به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، مسئله هويت يابي در جوانان همواره يکي از مهم ترين مباحثي بوده که اذهان نقاد روانشناسان و جامعه شناسان را در دوره هاي مختلف به خود معطوف داشته است. مطالعات و پژوهش هاي گسترده اي در نقاط مختلف دنيا از سوي نظريه پردازان انجام گرفته است تا ابعاد و فرآيند هويت يابي از دوره هاي نوجواني به بعد بررسي و شناخته شود.
اهميت هويت تا آن جاست که اگر در اين مسير مشکل و کژي پيش بيايد، مشکلات شخصيتي و رفتاري را براي فرد به وجود مي آورد که تأثيرات مستقيم و گاهي جبران ناپذيري بر زندگي فردي، خانوادگي و اجتماعي وي خواهد داشت. در ميان عوامل مختلفي که بر هويت يابي تأثير گذار است، نقش خانواده، اجتماع و خود فرد چشمگير است.
در اين نوشتار نگاهي گذرا خواهيم داشت به برخي از اين عوامل و اميدواريم در آينده ابعاد بيشتري از آن را واکاوي کنيم. سايت راديو ايران در بحثي با عنوان جوانان و مسئله هويت يابي به اين بحث پرداخته است و در آغاز از وجود فاصله ميان خود واقعي و خود آرماني سخن گفته است:
* آن جا که تضادهاي دروني شکل مي گيردروان شناسان مي گويند اگر بين " خود واقعي " و " خود آرماني " ، فاصله زيادي وجود داشته باشد، به تضادهاي دروني در انسان منجر مي شود . جواني که به دنبال آرزوهاي واهي و اموري خارج از حد توان خود باشد ، درصورتي که به آن ها نرسد، دچار آسيب روحي مي شود و از تلاش و کوشش باز مي ماند .
اگر ميان خود واقعي يعني آنچه که هستيم و خود آرماني يعني آنچه که بايد به آن برسيم ، فاصله اي منطقي وجود داشته باشد ، موجب افزايش تحرک و خلاقيت خواهد شد . ولي درصورتي که فرد داراي روحيه کمال گرايي افراطي باشد ، به ميزان گرايش به آرمان هايش، از خود واقعي اش دور و دچار تضاد دروني مي شود .
جواناني که دچار تضادهاي دروني هستند ، به بحران هويت مبتلا مي شوند؛ بنابراين نخستين قدمي که يک جوان براي داشتن يک زندگي ايده آل بايد برداردبه دست آوردن شناختي درست از علائق و توانايي هاي خود است.
* هدفمند باشيدنکته مهم ديگر در زندگي جوان ، داشتن هدف است . بايد جوان را ياري کرد تا براي رشد و پيشرفت ، هدف هايي منطقي و قابل قبول را در نظر بگيرد و به آن ها ايمان داشته باشد. جوانان در صورتي که از هدفي مشخص در زندگي برخوردار باشند، نيروهايشان را در مسيري سازنده که به حصول نتيجه مثبت منجر مي شود، به کار مي گيرند .
هدف هاي والا و برتر در زندگي هر انسان ، نشانه اي از اراده پرشور و همت بلند اوست . جوانان با داشتن هدف ، احساس بطالت و بيهودگي نخواهند کرد و اين مسئله آنان را در داشتن هويتي مستقل ياري مي کند .
* خانواده ها گوش به زنگ باشندخانواده از ديگر عواملي است که در شکل گيري هويت جوانان نقشي مهم دارد . رابطه عاطفي خانواده با جوان ، او را در داشتن تصوري مثبت از خود ياري مي کند . از اشتباهات رايج و شايع برخي والدين اين است که احساس مي کنند که فرزند آن ها صرفا" در دوران کودکي به محبت و تبادل عاطفي نياز دارد و دوره جواني را خارج از اين مقوله مي پندارند .
درحالي که آدمي در همه مراحل زندگي ، چشم انتظار محبت ديگران است و فرد مي تواند اين عاطفه و محبت را در هر دوره از زندگي دريافت کند . محبت خانواده به جوان ، در او احساس امنيت ، اطمينان و اعتماد پديد مي آورد و روح سرشار از تکاپو و تمناي جوان را سيراب مي سازد که نتيجه طبيعي آن احساس تعلق به خانواده است . علاوه بر اين ، روحيه خوش بيني و مثبت نگري را در نوجوان و جوان پرورش مي دهد . اين مسئله زمينه را براي بروز خلاقيت ، نوآوري و شکوفايي استعدادهاي دروني نوجوانان و جوانان فراهم خواهد کرد .
* احترام به جوانان را فراموش نکنيدجوانان نياز به تکريم و احترام دارند . آنان بايد احساس کنند که در خانواده داراي شأن و موقعيت هستند . يکي از راه هاي ايجاد اين احساس در جوانان ، مشورت کردن با آن ها و دادن مسئوليت به آن هاست .
پيامبر اسلام (ص) به اين امر مهم بسيار توجه مي فرمودند و در موارد متعدد ، جوانان را در کارهاي اجرايي و يا تصميم گيري دخالت مي دادند. مشورت با جوانان به نوعي موجب ورزيدگي نيروي عقلاني آنان مي شود و احساس مقبوليت را در وجودشان، دوچندان مي کند . مشورت با جوانان مي تواند باب تفاهم ميان آنان و بزرگ ترها را بگشايد .
* مثبت انديش باشيددکتر محمدرضا شرفي روان شناس ايراني نيز در اين باره مي گويد : " جوان در موقعيت تلقين پذيري قرار دارد و نحوه قضاوت و ارزيابي و مواجهه ديگران با وي ، از اهميت خاصي برخورداراست . به همين منظور ضرورت دارد که برخورد اطرافيان با او همراه با دقت و هوشمندي باشد . يعني اطرافيان به گونه اي با جوان مواجه شوند که بيشتر ناظر به جنبه هاي مثبت و مفيد او باشد . "