به گزارش خبرنگار حوزه میراث فرهنگی باشگاه خبرنگاران، پیشینه استقرار در این حوزه فرهنگی-تاریخی به استناد مطالعات و کاوش های باستانی صورت گرفته در آن به ویژه در تپه های علی کش، چغاسفید، سبز، خزینه، دهلران، کزآباد و چشمه ماهی در هلیلان در هزاره های پیش از تاریخ بوده و کاوش های منسجم در قبرستان های دوران تاریخی ورکبود، جوبگوهر، کل نسار، بردبال و کاوش در شهر تاریخی دره شهر مربوط به قرون اولیه اسلامی به صورت تداوم دوره ها به اثبات رسیده است. استان ایلام فروزان از تمدن دیرپای سرزمین ایلام باستان است.
این استان بخش از تمدن ایلام قدیم بوده که حدود سه هزار قبل از میلاد به وجود آمده که در این دوران تا سال 640 قبل از میلاد به حیات خود ادامه داده و در دوران طلایی خود از اقتدار خاصی برخوردار بوده است.
ایلام که در کتیبه های بابلی "آلام" یا "آلامتو" آمده است به قولی معنی کوهستان یا کشور طلوع خورشید را می دهد.
ایلام در دوران ساسانی به جهت نزدیکی به تیسفون پایتخت سامانیان و محل گذر به داخل کشور دارای بیشترین آثار مربوط به این دوره بوده است.
در عهد ساسانیان سرزمین ایلام را ایالت های "مهرجانقذق" با مرکزیت سیمره و "ماسبذان"؟ با مرکزیت سیروان تشکیل داده بود که پس از تصرف مسلمانان عرب آن را سرزمین جبال یا کوهستان نامیدند.
ایالت جبال با مرکزیت سیمره جزو حیطه حکومتی بغداد و بصره بوده که تا نیمه اول قرن چهارم هجری به حیات خود ادامه داده که پس از وقوع زلزله ای به سال 334 هجری قمری برای هیئت از بین رفت و تا دوران قاجاریه اطلاعی از آن در دست نیست که در این دوره با ورود حسین قلی خان ابوقداره به منطقه پشت کوه و پسرش به عنوان والی، بار دیگر این منطقه رونق گرفت./ي2
گزارش از مرضيه اميري.