به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران تبریز، دهانه غار مشرف به میدان وسیعی است که به وسیله دو معبر به میدان های دیگر متصل می شود . یکی از معابر این غار به چاههای عمیقی مرتبط می شود و خود این چاه به میادین دیگری وصل شده است .چا ها بدون آب بوده و هوای داخل غار مرطوب می باشد و رسوبات آهکی اطراف آنها مناظر طبیعی را ایجاد کرده است. در ورودی غار کتیبه ای به زبان روسی دیده می شود که روی آن تاریخ1925 دیده می شود.
غار شکفت انگیز هامپوییل مراغه اثری طبیعی بوده و تا کنون تمام آن کشف نشده است.
از دهانة غار که وارد مي‌شويم به محوطة وسيعي مي‌رسيم که در سقف آن دو حفرة جالب توجه وجود دارد. در قسمت شمال شرقي انتهاي ميدان اول، راهرويي بسيار تنگ وجود دارد که راه ورود به ميدان دوم است. در ميدان دوم، چهار راهي وجود دارد که دو راه به ميدان اول، يکي به سمت داخل غار و راه بعدي که راهروي تنگي است به محوطة ديگري در جنوب شرقي غار باز مي‌شود.
در سمت شمال و شمال شرقي ميدان دوم، چهار حفره و فرورفتگي گود به چشم مي‌خورد، که نشان دهندة وجود چهار حلقه چاه عميق است. همه ساله تغييرات زيادي در داخل غار اتفاق مي‌افتد. تغييرات عمدة ميان ميدان اول و دوم، از نظر زمين‌شناسي، پيدايش خاکستر است که گاهي تا قوزک پا و حتي تا زانو مي‌رسد. داخل چاه‌هاي متعدد غار، دو سفرة آب وجود دارد که يکي به علت ريزش از بين رفته، ولي در چاه ديگر آب وجود دارد و صداي جريان آن از بالا به گوش مي‌رسد.
تجمع و زندگی گروه زیادی از کبوتران در داخل آن، این غار را به غار کبوتر معروف ساخته است این اثر و دره زیبای گشایش منتهی به آن ، در سال های اخیر به عنوان منطقه گردشگری مورد توجه دولت قرار گرفته و برنامه های آن در حال اجرا است.
اغلب غارنوردان علاقه زیادی به رفتن به اعماق غار و چاههای آن دارند ولی برای بیننده معمولی فضای وسیع تالار اول و ورودی غار شگفت آور و بیاد ماندنی می باشد ، در تالار و ابتدای غار هوا بسیار مرطوب و خنک است ولی بتدریج و در انتهای غار هوای کافی جریان ندارد./س