باشگاه خبرنگاران- "مریم شیرزاد"، دوبلور و گوینده پیشکسوت رادیو متولد سال 1338 در تهران است و او تحصیلات خود را در رشته جهانگردی ادامه داده است.
"شیرزاد" فعالیت هنری خود را با گویندگی در برنامه کودک رادیو شروع کرد و سردبیر کارگردان و مجری-بازیگر برنامه های زنده رادیویی چون "شهر مهربانی" و "رنگین کمان" در رادیو تهران و اجراهای زنده در شبکه تلویزیونی تهران با خواندن غزلیات حافظ و اشعار دیگر شعرا را بر عهده داشته است.
وی از دوبلورهای برجسته کشور است که صدایش در اذهان باقی مانده است. ایشان دوبله صداهای به یادماندنی چون "آنه شرلی"، "اوشین"، "شازده کوچولو"، "آلیس"، "سرندیپیتی"، "نیک و نیکو" و ... را انجام داده است.
به بهانه پخش سریال "اوشین" پای گپ و گفتی با او نشستیم که بخشی از آن را در زیر می خوانید.
-خانم "شیرزاد" یکی از خاطره انگیزترین کارهای شما، صداپیشگی به جای شخصیت "اوشین" در سریال "سالهای دور از خانه" بود. چگونه دوبله این نقش را به شما سپردند؟
-در آن زمان به دلیل کار در واحد نمایش رادیو من با خانم "ژاله علو" هنرمند پیشکسوت رادیو و تلویزیون آشنا شدم و وی از نوجوانی من را می شناختند و با وجود اینکه در آن دوران دوبلورهای باتجربه به نوعی از من مجرب تر در واحد دوبلاژ سیما فعال بودند ولی خانم "علو" برای نقش "اوشین" من را انتخاب کردند.
-با وجود حضور پیشکسوتان، شما نترسیدید که کار و صدای شما مورد استقبال مخاطبان قرار نگیرد؟
-خب این نگرانی در من بود ولی با اصرار و حمایتهای خانم "علو" گفتم چشم و کودکی "اوشین" را می گویم ولی وی اصرار داشت که من دوران جوانی "اوشین" را هم بگویم و به طبع با کمکهای وی، من هم این نقش را گفتم و خوشبختانه مورد استقبال قرار گرفت.
*با سن کمی وارد رادیو و دوبله شدم
-فکر می کنم در آن زمان که شما وارد دوبله شدید، خیلی کم سن و سال بودید، همین طور است؟
-بله، من حدودا 18 ساله بودم که دوبله را شروع کردم و سال 58-1357 وارد این حرفه شدم ولی در ابتدا با رادیو و با گروه کودک سازمان همکاری هایی داشتم. آن زمان با گروهی کار می کردم که خیلی اتفاقی از رادیو وارد کار دوبله شدند و من هم به همراه آنها اولین کار دوبله ام را انجام دادم و دقیقا در همین سن و سال بودم که در "مسافر کوچولو" با مدیریت آقای "ناصر ممدوح" صحبت کردم.
*ناامیدی "شیرزاد" از ادامه کار در دوبله
-قبل از دوبله "اوشین" شما دیگر نمی خواستید کار دوبله را ادامه دهید، اگر این حرف درست است، دلیل آن را برایمان می گویید؟
-بله، قبل از صداپیشگی در سریال "سالهای دور از خانه" بنا به دلایلی که گفتن آن را خیلی جایز نمی دانم از کار ناامید شده بودم و دیگر نمی خواستم کار گویندگی را ادامه بدهم، اما خانم "علو" با اصرار من را به کار برگرداند.
هنوز هم که زمان بسیاری می گذرد این تجربه برایم شیرین تر شده است، چون از خانم "ژاله علو" که مدیر دوبلاژ مجموعه بود، چیزهای زیادی یاد گرفتم.
-آیا در دوبله این کار و گویندگی به جای "اوشین" پیشکسوتان و صداپیشه های دیگری که در این کار حضور داشتند نیز به شما کمک کردند؟
-در کار ما همیشه رقابت وجود دارد و همه دوست دارند کارشان خوب باشد، واقعیت من بیشتر از طرف خانم "ژاله علو" حمایت می شدم و شاید چون من تازه وارد بودم خیلی پذیرای کمک از سوی دیگران نبودم و باید بگویم که من آدم خجالتی بودم که با همه این حرفها، از سوی خانم "ژاله علو" بسیار حمایت شدم و از وی بسیار ممنون و سپاسگذارم.
*"اوشین" سرشار از عشق و صبر بود
-خانم "شیرزاد" معتقدم صدای جذاب و خاص شما "اوشین" را ماندگار کرد، آیا شما با این نظر موافقید یا داستان سریال "سالهای دور از خانه" را هم می پسندید؟
-پذیرش صدای من یک اقبال بود ولی به عقیده من آنچه که "اوشین" را ماندگار کرد، خط داستانی آن هم بود و "اوشین" فردی اخلاق مدار و سرشار از صبر و مقاومت بود.
-شما در این مجموعه سکانسهایی را می بینید که تؤام با صبر و شکیبایی است که در نهایت به موفقیت می رسد.
-فکر نمی کنید وجود دو شبکه تلویزیونی و نبود تعدد شبکه ها مثل امروز در موفقیت "اوشین" بی تأثیر نبوده است؟
-حتی اگر چندین شبکه تلویزیونی هم داشتیم، باید مدنظر بگیریم که "اوشین" در نهایت به دلیل خط داستانی و جور بودن آن با ذائقه مخاطبان ایرانی، به عنوان یکی از رمزهای ماندگاری می شد و فکر می کنم اگر در کنار آن کارهای دیگری هم پخش می شد باز هم "اوشین" مورد استقبال قرار می گرفت.
*هرکسی سهم خودش را از لحظات دارد
خانم "شیرزاد" با پخش مجدد "اوشین" آیا موفق به دیدن آن شدید، اگر مجموعه را دیده اید، احساس شما نسبت به صدا و تجربه خود در آن دوران و صداهای ماندگاری که از میان ما رفته اند، چیست؟
-درحقیقت، فقط توانستم دو قسمت از این سریال را ببینم و اکنون که در سفر هستم شبکه "تماشا" را نمی توان نگاه کنم.
دیدن این سریال به رغم تجدید خاطرات خوش کاری، گذشته تلخی نیز به همراه داشت و آن نبود همکاران هنرمند دوبله چون "مرحوم حسین باغی" گوینده تیتراژ، "مرحوم آقالو"، "مرحومه مهین بزرگی" و مرحوم "امیر هوشنگ قطعه ای"، و مرحومه "نیکو خردمند"، مرحومه "فهیمه راستکار" که میانسالی "اوشین" را می گفتند، مرحومه آذر دانشی"، مرحوم "خسرو شایگان"، مرحوم "حسین معمارزاده"، مرحوم "احمد مندوب هاشمی" و ... اما یاد و هنرشان نزد ما باقی است و برای من تماشای این سریال بعد از بیست و اندی سال به نوعی هم شیرین و هم تلخ است. در واقع هر کسی سهم خودش را از لحظات دارد.
نان که به داخل تنور می رود، پخته می شود، برشته می شود، من در آن ایام همچون نانی نیم پخت بودم و در حال حاضر تردید ندارم که به رغم پخته شدن می توان هنوز هم آموخت و تجربه کرد.
*دوست دارم کمدی کار کنم
-آیا در هنر دوبله و حتی مدیریت آن و به طور کلی، سپردن یک فیلم به دستان مدیران دوبلاژ مستلزم داشتن روحیه ای مانند شخصیتهای داخل فیلم است، یا خیر؟
-تقسیم مدیریت هر فیلم تا حد زیادی می تواند به اقتضای روحی شخص نیز مربوط باشد، ولی الزامی نیست. به این معنی که اکثر خانمهای مدیر دوبلاژ به ندرت فیلمهای خشن برای دوبله به آنها سپرده می شود، اما خود من خیلی دوست دارم فیلمهایی که طعم جدیدی ندارند و به عبارتی کمدی هستند کار کنم و مجموعا فیلمهای دراماتیک و پراحساس به من سپرده می شود.
*"مینو غزنوی" بهترین گزینه بود
-شما فیلم سینمایی را به نام "تمپل گرندین" را دوبله کردید که "استاد غرنوی" در آن به جای "تمپل گرندین" صحبت می کردند که به عقیده من یکی از ماندگارترین کارهای شما در زمینه مدیریت دوبلاژ است و خانم "مینو غزنوی" بهترین گزینه برای نقش "تمپل" بودند، کمی از دوبله این فیلم سینمایی صحبت کنید؟
-دوبله این فیلم مربوط به چند سال قبل است و من هم کم حافظه، اما آنچه که به خاطر می آورم این است که با وی صحبت کردم و به درستی هم خانم "مینو غزنوی" این رل را ایفا کردند.
*هنوز هم دچار بغض می شوم
-خانم "مریم شیرزاد"، "اوشین" همچنان در کارنامه کاری شما می درخشد و مردم صدا و آثار دوبله شده توسط شما را دوست دارند، احساس شما از این همه اظهار لطف چیست؟
-همین مسئله که صدای من از طرف مردم پذیرفته شده است لطف بزرگی است که نصیب من شده است. بسیار از مهر و محبت مردم تشکر می کنم و از سر شادی بغض می کنم. امیدوارم لیاقت این همه لطف را داشته باشم./ي2
گفتگو از الهه علیزاده