ساختار فعلی حوزه بیماری های غیرواگیر پاسخگوي نیاز واقعی کشور نیست

به گزارش خبرنگار علمي، پزشكي اشگاه خبرنگاران؛ دکتر اعتماد شب گذشته در برنامه نبض گفت: در کشور ما در عرض سی سال گذشته امید به زندگی حدود 20 سال افزایش پیدا کرده است و این باعث شده مرگ ناشی از بیماری های عفونی کاهش پیدا کند اما تغییر سبک و شیوه زندگی شیوع بیماری های غیرواگیر را افزایش داده است.

وی افزود: بر اساس محاسباتی که در کشور باید بر روی بار بیماری ها صورت گرفته حدود 43 درصد بار بیماری ها مربوط به بیماری های غیرواگیر است و پیش بینی می شود تا سال 2020 مسئول بیش از 60 درصد بار بیماری ها و 73 درصد از کل مرگ و میرها بیماری های غیرواگیر باشند.

اعتماد ادامه داد: از 73 درصد مرگ و میرها حدود 45 درصد مربوط به بیماری های قلبی و عروقی است و دومین علت مرگ ها حوادث است که 18 درصد مرگ و میرها را شامل می شود و سومین عامل نیز سرطان ها هستند و بیماری های تنفسی در رتبه چهارم قرار دارند.

وی تصریح کرد: بر اساس مطالعات انجام شده و نظام های مراقبتی و جمع آوری اطلاعات که در کشور وجود دارد در حوزه بیماری های غیرواگیر 40 درصد مرگ منتسب به بیماری  های قلبی است و در مورد شیوع فشار خون در کشور به طور میانگین 16 درصد جمعیت 15 تا 64 سال کشور مبتلا به فشار خون هستند.

رئیس حوزه بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت گفت: در حوزه بیماری های ژنتیکی و مادرزادی برنامه های مداخله ای باعث شده میران بروز بیماری تالاسمی از يك مورد در هر هزار تولد زنده به 0.2 در هر هزار تولد زنده برسد که در خیلی از استان های پرشیوع این آمار به صفر رسیده و این یک موفقیت  چشمگیر در کشور به شمار می رود.

وی اذعان داشت: در خصوص دیابت براساس مطالعات انجام گرفته در بین افراد بالای 15 سال 10  درصد جامعه مبتلا به دیابت هستند و در مورد کم کاری تیروئید هم غربالگری نوزادان در کشور انجام شده که بروز آن حدود 250 مورد در هر صدهزار تولد زنده است که این غربالگری باعث می شود بتوانیم  افراد را قبل از این که به موارد وخیم بیماری که موجب کم هوشی و کند ذهنی می شود  تشخیص داده و درمان کنیم .

وی با اشاره به این که در حوزه مراقبت بیماری های غیرواگیر دو رویکرد پیشگیری و تشخیص زودرس وجود دارد گفت: در پیشگیری 4 عامل خطر اصلی برای بیماری های غیرواگیر متصور هستیم که کمبود فعالیت فیزیکی، مصرف دخانیات، تغذیه ناسالم،  و سوء مصرف الکل از آن جمله است.

وی در ادامه گفت: استراتژی هایی برای پیشگیری و یک سری موارد خاص خطرزا در خصوص این بیماری ها وجود دارد که تفاهم نامه ای با وزارت صنعت و معدن در حوزه زمین شناسی پزشکی آغاز شده تا این عوامل خاص خطر بیماری های غیرواگیر را شناسایی کنیم.

اعتماد در ارتباط با میزان هزینه بیماری های غیرواگیر گفت: میزان هزینه در بیماری های مختلف متفاوت است و در کشور ما چون نظام ثبت دقیقی نداریم و هزینه به صورت شفاف پرداخت نمی شود آمار دقیقی وجود ندارد.

وی به عنوان نمونه گفت: در یک غربالگری کم کاری تیروئید که انجام می شود به ازای هر یک ریال هزینه پیشگیری 27 تا 60 ریال صرفه جویی در منابع کشور داریم و این جدا از فواید معنوی که دارد باعث ذخیره منابع مالی می شود.

اعتماد بیان داشت: در مورد بیماری های قلب و عروق وظایفی که در حوزه بهداشت به ما محول شده در سه حوزه بوده است  که فعالیت های  فیزیکی ، تغذیه سالم و جلوگیری از مصرف دخانیات را شامل می شود.

وی اظهار داشت: سند فعالیت فیزیکی با چند ارگان و دستگاه از جمله وزارت آموزش و پرورش ، وزارت کشور، معاونت امور استان ها، شهرداری، وزارت ورزش، فدراسیون ورزش های همگانی، نیروی های مسلح، و وزارت علوم سند فعالیت فیزیکی آماده و به شورای عالی امنیت غذایی جهت ابلاغ به دستگاه ها تقدیم شده که از این طریق شاخص فعالیت فیزیکی را در جامعه بالا ببریم.

وی افزود: با توجه به اسناد بالا دستی برنامه پنجم توسعه تکلیفی که به عهده وزارت بهداشت گذاشته شده کاهش 5 درصد بار بیماری ها است که بر اساس آن تکالیفی تعیین شده است.

وی خاطر نشان کرد: در مصوبه شورای سیاست گذاری وزارت بهداشت که در اردیبهشت سال 90 اخذ شد 63 پروژه برای رسیدن به آن هدف 5 درصد تعریف شد که توانستیم به 60 درصد اهداف تعیین شده برسیم.

اعتماد افزود: ساختار فعلی که در حوزه بیماری های غیر واگیر وجود دارد پاسخگوی نیاز  واقعی کشور نیست و با توجه به محدودیت ساختاری که وجود دارد و محدودیت نیروی انسانی نیز جزئی از آن است ستاد وزارت بهداشت در حوزه بیماری های غیر واگیر باید تقویت شود.

وی در ادامه گفت: مطالعات انجام شده در کشور روند را به سمتی نشان می دهد که برخی عوامل خطر شیب ثابت دارند و یا شیب به افزایش آن ها کمتر شده به طور مثال روند مصرف دخانیات در کشور ثابت است در مصرف سبزیجات رشد خوبی داریم و در زمینه مصرف میوه به دلیل وجود مسائل اقتصادی متاسفانه مصرف آن رو به کاهش است.

وی یادآور شد: در ارتباط با فعالیت فیزیکی وضعیت مساعد نیست و پیش بینی این است که با توجه به مداخلاتی که صورت می گیرد به ویژه در خصوص رفتارهای تغذیه اگر ارگان های خارج از وزارت بهداشت کمک کنند مطمئناً می توانیم بار برخی بیماری ها را کاهش دهیم.

اعتماد گفت: بر اساس ماده 37  برنامه پنجم توسعه کارگروهی توسط وزارت بهداشت تشکیل شد و لیست کالا و خدمات آسیب رسان و محدودیت و ممنوعیت ملاقات را مشخص کرد اما متاسفانه تبلیغات در رسانه ها هنوز انجام می شود به طوری که در تاریخ دوم تا 15 بهمن ماه سال 91 از شبکه های 1،2،3 و 5 رسانه ملی 3 ساعت و 18 دقیقه کالاها و خدماتی که داخل این لیست بودند تبلیغ شد.

وی با اشاره به این که اصلاح رفتارهای تغذیه ای ابزارش فقط دست وزارت بهداشت نیست خاطر نشان کرد: تصمیم بر این است کالاها لیبل دار شوند و بر اساس آن هزینه تبلیغات کم و زیاد شود تا بلکه از این طریق هر کالا بر اساس میزان درجه بندی ترتیب شود.

سخنگوی بهداشت مجلس گفت: تا به حال مسئولین وزارت بهداشت گزارشی از وضع بیماری های غیرواگیر به مجلس نداده اند.

سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس گفت: ما تا به حال از مسئولین وزارت بهداشت گزارشی از روند بیماری های غیرواگیر نداشته ایم به همین دلیل نمی دانیم در سال 92 چقدر باید به آن کم کنیم.

 دکتر عباسی نماینده مجلس و سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان گفت: وضعیت روند رو به رشد بیماری های غیرواگیر و عوامل به وجود آورده آن در حال حاضر در جهان رو به افزایش است و ایران هم از این قاعده مستثنی نیست و نکته مهم در این خصوص بار ناشی از این بیماری هاست که بر دوش دولت و نظام گذاشته شده.

وی افزود: فردی که دیابت ، فشارخون و یا سرطان دارد برای درمان نیاز به تجهیزات و امکانات پزشکی، دارو، پزشک و تقویت نیروی انسانی دارد که بار مالی بر دوش دولت ، نظام و وزارت بهداشت می گذارد و این به عنوان یک چالش بزرگ در قوانین مطرح است که دست اندرکاران حوزه سلامت باید به آن توجه کنند و کار عملیاتی انجام دهند.

عباسی تصریح کرد: اگر قرار باشد حوزه نظام سلامت به شاخص های خودش دسترسی پیدا کند باید نگاهش نگاه بهداشتی باشد نه درمانی یعنی قوانینی بگذاریم که در وهله اول پیشگیری و تشخیص را مد نظر قرار دهد که در این صورت ما شاهد صرفه جویی در هزینه ها خواهیم بود.

وی ادامه داد: متاسفانه در ایران نگاه بهداشتی صورت نگرفته و باعث شده امروزه با حجم زیادی از بیماران قلبی ، فشار خونی، و سرطانی مواجه باشیم.

رئیس کمیسیون بهداشت مجلس گفت: پیام این است که به علت وجود بیماری های نوپدید غیرواگیر و عوامل به وجود آورنده آن اگر درست برنامه ریزی نکنیم در آینده با چالش هایی در حوزه درمان مواجه می شویم و باید هزینه های زیادی را پرداخت کنیم.

وی در ادامه گفت: در بند 3 اهداف کلان نقشه تحول نظام سلامت به کاهش بار ناشی از عوامل خطر بیماری های مهم مثل قلب و عروق، سرطان، اعتیاد، و صدمات حاصل از آن اشاره شد.که باید در این مسیر حرکت کنیم.

وی تصریح کرد مهم این است که آیا دولت توانسته با شاخص هایی که در سال 91 یا سال های گذشته تعریف شده و اعتبارات و منابعی که مجلس مصوب کرده  رضایت مندی را افزایش دهد و بار این بیماری های را کم کند.

عباسی یاد آور شد: ما تا به حال از مسئولین وزارت بهداشت گزارشی از روند بیماری های غیرواگیر نداشتیم به همین دلیل نمی دانیم در بودجه سال 92 چقدر باید به آن ها کمک کنیم.

وی تصریح کرد: آیا در بخش دخانیات روند پیشگیری موثر بوده آنچه شواهد نشان می دهد نه تنها کاهش نداشته بلکه در بین زنان نیز مصرف دخانیات شیوع پیدا کرده و این نشان می دهد که ما نتوانستیم عامل خطری مثل دخانیات را از سیستم بهداشت و درمان حذف کنیم.

وی بیان داشت این سوال مطرح است که هزینه ها و اعتبارات چگونه مصرف شده و چرا نتوانستیم شاخص ها را کاهش دهیم.

وی اذعان داشت همه دست اندرکاران نظام سلامت ، هم وزارت بهداشت به عنوان متولی و هم دستگاه های دیگر باید وارد کار شوند تا عوامل خطر پیشگیری و کنترل شود

عباسی در ادامه بیان داشت: نکته دیگر حفاظت مالی خانواده است که در بند 7 اهداف کلان نقشه تحول نظام سلامت به آن اشاره شده  و حفاظت مالی خانواده ها در برابر هزینه های سلامت را مورد توجه قرار داده.

وی افزود: همچنین اصل 29 قانون اساسی می گویند سلامت حق همگانی است و این امر دو معنا دارد یکی حقوقی که مردم متوجه آن هستند و دیگر حقوقی که از آن بی خبرند و نمی دانند چه بیماری هایی آن ها را تهدید می کنند و این وظیفه سیاست گذاران و مسئولین در عرصه بهداشت و درمان است که از بروز این بیماری ها پیشگیری کنند .

وی اظهار داشت: مردم فکر می کنند که بیماری های واگیر دار خطرناک هستند در صورتی که بیماری های غیرواگیر بیشتر آن ها را تهدید می کند و این موضوع اهمیت زیادی دارد.

رئیس کمیسیون بهداشت مجلس گفت: ما در خصوص بیماری های غیرواگیر 3 شاخص عمده داریم 1- تحرک کم، 2- تغذیه نامناسب،3- مصرف دخانیات که این سه عامل را باید حذف کنیم.

وی افزود: بهتر است به جای اضافه کردن بیمارستان ها، آن ها را تجهیز کنیم

عباسی در ارتباط با پزشک خانواده اظهار داشت: اگر پزشک خانواده با نگاه بهداشتی ورود پیدا کند هم به مردم آسیب می زند هم به هزینه ها و هم به نظام سلامت از این رو باید پزشک خانواده با نگاه پیشگیری وارد شود تا بتواند نظام سلامت را متحول کند.

** داشتن نقشه راه در مدیریت بیماری های غیرواگیر ضروری است

 برای مدیریت بیماری های غیر واگیر باید مدل و نقشه راه داشته باشیم که در غیر این صورت اقداماتی را که انجام می دهیم به نتیجه نمی رسد.

 سفی خانی، کارشناس سلامت گفت: نظام ارائه خدمات بهداشتی کشور در یک زمان یک الگوی کاملاً پسندیده و مورد تایید بین المللی بود که در حال حاضر با ارتقاء میزان ناتوانی و مرگ و میر ناشی از بیماری های غیرواگیر این نظام جوابگو نخواهد بود.

وی افزود: در حوزه برنامه های مبتنی بر بیماری های غیرواگیر باید بین بار بیماری های غیرواگیر و بار مخاطرات آن تفاوت قائل شویم و ابزار برخورد با آن را تنظیم کنیم.

وی تصریح کرد: یک خصوصیت مهم در بیماری های غیرواگیر وجود دارد و آن این است که عوامل خطرساز بر هم اثر هم  افزایی دارند و اگر خوب شناسایی شوند با حذف یک عامل عوامل دیگر هم کنترل خواهند شد.

وی خاطر نشان کرد: برای مدیریت بیماری های غیر واگیر باید مدل و نقشه راه داشته باشیم که در غیر این صورت اقداماتی را که انجام می دهیم به نتیجه نمی رسد./ح