به گزارش باشگاه خبرنگاران بیرجند؛ شهرستان بشرویه در شمال غربی خراسان جنوبی و در لبه کویر قرار دارد و از نظر موقعیت جغرافیایی از جانب شمال با بجستان، از سمت جنوب با روستای دیهوک، از جانب شرق با فردوس و از سمت غرب با طبس همجوار است.
بشرویه در ارتفاع 880 متری از سطح دریا قرار گرفته و با توجه به مجاورت با کویر آب و هوای شهر گرم و خشک است که بافت تاریخی، ساختمانها و منازل بشرویه نیز متأثر از شرایط اقلیمی کویری شکل گرفته است.
در ارتباط با وجه تسمیه و علت نامگذاری شهرستان بشرویه روایات مختلفی وجود دارد که از آن جمله میتوان به رویش گیاهی به نام «بُش» که در این محل میروییده و نام بُشرویه از این گیاه گرفته شده است، اشاره کرد
روایت دیگر این است که بش به معنای خندهرویی و بشاش است و در قدیم اهالی بشرویه مردمی بشاش و خندهرو بودهاند که نام این شهر"بشرویه" نامگذاری شده است.
بر اساس شواهد و آثار باستانی به جا مانده در شهرستان بشرویه همچون پل آببر که شامل دو سازه معماری سنگی قدیمی متعلق به دوره ساسانی و سلجوقی است، قدمت بشرویه به قبل از اسلام میرسد.
کشف قطعه سفالینههایی در تپه کرند واقع در شمال غرب بشرویه که قدمت آن به 2 هزار سال قبل از میلاد و یا دوران قبل از تاریخ میرسد، حاکی از قدمت باستانی و تاریخی این شهرستان است.
رقه از روستاهای بشرویه از قدمت بیشتری برخوردار است و وجود مسجد جامع رقه که در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم بنا شده و با انتقال مرکزیت رقه به بشرویه رونق گذشته خود را از دست داده است نمونه دیگری از قدمت بالای شهرستان بشرویه است.
توصیف شهر بشرویه در نوشتارها یا کتب برخی سفرنامهنویسان همچون ناصر خسرو که در قرن پنجم هنگام عبور به بیان توصیف رقه در نزدیکی بشرویه پرداخته و در کتاب منم تیمور جهانگشا نیز از آداب و رسوم و شیوه زندگی و آثار بشرویه سخن گفته شده است، نشان از سابقه تاریخی و فرهنگی این شهر دارد.
بشرویه قدیم متشکل از چهار محله اصلی به نام محله میانده، پایین محله، مقری و سرپل بوده است که بافت شهری آن در دوره صفوی شکل گرفته است.
بافت تاریخی و سنتی بشرویه با قدمتی بیش از 600 سال که دارای آثار معماری دوره تیموری و صفوی و خانههای خشت و گلی است، به عنوان موزهای از آثار تاریخی خراسان جنوبی به شمار میرود که در مساحت 22 هکتار در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کوچههای پر پیچ و خم، خانههای خشت و گلی با بادگیرهای زیبا، نماهای کاهگلی، سقفهای گنبدی، تزئینات داخلی و گچبریها، مراکز مذهبی مانند مساجد، تکایا و آب انبارها از خصوصیات عمده بافت تاریخی بشرویه است.
مهمترین و پر رونقترین محله بشرویه، محله میانده است که بناهای تاریخی مهم مربوط به دوره صفوی مانند مسجد میانده، مدرسه علمیه، آب انبار میانده، حسینیه حاج علی اشرف، خانه ملا عبدالله بشروی(موزه خصوصی) و خانه مستوفی در آن قرار دارد.
این بنا در مرکز محله میانده واقع شده که با استفاده از مصالح گل و آجر سقف ایوانها و شبستان مسجد بنا شده است و از بناهای دوره صفویه بوده که زیر سر در ورودی این مسجد بر روی سنگی بزرگ نام حاج حسین نامی به عنوان بنا کننده مسجد حک شده است.
این بنا از جمله بناهای دوره افشاریه است که روبروی مسجد میانده و حسینیه حاج علی اشرف قرار دارد که با دو ایوان بزرگ در سمت شمال و جنوب به عنوان مدرسه طلاب علوم دینی است.
حوض آب انبار یا آب انبار میانده نخستین حوض ساخته شده در بشرویه است که از جمله بناهای دوره صفوی در میانده واقع شده است.
از بناهای تاریخی و اماکن مقدس دوره افشاریه حسینیهای است که در محله میانده توسط شخصی به نام حاج علی اشرف برای برگزاری مراسم عزاداری وقف شده است.
این ساختمان در دو طبقه و به شکل مدور ساخته شده است و دارای دو ایوان تابستانی و زمستانی به سبک هندی است و دور تا دور این عمارت ایوانهای کوچکی قرار دارد.
این بنا از بناهای دوره قاجاریه است که در غرب محله میانده قرار دارد و دارای ایوانهای مجلل و ستوندار و سه بادگیر مرتفع و متوالی است.
از بناهای دوره صفویه خانه ملا عبدالله بشروی از مفاخر و عالمان بزرگ ایران است که در انتهای کوچه جنب حسینیه حاج علی اشرف واقع شده و از خانههای چهار صفه دوره صفویه است که دارای مطبخ، اتاق زمستانی و اتاق بادگیر است.
هماکنون این خانه به عنوان موزه خصوصی مجموعهای از ظروف سفالی و چینی، لوازم ریسندگی و بافندگی، خمرههای سفالی، ظروف مختلف استحمام، انواع ترازوها، لوازم روشنایی و وسایل کتابت و صحافی، انواع قفل و کلید، ادوات جنگی، زیورآلات، ظروف نقشدار و انواع سکههای مختلف متعلق به دورههای صفویه و قاجاریه نگهداری و به نمایش گذاشته شده است./س