در دورهٔ تاریخی جوین و سبزوار جزو قلمرو پارتیان بوده و وجود آتشکدهٔ آذربرزین مهر اهمیت تاریخی و مذهبی این منطقه را در دوره ساسانی نشان می‌دهد. سبزوار که در گذشته، بیهق نامیده می‌شد در دوران اسلامی شاهد حوادث و تهاجمات بی‌شماری بوده‌است.
ابتدا خسرو گرد مرکز ولایت بیهق بود و از سده‌های میانی این دوره جای خود را به قصبه سبزوار داد. مهم‌ترین رویداد این ولایت حملهٔ غزها در دورهٔ غزنوی و سلجوقی و پس از آن به سال ۶۱۷ ه.ق یورش سپاهیان مغول به این ناحیه بود تا اینکه بیداد ایلخانان و دست نشاندگان آنها در اواخر سال ۷۳۶ ه.ق موجب قیام گروهی بنام سربداران گردید.
این شهر در گذشته در مسیر راه ابریشم قرار داشت. شهر سبزوار از تهران تقریبا ۶۷۰ کیلومتر فاصله دارد.
بزرگراه تهران-مشهد از مرکز این شهرستان عبور می کند و موقعیت قرارگیری آن به گونه ای است که ارتباط جنوب خراسان و همچنین خراسان شمالی به تهران از طریق این شهر برقرار می گردد. قرار گرفتن بر چهارراه ارتباطی شمال و جنوب و ارتباط با پایتخت کشور موقعیت ممتازی به این شهر بخشیده است. این شهر به عنوان دروازه خراسان نیز نامیده می شود. در سال‌های اخیر فرودگاه سبزوار ساخته شد که در اردیبهشت ۱۳۸۵ همزمان با دور اول سفرهای استانی دولت محمود احمدی نژاد به خراسان رضوی این فرودگاه به عنوان مرز مجاز هوایی شناخته شد. فرودگاه سبزوار در سیزدهم دی ماه ۱۳۸۹ به صورت ۲۴ ساعته عملیاتی شد.
شهرستان سبزوار واقع در غرب استان خراسان رضوی براساس آخرین تقسیمات کشوری دارای چهار بخش به نام‌های مرکزی، روداب، داورزن و ششتمد است. بخش‌های جوین و جغتای در سال ۱۳۸۷ و بخش خوشاب در سال ۱۳۸۹از شهرستان سبزوار جدا شدند و خود به شهرستان ارتقا یافتند.
کوه‌های جغتای عامل جدایی دشت جوین از جلگهٔ اصلی سبزوار بوده و در جنوب آن نیز کوه میش قرار دارد.
به تعبیر دیگر سبزوار محصور در میان ارتفاعات شمالی و جنوبی است. چهره منطقی شرقی و شمالی این شهرستان کوهستانی و دارای اقلیم معتدل و در قسمت‌های جلگه‌ای با هوای گرم همراه است. تنها دو رشته رودخانهٔ فصلی به نام کالشور در این ناحیه وجود دارد که سیلاب‌های دشت سبزوار را به نمکزارهای کویر هدایت می‌کند./س