سوغاتي هاي آذربايجان شرقي

به گزارش خبرنگار بازار باشگاه خبرنگاران قابل توجه آن دسته از مسافران نوروزی که به تبریز سفر میکنند.سوغاتي هاي آذربايجان شرقي عبارتند از : قورابیه تبریز ، قالیچه های خوش نقش تبریزی ، سبدبافی کشکسرای مرند ، لبنیات آذربایجان بویژه لبنیات دره لیقوان ، باسلیق مراغه ، میان پر گلابی عجب شیر- مراغه ، نوقا ، اریس ، شیرینی کنجدی ، میان پر انجیر کردشت و روستاهای حاشیه رودخانه ارس ، حلوا گردویی اسکو ،  شکلات تسبیحی ، سوجوق مراغه ،میان پر زردآلو مراغه - عجب شیر، دوشاب (شیره انگور) اسکو ، گل سرخ تبریز و روستاهای دامنه سهند ، مربای گل (گل محمدی) تبریز ، ترشی ذغال اخته شهرستان کلیبر ، برگه زردآلو و آلبالو شهرستان مرند ، صابون مراغه ، سوزن دوزی ممقان ، ظروف سفالي ، سیب زنوز(در فصل تابستان) ، عسل طبیعی کوهستان سهند ،
-    آجیل مخصوص تبریز از دیرباز مرغوبیت جهانی داشته و از بهترین محصولات ایران تولید می شود. انواع خشکبار از قبیل برگه هلو، زردآلو، آلو خشک که در شهرستان های جنوبی بخصوص در مراغه تولید می شود طرفداران بیشماری دارد.
-    ورنی بافی عشایر ارسباران :کلیبر که بوسیله هنرمندان عشایر استان در نقاط  مختلف روستایی و شهری اهر و کلیبر توسط زنان بافته می شود
-    فرش هریس- تبریز: قالی هریس، با دوامی مثال زدني از نظر رنگ و طرح در نوع خود بی نظیر است.
-    محصولات چرمین: چرم تبریز و کفشهای دست دوز آن از دیرباز به واسطه خوش دوختی و ظرافت شهرت و اعتبار فراوانی دارند.
-    روسری ابریشمی اسکو: از نوعی پارچه ابریشمی در شهرستان اسکو بافته می شود به به کلاقه ای اسکو معروف است. دارای رنگها و طرحهای زیبا و متنوعي است و در مصارف روسری و شال مورد استفاده قرار می گیرد.

صنايع دستي آذربايجان

-    تابلو سنگ : اين رشته هنري بديع چند سالي بيش نيست كه در شهر تبريز رواج يافته است. دراين هنر با استفاده از كنار هم قرار دادن سنگ ريزه هاي طبيعي و چسباندن آنها روي زمينه كار، تصاوير زيبايي ايجاد ميگردد. به دليل طبيعي بودن سنگريزه ها، تقريبا رنگ هيچ  يك از آنها مشابه هم نيست همچنين ميزان دوام و ماندگاري اين نوع تابلو چندين برابر تابلوهاي رنگ شده است .

مشخصات و مراحل ساخت:
** جمع آوري سنگ ريزه ي طبيعي از سواحل دريا.
** پاك كردن سنگ ريزه ها و جدا كردن سنگ ها با توجه به اشكال آنها.
** طراحي طرح مورد نظر روي زمينه اي از جنس چوب يا سنگ و يا كاشي.
** آماده كردن صمغ (چسب) براي چسباندن سنگ ريزه ها.
**چسباندن سنگريزه ها با توجه به تناليته رنگي(خودرنگ) همچنين اندازه سنگ متناسب با طرح.
**ورني (فيكساتيو) زدن طرح براي مقاوم سازي مقابل تاثيرات فيزيكي.

-    نقره كوبي : نقره كوبي يكي از رشته هاي قديمي صنايع دستي كشورمان است كه در شهر تبريز نيز در جريان است و عمدتا بر روي تسبيح انجام مي گيرد. نوع جنس اين تسبيح ها از نوعي هسته ميوه (آويگادو) است كه در زبان عاميانه به آن كشكول گفته مي شود و از آفريقا وارد مي شود. نقره بكار رفته نيز كاملا خالص است كه با انجام سوراخكاري، نقره هاي مورد نظر جايگذاري شده و سپس پرداخت ميشوند. علاوه بر هسته ميوه آويگادو، از چوب يسر، آبنوس ، عناب و صندلوس در ساخت تسبيح استفاده ميشود.
همچنين نقره كوبي علاوه بر تسبيح بر روي اشياء ديگري همچون تابلوهاي تزييني، پايه فندك، پيپ، زيرسيگاري، استكان، عصا،چوب سيگار و... نيز انجام مي گيرد.

-    زيورآلات سنتي : ساخت زيورآلات سنتي در استان آذربايجان شرقي داراي جايگاه ويژه اي است. با توجه به رونق مناسب و وجود بازارهاي سنتي و جديد و فروش زيورآلات در تبريز و ساير شهرهاي استان، افراد متخصص و ماهري در زمينه ساخت اين هنر مشغول به كارند كه آثار هنرمندان اين رشته در ديگر شهرهاي ايران نيز ارائه مي شود. زيورآلات سنتي علاوه بر طلاي خالص، از جنس نقره و طلاي عيار پائين نيز ساخته مي شوند. بطور كلي نحوه ساخت زيورآلات سنتي در هفت مرحله و توسط افراد مختلفي انجام مي شود تا يك اثر زيبا و باارزش ساخته شود. اين مراحل عبارت است از :
** طراحي
** ماكت سازي
** اجرا
** مينا كاري
** مرصع كاري
** پرداخت (تميزكاري)
** سرهم سازي قطعات

-    سفال گري : سفالگري با خاك سفيد بومي منطقه با تاريخ سفالگري در زنوز پيوندي تنگاتنگ دارد. چرا كه حدود شصت سال پيش استاد عباس و مرحوم استاد احمد قابچي از زنوز به تبريز آمده و با تاسيس كارگاه سفالگري در محله درب سرخاب تبريز اين روش توليد را آغاز و تا به امروز پي گرفته اند. در اين شيوه كليه مراحل ساخت سفال به شيوه كاملا سنتي انجام مي گردد و عمدتا شامل ظروف كاربردي همچون فنجان، پارچ آب، قوري، نعلبكي،بشقاب، كاسه، قندان و.... مي شود.
پوشش اين نوع سفال با دو نوع لعاب ترانسپارانت بي رنگ و ترانسپارانت فيروزه اي انجام مي شود كه شهرت اين نوع سفالها با لعاب فيروزه اي به فراتر از مرزهاي كشورمان نيز رسيده است. همچنين عده اي از هنرمندان اين استان با ايجاد تزئيناتي بر روي سفال خاك سفيد، با استفاده از تكنيكهاي برجسته كاري، نقاشي، كنده كاري و مشبك كاري زيبايي دو چنداني به اين آثار مي بخشند. برخي از اين آثار به كشورهاي اروپايي نيز صادر مي گردد. 

نحوه ي اجراي كار:
** آماده سازي گل به روش سنتي با استفاده از خاك بدون فرآوري صنعتي.
** چرخ كاري و تراش بدنه.
** اجراي تزئينات به روش زير لعابي با يكي از روشهاي نقاشي با رنگ، مشبك كاري، كنده كاري، برجسته كاري، روش تلفيقي.
** خام پخت (پخت اول) در دماي حدود 900 درجه سانتيگراد
** لعاب زني به روش سنتي.
** پخت دوم يا پخت لعابي در دماي حدود 1050 درجه سانتيگراد.

-    ورني بافي : ورني يكي از زيراندازهاي سنتي منطقه آذربايجان است كه در منطقه اهر و ارسباران به شكلي گسترده توسط زنان عشاير بافته مي شود. مشخصات فني ورني به شرح زير مي باشد:
دار ورني در دو نوع چوبي و فلزي ساخته مي شود كه بصورت عمودي چله كشي شده و از جنس نخ، پشم و ابريشم است.
زمينه معمولا از جنس پشم تازه، تمام ابريشم و يا پشم كهنه (تهيه شده از مصالح جاجيم هاي مستعمل) است. نقوش بافته شده به صورت ذهني مي باشد اما امروزه نقشه هاي جديدي آماده و بافته شده است. رنگرزي الياف ورني به هر دو شيوه شيميايي و گياهي انجام مي شود. ورني معمولا در ابعاد (90× 60) و (350× 250) و  (400× 300) و (600× 400) و (150× 100) و (200×120) و (300×200) و (800*500) سانتي متر بافته مي شوند. ورني به برخي از كشورهاي اروپائي و امريكا صادر مي شود.

-    حجاري سنتي : حجاري از جمله هنرهاي بسيار قديمي كشورعزيزمان است كه در اكثر مناطق ايران رواج داشته ولي در ساليان اخير بواسطه حضور دستگاه هاي صنعتي، شيوه سنتي آن كم رونق تر گشته است. اما خوشبختانه در شهر تبريزحجاري سنتي، رونق دوباره اي يافته و آثار بسيار زيبا و چشمگيري توسط هنرمندان اين رشته دشوار هنري خلق شده است. 

نحوه ي كار:
سنگ مناسب پس از انتخاب در اندازه مورد نياز برش داده مي شود و پس از آن طرحي اوليه روي آن پياده مي گردد و سپس با قلم تخت فضاي مثبت (طرح) دورگيري و فضاي منفي تراشيده شده و خالي ميگردد. سپس خود كار (طرح) شكل دهي و پرداخت مي شود.

-    منبت كاري : از آنجا كه معمولا بخش تزييني منبت به صورت پيرايشي و غيرالحاقي است، داراي دوام زيادي نيز هست و در صورتي كه بر اثر عوامل مخرب خارجي صدمه نبيند به اندازه عمر چوبي كه منبت بر روي آن اجرا شده ماندگاري دارد.
آثار چوبي منبت كاري شده از ديرباز در متن زندگي مردم حضور داشته و امروز نيز به خوبي توانسته اند جايگاه خود راحفظ كنند. در ميان اين آثار، برخي آثار منحصر به فرد و داراي ارزشهاي والاي هنري و فني هستند كه آنها را به آثار موزه اي تبديل كرده است توليدات انبوه اين رشته نيز به دليل اهميت اقتصادي قابل توجه است.

مهمترين عنصر در منبت، چوب است كه بر اساس شيوه كار، نوع چوب نيز مشخص مي گردد اما مهمترين چوبهاي رايج در منبت كاري عبارتند از : آبنوس، زالزالك، زبان گنجشك، راش، افرا، نارنج، گلابي، فوفل، گردو، توسكا، عناب، شمشاد و...