آب آن بخورند وبا آب اين چشمه آبتني كنند شفا خواهند يافت.
27- كوه كاني ميران ( چشمه ي اميران) : هم به آبادي توكلان وهم به آبادي شاه قلعه متصل است. در منطقه ي ديواندره وهم جوار منطقه ي كاني زيرينه است كه به جرات مي توان گفت منطقه ي كاني زيرينه در ايران بزرگترين پوشش نعناع وپونه ي كوهي را دارا مي باشد.
 28- كوه په پوله بهار (په پوله يعني پروانه): يكي از كوههاي چهل چشمه است كه هميشه پروانه ها و پرندگان كوچك در آن زندگي مي كنند.
 29- كوه باشورتي : كوهي از سلسله كوههاي چهل چشمه كه گل وگياه خوش بو در آن به وفور وجود دارد واسم ديگر اين ، كوه گل زرد مشهور است كه بيشتر گلهاي اين كوه ودامن آن زرد رنگ است.
 30- كوه سولانه سخته: كه منطقه اي سخت است وگل سولان ( گل پامچال ) زياد دارد.
 31- كوه گاوه لان: لان يعني لانه. گاوه  هم گياهي است كه در قديم براي سوخت تنور وهيزم بخاري منزل استفاده مي كردند . در بعضي از مناطق كردستان اين هيزم را گوگم هم مي گويند.
 32- كوه قبر دومه : كه بين سلطان آغزه تو وكوه دوبرا واقع است كه يكي از قله كوههاي چهل چشمه است كه بالاي كوه، قبر يك چادر نشين باقي مانده كه در زبان كردي به ( دوم) مشهورهستند وبه همين نام باقي مانده است.
 33- كوه ولوشار: بين آبادي گلچهره وآبادي صوفي به ده است.
 34- كوه برد ملا خدر: اسم يكي از قله كوههاي چهل چشمه است كه شكارگاه مخصوص شخصي به نام ملاخدر بوده است وبه همين نام نامگذاري شده است.
 ييلاق های مشهور در منطقه ي چهل چشمه
 1-  ييلاق قولنگ احمد خدر: يك نفر جاف بوده كه ييلاق آن بين آبادي دره وه زاان وآبادي شاه قلعه واقع بوده است در منطقه ي شمال شرق ديوان دره .
 2- ييلاق ميكائيل كوره: سر ايل جافها بوده و« پيشخورانه» به دولت مركزي ايران داده واز منطقه بازيان كه منطقه اي گرمسير در كردستان عراق بوده براي چراي دامهاي خود به منطقه ي بين آبادي شاه قلعه وآبادي دره وه زان آمده كه هنوز بقاياي گورستان اين جافها در منطقه ي ييلاقي آن باقي مانده است.  كوره: در اينجا «كور» معني مي دهد كه گويا يك چشم ايشان كور بوده است.
 3- هوار يا ييلاق كاني چاوره‌ش:
 در دامنه ي قله ي شاه نشين چهل چشمه است كه به اسم صاحب ييلاقي بوده به اسم چاوره ش ( چشمان سياه) كه اسم زني بوده نامگذاري شده است وبالاي آبادي بست واقع است وچشمه ي خيلي پر آب وسردي را هم داراست.
 4- ييلاق جمين : خوش آب وهوا وپر از تنوع گياهي است بين آبادي دره وه زان كه اوهم جاف بوده واين ييلاق به اسم جمين نامگذاري شده است.
 5- ييلاق كاني زليخا: در منطقه ي چهل چشمه كه به اسم صاحب ييلاق زليخا نامگذاري شده است. ازاين نامها معلوم مي شود كه زن كرد در انجام كارها ودامداري ، نقش اساسي داشته است وشخصيت مستقل خود را نشان داده است وچون هميشه توليد كننده بوده است، نام گذاري بيشتر مكانها وييلاقها به اسم آنها ثبت شده است.
 6- هوار يا ييلاق مصطفي خان: كه در دامنه ي كوه « زير ئاوا» زير يعني طلا آباد در 25 كيلومتري جنوب غربي شهرستان ديواندره واقع شده است كه اين مصطفي خان در زمان شريف الدوله قاجار حكمران كردستان در جنگ با عشاير ودر 25 كيلومتري شرق ديواندره با 70 نفركشته شده است كه گويا جنگ براي تصاحب چراگاههاي بيشتر بوده است. در پاي كوه زيرآباد هنوز آثار خانه ها و گورستان وچاه آب مصطفي خان ديده مي شود كه نشان از شوكت وعظمت دامداري وقدرت ايشان بوده است./س