به گزارش باشگاه خبرنگاران خوزستان؛ مسجدسليمان همان شهری است که همه آن را با وجود نعمت بزرگ نفت، شهری محروم از هر نعمتی می‌خوانند، شهری که باید محرومیت‌هایش را فریاد کند در حالی که همه بر این محرومیت‌ها و نداشته‌ها اذعان دارند.
همان شهری است که به گفته مسؤولان شهرستان از نظر نرخ بیکاری پس از خرمشهر دومین رتبه را دارد و شاید به همین دلیل است كه وقتی پای صحبت‌های مردمش می‌نشینیم می‌گویند "پول نفت در جیب دیگران و دودش در چشم ما رفته است".
مردمی که رفت و آمد خبرنگاران برایشان تکراری است، تا جایی که وقتی چشمشان به خبرنگاری می‌افتد می‌گویند "سال‌هاست همه می‌آیند، می‌بینند و می‌نویسند و می‌روند اما دریغ از نتیجه‌ای".
در ورودی شهر منازل آپارتمانی ساخته شده و در حال ساخت دیده می‌شود. این منازل همان منازل ساخته شده در منطقه هوانیروز برای ساکنان مناطق‌آلوده به نفت است که با وجود برگزاری افتتاحییه در اواخر سال‌گذشته، هنوز از سکونت و تحویل منازل به مالکان خبری نیست. این‌که چرا با وجود افتتاح هنوز کسی در منازل ساکن نشده، سوالی است که مسولان محلی نیز جوابی برایش نداشتند.
اما داستان جابه‌جایی منازل آلوده به نفت و گاز مسجدسلیمان از کجا و چه زمانی آغازشد؟! و چه عواملی باعث کوتاهی ها و تعلل‌ها در تعیین تکلیف این ساکنان در مناطق آلوده بوده و چرا با وجود پیگیری‌ها و شکایات مردمی از چند سال‌گذشته تاکنون این قصه هنوز به سرانجام نرسیده است.
بحث جابه‌جایی مناطق آلوده بحث تازه‌ای نیست و این موضوع تقریبا از 24 سال پیش و از اوایل دولت سازندگی مطرح شد و در این دولت مصوبه‌ای به تصویب رسید که کل شهر مسجدسلیمان به دلیل وجود نفت و گاز جابه‌جا و تخلیه شود اما عملا در دوره هشت ساله دولت سازندگی هیچ اقدامی صورت نگرفت. بعد نوبت به دولت اصلاحات رسید. در این دولت هم موضوع جابه‌جایی شهر مسجدسلیمان به همان شکل مصوبه قبلی مطرح شد اما باز هم اقدامی در این زمینه برای شهر مسجدسلیمان صورت نگرفت.
با روی کارآمدن دولت نهم و دهم این مصوبه دوباره در دستور کار قرار گرفت اما نه به صورت مصوبه قبلی، بلکه تحت عنوان "جابه‌جایی و انتفال ساکنان مناطق آلوده به نفت و گاز مسجدسلیمان به منازل مسکونی جدید".
دولت نهم در جریان اولین سفر به استان خوزستان به این نتیجه رسید که نمی‌توان به‌راحتی 120 هزار نفر جمعیت اين شهرستان را جابه‌جا کرد و به همین دلیل این مصوبه یعنی "جابه‌جایی شهر مسجدسلیمان "را لغو و به جای آن مصوبه جابه‌جایی مناطق آلوده به نفت و گاز را با اعتبار 120 میلیارد تومان مصوب کرد.
از این رو براساس ارزیابی‌های سازمان محیط زیست و شرکت نفت پنج نقطه در مسجدسلیمان که شامل مناطق بحرانی و آلوده به نفت و گاز بود شناسایی و تعیین شد و منطقه سی‌برنج، پشت‌برج، کوی نفت‌خیز یا دره خرسون، حوالی چاه نفتي و نفتون به عنوان پنج منطقه آلوده شناخته شدند.
در نهایت با برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته وزارت نفت متولی تامین و پرداخت هزینه‌های ساخت مسکن و بنیاد مسکن متولی اجرا و ساخت این واحدها شد. با این تصمیمات لازم بود که مناطقی برای اسکان و ساخت واحدهای جدید انتخاب شود. اسکلت‌های فلزی 70 بلوکی مربوط به ارتش، یکی از محل‌های احتمالی بود. برای این کار لازم بود مجوز استفاده از این واحدها از سوی مقام معظم رهبری صادر شود و بنا به دستور مقام معظم رهبری اسکلت‌های ساخته شده برای ساخت و ساز در اختیار وزارت نفت و مسکن قرار گرفت.
تعداد این واحدها به تدریج در همان منطقه هوانیروز به دلیل وجود زمین‌های خالی اطراف اسکلت‌ها گسترش یافت و به سایت 1400 واحدی مسکن برای مناطق آلوده تحت عنوان کوی حضرت ولیعصر تبدیل شد.
نفت برای زندگی یا زندگی نفتی!
وارد منطقه سی‌برنج شدیم. در کنار منزل یکی از ساکنان چشمه‌ای نفتی وجود دارد که نفت سیاه از دل آن می‌جوشد. نفت این چشمه در محلی که نزدیک خانه قرار دارد جمع‌آوری و سپس توسط تانکر به‌جای دیگری منتقل می‌شود؛ البته در کنار همین خانه علاوه برچشمه، چاه نفتی به چشم می‌خورد که اطرافش توسط شرکت نفت فنس‌کشی شده است.
آقای فرهادی، صاحب این خانه که در یکی از اتاق‌های خانه‌اش نیز موادنفتي با بوی تند و غیرقابل تحملی بیرون زده و لكه‌هاي قهوه‌اي رنگ كاشي‌ها اين قصه را نمايان‌تر مي‌كند، در گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا گفت: ما در کنار این آلودگی‌ها زندگی نداریم. خواسته‌های زیادی داریم که متاسفانه مسولان عملی نکرده‌اند. الان 27 سال است شکایت می‌کنم که نفت در خانه‌ام است اما هنوز کسی سراغ من نیامده است. تنها کاری که شده این است که گروهی می‌آیند و سوال می‌کنند و می‌روند.
وی در خصوص وضعیت انتقال ساکنان مناطق آلوده بيان‌كرد: قرار بود این انتقال به صورت رایگان صورت گیرد. خواسته من این است که پول خانه‌ام را بدهند تا از اینجا بروم. من تمایلی ندارم به خانه‌های آپارتمانی ساخته شده بروم. از شرکت نفت خواسته‌ام که یکی از خانه‌های شرکت نفت را به من بدهد تا من این خانه را تخلیه کنم اما شرکت این پیشنهاد را نپذیرفت. بر اثر بوی گاز، نفت، گوگرد و نمک یک کلیه همسرم را خارج کردند و الان وضعيتش بدتر شده است.
فرهادی اظهارکرد: وزارت نفت فقط آمده برای چاه نفتی که اینجا در خیابان جاری بود، حوضچه درست کرده و سرش را پوشانده و هر لحظه احتمال اشتعال در نزدیکی خانه من وجود دارد. این ملک اجدادی من است باید از این بابت که نفت در خانه من است سهمی ببرم اما نه‌تنها چنین خواسته‌ای عملی نشده، حتی پول خانه‌ام را نمی‌دهند.
وی با بیان این‌که نمایندگان مجلس برایش هیچ کاری نکردند، خاطرنشان‌کرد: انتظار خاصی از نمايندگان ندارم. طبق قانون باید علاوه بر قیمت‌گذاری مسکن بابت هزینه‌های جابه‌جایی و تخلیه 15 درصد به قیمت خانه من اضافه کنند.
همسر آقای فرهادی نیز از بوی گاز و این‌که باید به همین دلیل هر ماه یکبار گاز یخچال هايش را عوض کند گلایه داشت.
بعد از سی‌برنج به امین‌آباد در منطقه پشت برج رفتیم. در امین‌آباد دره‌ای وجود دارد که همواره پر از نفت می‌شود و با کوچکترین جرقه کبریت یا فندک آتش‌سوزی مهیبی در این دره رخ می‌دهد تا جایی که به گفته اهالی در زمان وقوع آتش‌سوزی برای خاموش کردن آن حتی توسط آتش نشانی دردسرهاي فراواني بوجود مي آيد.
خانم سیداحمدی یکی از ساکنان این منطقه با اشاره به بوی آزاردهنده گاز و نفت، گفت: خانه ما را شرکت نفت متر کرده و مبلغ تعیین شده، اما هنوز خبر جدیدی نشده است. منطقه واقعا نامناسب است و تمام ساختمان‌ها فرسوده شده‌اند و لوازم‌خانگی ما تحت تاثیر گاز موجود در منطقه قرار گرفته‌اند. خواهرانم به دلیل وجود گاز دچار مشکل میگرن، ریوی و تنفسی شده‌اند. برای اعضای بزرگسال خانواده سخت است که در آپارتمان‌های ساخته شده زندگی کنند، زیرا آن‌ها به زندگی در محیط کوچک عادت ندارند اما برای مالکانی که خانه‌های کوچک و نقلی دارند به‌صرفه است که به خانه‌های جدید بروند.
او با اشاره به این‌که بيشتر ساکنان منطقه امین‌آباد علاقه‌ای ندارند در آپارتمان‌های ساخته شده بروند و می‌خواهند پول مسکن خود را بگیرند، از نامشخص بودن ملاک‌های متراژ و قیمت‌گذاری خانه‌ها گلایه‌مند بود.
پسر جوانی که ساکن امین‌آباد است نيز به خبرنگار ايسنا گفت: من هنوز منازل هوانیروز را ندیده‌ام اما اگر این جابه‌جایی به ضرر ما نباشد، مشکلی با جابه‌جایی ندارم.
وی درباره تاثیر گاز موجود در فضای منطقه بيان‌كرد: گاز بر وسایل خانه تاثیر داشته است. بر اثر بوی گاز چند نفر از اهالی منطقه دچار تنگی‌نفس شده‌اند که آن‌ها در سال‌های گذشته فوت کرده‌اند. گاز موجود گازی سمی است که بر جسم و اعصاب آدم تاثیر می‌گذارد.
با اين وجود زندگي در اين شهر و منازل آلوده در جريان است و مردم اين‌جا درحالي كه مي‌دانند از اتاق‌شان نفت مي‌جوشد، به زندگي ادامه مي‌دهند.
پس از شنیدن دغدغه‌های ساکنان مناطق آلوده در ادامه عبدالله ایزدپناه، فرماندار مسجدسلیمان به خبرنگار ايسنا گفت: 310 واحد از این تعداد واحدها به بهره‌برداری رسیده که مابقی واحدها تا پایان دولت دهم به بهره‌برداری خواهد رسید. واحدهای در حال ساخت هم‌اكنون با پیشرفت 70 تا 80 درصد همراه هستند.
وی ادامه‌داد: در شهرستان ستادی برای شناسایی مناطق آلوده تشکیل شد تا خانوارها برای استقرار در خانه‌ها ساخته شده، اولویت‌بندی شوند که براساس تصمیم این ستاد ساکنان کوی نفت‌خیز و پشت‌برج به ترتیب در اولویت قرار گرفتند.
ایزدپناه تصریح‌کرد: منازل مسکونی این مناطق توسط کارشناسان رسمی دادگستری قیمت‌گذاری شد و در حال پیگیری هستیم تا این واحدهای مناطق آلوده با منازل بهره‌برداری شده که قیمت خاص خود را دارند به صورت پایاپای معامله و به مالکان تحویل داده شود؛ به عبارتی اگر قيمت خانه آن‌ها بالاتر از نرخ خانه‌های جدید باشد، باقی‌مانده را به آن‌ها پرداخت می‌کنیم و در غیراین‌صورت آن‌ها باید بدهی خود را پرداخت کنند.
وي در خصوص نحوه قیمت‌گذاری واحدهای مسکونی آلوده اظهارکرد: اگرچه تلاش ما این است که نرخ‌گذاری‌ها به صورت مناسب صورت بگیرد اما همچنان اختلافاتی در این زمینه وجود دارد.
همان‌طور که در گزارش نیز به آن اشاره شد اغلب ساکنان مناطق آلوده بنا به دلایلی تمایلی به اسکان در منازل مسکونی جدید ندارند و باید دید آیا راهکاری برای این مساله پیش‌بینی شده است یا نه؟
فرماندار مسجدسلیمان با اشاره به عدم تمایل برخی مالکان مناطق آلوده نسبت به اسکان در واحدهای مسکونی جدید، خاطرنشان‌کرد: البته در سه، چهار سال‌گذشته در قالب طرحی، بخشی از خانه‌های مناطق مسکونی خریداری و بهای منزل به مالکان پرداخت شد اما بعدها این طرح متوقف و تصمیم گرفته شد كه خانه‌هایی جدید برای ساکنان مناطق آلوده ساخته شود.
ایزدپناه ادامه‌داد: خانه‌های ساخته شده با زیرساخت‌های بسیار مناسبی از جمله آب، برق، گاز، جدول‌کشی، فضای سبز و روشنایی کامل احداث شده‌اند و از نظر خدمات چیزی کم ندارند و در واقع این واحدها بهترین نقطه شهر محسوب می‌شوند.
وي بیان‌کرد: مدرسه، مسجد و مرکز بهداشت نيز براي اين واحدها درحال ساخت است. 32 دهنه مغازه در قالب بازارچه در این محل ساخته می‌شود که این مغازه‌ها به افرادی که در مناطق آلوده مغازه داشته‌اند تحویل داده می‌شود. همه این امکانات با اعتبارات شرکت نفت ساخته و در اختیار مردم گذاشته می‌شود. متراژ 310 واحد ساخته شده 150 متر بوده اما زیربنای واحدهای دیگر از 90 تا 150 متر است.
اگرچه ماه‌ها از افتتاح و بهره‌برداری واحدهای ساخته شده با حضور معاون اول رییس جمهور می‌گذرد اما هنوز این واحدها تحویل داده نشده‌اند و معلوم نیست صاحبان این واحدها چه کسانی هستند؟!.
فرماندار مسجدسلیمان در زمینه علت تاخیر در تحویل واحدهای ساخته شده به مالکان، گفت: باید سند خانه‌های مناطق آلوده به نام شرکت نفت و سند خانه‌های جدید به نام مالکان زده شود. متاسفانه سند خانه‌های جدید هنوز به نام ارتش است اما قرار شده ارتش اسناد این خانه‌ها را به نام مسکن و شهرسازی و در نهایت مسکن و شهرسازی به نام مالکان بزند که هنوز این مساله عملی نشده و بنابراین هنوز مشخص نیست واحدها متعلق به چه کسانی است.
وی در خصوص وضعیت زندگی در مناطق آلوده مسجدسلیمان بيان‌كرد: ما در جریان مشکلات ساکنان مناطق آلوده هستیم و هر روز این افراد به ما مراجعه می‌کنند. به‌هرحال سنگ بنای حل مشکل مناطق آلوده در این دولت نهاده شد و همکاری وزارت نفت تاكنون خوب بوده است و با وجود کمبود اعتبار در ماه‌های اخیر به تعهدات خود عمل کرده و اعتبار به این پروژه تزریق کرده است.
ایزدپناه ادامه‌داد: تخمین زمان اتمام ساخت واحدهای جدید، برای من سخت است. ساخت 5 هزار واحد شوخی نیست. از طرفی این کار دست من یا استان نیست؛ زیرا تمام تصمیمات و توافقات این طرح در سطح ملی است و با هماهنگی‌های وزرای نفت و مسکن و وزیر کشور بوده است و شهرستان هیچ‌گونه دخالتی در آن نداشته است و اجرای این طرح نیاز به عزم ملی دارد.
وي در خصوص خرید خانه‌های مناطق آلوده به‌جای معامله خانه به جای خانه هم گفت: در یکی از جلسات استان این مساله یعنی" امکان مواجهه با عدم تمایل افراد به سکونت در واحدهای جدید" را عنوان کرده‌ام اما تاكنون کسی به ما مراجعه نکرده که این موضوع را ما نیز در استان مطرح و برای آن راه حلی پیش‌بینی کنیم. در صورت مراجعه و تقاضای مردم قطعا ما این مساله را به استان اطلاع خواهیم داد.
به گفته فرماندار مسجدسليمان منازل واقع در مناطق آلوده پس از تخلیه، تخریب می‌شوند و هیچ‌کس حق ندارد مجددا در این مناطق مستقر شود و شرکت نفت بنا دارد این مناطق را به فضای سبز تبدیل کند. هدف از این جابه‌جایی این است که این مناطق همچون گذشته، مسکونی نباشند و ایجاد فضای سبز می‌تواند به زیبایی منطقه کمک کند. تصمیمی در زمینه کاهش آلایندگی در مناطق آلوده وجود ندارد و فعلا تصمیم همان ایجاد فضای سبز است که خود نیز در کاهش آلودگی موثر است.
به‌هرحال سال‌ها از طرح موضوع جابه‌جايي ساكنان مناطق آلوده مي‌گذرد اما هنوز نه انتقالي صورت گرفته و نه كسي جابه‌جا شده است و مشخص نيست كه چندسال ديگر ساخت 5 هزار واحدها به اتمام برسد. پس بايد فكري براي مردم كرد زيرا آن‌ها نمي‌توانند خانه‌هاي خود را به‌راحتي رها و به جاي ديگري نقل مكان كنند. حداقل خريد خانه‌هايي كه مالكانش تمايلي به اسكان در خانه‌هاي جديد ندارند شايد بتواند تاحدي در حل مشكل موثر باشد.
براساس برآورد سال‌های گذشته حدود 5000 خانوار در مناطق‌آلوده ساکن هستند. طبق برنامه‌ريزي‌ها در قالب فاز دوم مابقی واحدهای مسکونی در منطقه چم‌آسیاب و پشت دانشگاه آزاد در مساحت 700 هکتار ساخته شود که بخشی از زمین‌ها به منابع‌طبیعی و بخشی به کشاورزان تعلق دارد. درصورت تملک این زمین‌ها فاز دوم نیز عملیاتی خواهد شد اما با توجه به این‌که در حال حاضر در پایان کار دولت قرار داریم، فرماندار مسجدسلیمان خواسته تا این طرح در دولت یازدهم نیز با جدیت دنبال شود تا وقفه‌ای در روند جابه‌جایی‌ها و اسکان مردم ایجاد نشود.
به اعتقاد مسولان استان، جابه‌جایی تنها راه نجات ساکنان مناطق آلوده از نفت و گاز است اما اگر این طرح از دولت‌های قبلی آغاز می‌شد مسلما هم‌اکنون به اتمام می‌رسید و می‌بینیم که دود این تعلل‌ها و کوتاهی‌ها تنها به چشم مردم این شهرستان رفته است اما این کوتاهی‌ها با تسریع در تعیین تکلیف ساکنان مناطق آلوده تاحدی قابل جبران است.
در آخر اميدواريم روزی برسد مسجدسلیمان و دیگر شهرها و روستاهای محروم استان خوزستان از نظر امکانات و زیرساخت‌های شهری و عمرانی جزؤ اولین‌ها باشند نه از نظر محرومیت‌ها./س