به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران، پایگاه خبری "ميدل ايست آن لاين" مقاله ای به قلم "پيتر أبس" و "ريگان
دوهرتي" با عنوان " مشكلات قطر با همسايگانش در مراحل اولیه آن قرار دارد"
منتشر كرده و طي آن به استراتژي قطر و تحركاتش در منطقه پس از وقوع انقلاب
هاي عربي و بهره برداری اين كشور از "جماعت اخوان المسلمين" براي ترسيم
مجدد منطقه و عدم نارضايتي همسايگان قطر از رشد نفوذ اين كشور در منطقه
خليج فارس پرداخته است.
در قاهره، پایتخت مصر جوانان اين شهر در
برابر دوربين هاي تلويزيوني پرچمي را که آتش زده اند، بالا بردند كه بيانگر
خشم آنها از کشوری است كه به باور آنها در امور كشورشان و به طور كلي در
امور خاورميانه دخالت مي كند.
اين تصويری آشنا است. اما پرچم به
آتش کشیده پرچم آمريكا نبود، بلكه پرچم قطر بود كه ميلياردها دلار براي
گسترش نفوذ خود در كشورهاي مختلف عربی که شاهد وقوع انقلاب و سرنگونی حکومت
های خود بوده اند، هزينه مي كند.
این
درحالی است که اغلب حكومت هاي غربي و مسئولان آنها نفوذ "شيخ حمد بن خليفه
آل ثاني"، امير قطر را به طور كلي امري مثبت قلمداد مي كنند. اما همسايگان
قطر از اين امر احساس رضايت نمی کنند. قطر پس از وقوع انقلاب هاي عربي
تلاش مي كند تا در مصر، ليبي و سوريه ايفاي نقش كند.
روابط تنگاتنگ
با رهبران جديد مصر كه وابسته به جماعت اخوان المسلمين هستند، نگراني سران
كشورهايي همچون امارت را برانگيخته است كه فعاليت آنها را در اين كشور
ممنوع کرده است. مقامات اماراتی ماه ژانويه گذشته از کشف توطئه ای مرتبط با
جماعت اخوان المسلمين و ناكام گذاشتن آن خبر دادند که قصد براندازی حکومت
را در این کشور داشت.
مسئولان
عالي رتبه اماراتي از گذشته های دور بر اين باورند كه قطر داراي استراتژي
بلند مدتي جهت بهره برداری از جماعت اخوان المسلمين براي ترسيم مجدد نقشه
منطقه است.
"توفيق رحيم"، مدير اجرايي موسسه "غلو بسايت" كه مقر آن
در دبي است، در این باره مي گويد: پس از گذشت دو سال از بهار عربی در
منطقه در خصوص سیاست های قطر نگراني زيادي وجود دارد.
او مي افزايد:
قبل از وقوع انقلاب ها به قطر به اين ديد نگريسته مي شد كه اين كشور
همواره تلاش می کند، در اختلافات منطقه ای نقش ميانجي و واسطه را ایفا کند،
اما سياست خارجي این کشور در مدت اخير بيشتر ماهیت اقدام و عمل را داشته و
در برخي موارد جانبدارانه بوده است.
برخي از تحليل گران و ديپلمات
هاي غربي معتقدند كه رهبران قطر به دنبال راهي در شرايط جديد هستند و در
پي آن می باشند تا ثروت هنگفت ناشي از فروش ذخاير گاز طبيعي این کشور طي 15
سال اخير را چگونه هزینه کنند. این درحالی است که برآوردها نشان می دهد،
همچنان در کشور قطر ذخایر گازی به ارزش حدود 17 تريليون دلار وجود دارد.
اما
برخي دیگر اعتقاد دارند كه قطري ها از استراتژي برنامه ريزي شده ای پيروي
مي كنند. يك ديپلمات غربي در منطقه خليج فارس كه نخواست نامش فاش شود، در
این ارتباط مي گويد: آنچه كه هم اكنون از قطر در سیاست خارجی اش ملاحظه مي
كنيم، خطر بزرگي براي آينده خاورميانه به شمار می آید. حتي طرفداران قطر
نيز از احتمال عدول قطر از حد و مرزهايش نگران هستند.
"اري راتنر"،
مشاور سابق دایره خاورميانه وزارت امور خارجه آمريكا مي گويد: در خصوص نقش
مثبت قطر در منطقه برآوردهاي زيادي وجود دارد. اما در عين حال اجماع
گسترده اي وجود دارد كه بهترين راه براي اینکه قطر به منافعش خدمت کند،
وفاداري كامل آنها به تعهداتشان درباره کمک به همه کشورهای منطقه و نه برخی
از کشورها که خود آنها را ترجيح مي دهند.
قطر
از زمان هاي طولاني گذشته در مواردی کشور تناقضات شگفت انگيز بوده است.
اين كشور در موارد بی شماري نسبت به اكثر كشورهاي عربی حوزه خليج فارس
کشوری محافظه كار نشان داده است، اما در خصوص تغيير و تحولات منطقه ای روی
داده پس از انقلاب های بهار عربی شور و حماس بسیاری از خود نشان داده است.
از
میان جمعیت حدودا 1.9 ميليون نفري این کشور، تنها 250 هزار نفر آنها
شهروندان واقعی این کشور به شمار می آیند كه اكثر آنها نیز وهابی هستند.
شيخ
حمد، امیر قطر و شيخه موزه، همسر سومش طي سال هاي اخير تلاش كرده اند تا
خود را از طرفداران نوگرايي و مدرنيسم نشان دهند، به همین دلیل شبكة
ماهواره اي "الجزيره" را راه اندازی و بازي هاي آسيايي سال 2006 را ميزباني
كردند تا پس از آن و در چارچوب همین اقدامات درخواست ميزباني جام جهاني
فوتبال سال 2022 را ارائه دهند. اما برخي معتقد هستند که قطر با قرار دادن
جماعت اخوان المسلمين در كانون استراتژي منطقه ای خود، این کشور را در معرض
خطر قرار داده است.
بسياري
از اعضاي فعلي و يا سابق جماعت اخوان المسلمين از جمله "شيخ يوسف
القرضاوي" پس از فرار از مصر راهی قطر شدند و ضمن اقامت در این کشور
تابعیت آن را به دست آوردند.
مسئولان و مقامات غربي كه با قطري ها
در ليبي و سوريه همکاری داشته اند و برخی از این همکاری ها همچنان ادامه
دارد، مي گويند: قطري ها در هر حالتي گروه هايي را ترجيح مي دهند كه با
اخوان المسلمين ارتباط داشته باشند.
مسئولان بلند پايه اماراتي در
سال 2009 به همتايان آمريكايي خود اعلام كردند كه حكام دوحه از جماعت
اخوان المسلمين براي بر هم زدن ثبات و استقرار كشورهاي همجوار استفاده مي
كنند.
اما
رهبران جماعت اخوان المسلمين وجود هرگونه توطئه منطقه اي توسط قطر را رد
مي كنند و مي گويند که گروه هاي بومي و محلی بسیاری از كشورهاي عربی دارای
اشتراكاتی با اخوان المسلمين در ابعاد ايدئولوژيك هستند، اما ارتباطی
سازماني با اخوانی ها ندارند.
مسئولان قطري تاکنون طي اظهار
نظرهايشان وجود هرگونه رابطه خاص با جماعت اخوان المسلمين را رد و تکذیب
کرده اند. همچنين "شيخ حمد بن جاسم آل ثاني"، نخست وزير و زیر خارجه قطر
تمام اخبار منتشره درباره وجود طرحی در دست قطر را تکذیب می کند که چشم
داشت های منطقه ای این کشور را تامین کند.
او در گفت وگو با روزنامه
کویتی "الرأي" در سپتامبر سال گذشته میلادی گفت که قطر داراي سياست شفاف و
روشنی است که در عدم دخالت در امور داخلي سایر کشورها نمود پیدا می کند.
اما هیچ کس اين سخن را تأييد نمي كند، زيرا به عنوان مثال حمايت مالي و
حمايت مستقيم نظامی قطر از انقلابیون لیبی نقش بسزایی در قدرت یافتن
انقلابیون و موفقیت آنها در سرنگونی دیکتاتوری قذافی با کمک ناتو داشت.
با
روبه رو شدن "محمد مرسي"، رئيس جمهوری مصر با چالش هايي جهت مقابله با
مشكلات روز افزون اقتصادي قطر مواضع خود را به عنوان حامي مالي مهم این
کشور اعلام و مواضع گذشته را مستحكم تر كرد. در سوريه نيز قطر از جمله مهم
ترين كشورهاي اعطا كننده سلاح و پول به عناصر مسلح مخالف محسوب مي شود.
اما
اكنون قطر از نتايج و رهاورد اقداماتش رنج مي برد. در ليبي، قطر به دليل
افزايش تعصب گرايي و خشونت منسوب به سلفی های جهادی در این کشور که ثبات و
امنیت لیبی را به شكل روز افزونی متزلزل كرده اند، سرزنش مي شود.
در
مصر نيز قطر خود را در ميان نارضايتي مردمي و متهم شدن به امپرياليسم
اقتصادي محاصره شده مي بيند، به طوري كه مخالفان توافقنامه سرمايه گذاري
ميلياردها دلاري قطر در منطقه كانال سوئز را تلاش خارجي ها جهت تسلط بر
ستون هاي مهم اقتصاد ملي مصر مي دانند.
در
سوريه نيز منتقدان مي گويند، سلاح هاي ارسال شده از سوي قطر براي افراد و
گروه های مسلح باعث شده تا سلاح در دسترس همگان قرار گيرد و هرج و مرج و
خشونت در سراسر این کشور فراگیر شود.
بسیاری از مقامات و مسئولان
فعلي و سابق غربي نيز مي گويند: مسئولان قطري و ثروتمندان سعودی، در مرزهاي
تركيه و سوريه با گروه هاي مخالف توافقنامه هايي را امضا مي كنند.
حتي
شبكه قطری الجزيره نيز كه نقش مهمي در انتشار اخبار تنش ها و انقلاب های
منطقه ای در سال 2011 داشت، به دليل جانبداري روز افزون از اخوان المسلمين
با انتقادات و شكايت هايي روبه رو شد.
اگرچه اطلاع رساني شبكه
الجزيره در بخش انگليسي بي طرفانه تر قلمداد مي شود، اما شبكه هاي خبري آن
به زبان عربی در ابعاد گسترده خبرهای خود را جانبدارانه منتشر می کنند و
آشکارا حامی اخوان المسلمين به شمار می آیند.
کارشناسان و
صاحبنظران امور قطر بر این نکته تاکید می کنند که برای کشورهای دیگر بسیار
سخت است که استراتژي قطر را دریابند، به ویژه آنکه شمار اندكي از افراد
خاندان حاكم بر سياستگذاری های این کشور حاکم هستند.
به ندرت اتفاق
افتاده كه مسئولان قطري به درخواست رسانه ها جهت ارائه اطلاعات درباره
سیاست هایشان پاسخ دهند و به طور معمول قطر داراي سخنگوي وزارت امور خارجه و
یا سخنگوی حكومت نيست. روش های موجود براي دستيابي به اظهارات رسمي و
مخاطب قرار دادن مسئولان قطری صرفا در مناسبت هاي عمومي خلاصه می شود، در
حالي كه حتي ممكن است آنها در آن مناسبت ها نیز سخنی نگويند.
يكي
از تحليلگران مقيم دوحه كه خواست نامش فاش نشود، در این ارتباط می گوید:
مسئولان قطري به سادگي به توضيح درباره اقدامات و نظريات و مواضع اشان نمي
پردازند.
تاكنون حكومت ها و شركت هاي غربي كه در بخش گاز این کشور
سرمايه گذاري کرده اند، تلاش کرده اند که توجه زيادي به سياست هاي دوحه
نداشته باشند و تنها از کنار آن بی اعتنا بگذرند.
بازداشت شاعر
قطري و صدور حکم حبس ابد وی در اواخر سال گذشته میلادی به دليل نوشته هاي
انتقادي اش درباره حكومت قطر با محكوميت بين المللي گسترده و متهم کردن این
کشور به دوگانگي معياری مواجه شد.
در واقع اينها مشكلات قطر با
کشورهای همجوار خویش است که در مراحل اوليه آن قرار دارد. يكي از تحليلگران
مقيم دوحه مي گويد: هر كس سوالاتي را در قطر مطرح كند، تنها با سكوت مواجه
مي شود.