پایان نامعلوم مذاکرات ايران و1+5 در استانبول

به گزارش خبرنگار سیاست خارجی باشگاه خبرنگاران، مذاکرات گروه 1+5 با ایران در استانبول طی دو مرحله صورت گرفت و به نتیجه قابل قبولی دست نیافت.



استانبول1 :

گزارش‌ها نشان مي‌دهد 1+5 به هيچ وجه با دست پر به استانبول نيامده بود. طرف غربي در اين مذاكرات جز درخواست‌هاي پي در پي و مصرانه از ايران مبني بر اينكه ايران ايده مبادله را بپذيرد و يك نشست با گروه وين در استانبول برگزار كند، هيچ مطلب ديگري براي عرضه نداشته است.

در اين باره كه نسخه به روز شده پيشنهاد مبادله عرضه شده از جانب گروه وين در استانبول چه بوده اطلاع دقيقي در دست نيست، اما روزنامه نيويورك تايمز در روز 3 بهمن 1389 نوشت: رابرت آينهورن مشاور خلع سلاح وزارت خارجه آمريكا ايده‌اي طراحي كرده است كه از ايران مي‌خواهد ذخيره مواد هسته‌اي كم غني شده خود را تا آن‌جايي به خارج ارسال كند كه بيش از 300 كيلوگرم اورانيوم 3.5 درصد غنا در ايران باقي نماند.


بر مبناي گزارش‌هاي موجود، پاسخ ايران به اين پيشنهاد اين بوده كه ايده مبادله تنها در صورتي كه به‌عنوان يك نقطه مشترك همكاري مطرح شود قابل بررسي است، وگرنه ايران به اين دليل كه توانايي داخلي توليد سوخت رآكتور تهران را به دست آورده و تا شهريور 1390 سوخت توليد خود وارد رآكتور تهران خواهد كرد، اساساً ديگر ايده مبادله را چندان جذاب نمي‌داند.

مطرح شدن مبادله به عنوان يك نقطه مشترك همكاري هم مستلزم آن است كه غرب حقوق ايران را به طور كامل به رسميت بشناسد و همه اقدامات خصمانه خود را متوقف و جبران كند.

اطلاعات موجود نشان مي‌دهد همچنان تندترين مواضع در مذاكرات، متعلق به فرانسه بوده است، به‌طوري كه "کاترين اشتون" چندين بار براي جمع و جور كردن مواضع افراطي "ژاك اودي" بر نماينده بد اخلاق فرانسه كه مستلزم انكار صريح "ان پي تي" بوده به زحمت افتاده و نهايتاً هم كامياب نبوده است.

يكي از وجوه مهم مذاكرات استانبول ظاهرا اصرار همه طرف‌ها بر ضرورت ملاقات دوجانبه جليلي، برنز بوده است. اين درخواست ظاهراً رد شده به اين دليل كه آمريكا هيچ علامتي از اينكه بنا دارد مسير خود را تصحيح كند و به دستور كار «گفتگو براي همكاري» پايبند بماند نشان نداده است.

ديپلمات‌ها مي‌گويند يكي از استرس‌هاي دائمي اعضاي 1+5 اين بوده است كه در مقابل ابتكارهاي ايران وحدت ظاهري خود را حفظ كنند، ولي ظاهرا چندين بار خصوصا آن‌جا كه برخي اعضا شروع به تندروي كرده‌اند اعضاي 1+5 تا مرز درگيري علني پيش چشم هيئت ايراني پيش رفته است.

با وجود آن‌كه قبل از مذاكرات از جانب مقام‌هاي كشورهاي عضو 1+5 مطرح شده بود كه اين كشورها به دنبال دستيابي به يك مداليته مذاكراتي با ايران هستند هيچ پيشنهاد مشخصي در اين باره در استانبول مطرح نشده.
 
استانبول2:

مذاکرات موفقیت‌آمیز استانبول 2 بین ایران و کشورهای روسیه، چین، فرانسه، انگلیس، آمریکا و آلمان موسوم به گروه 1+5 در استانبول ترکیه بازتاب گسترده خبری داشت در تحلیل کوتاهی به بررسی نتایج این نشست و دورنمای آن پرداخته شده است.

مذاکرات ایران و گروه 1+5 ساعت 11 به وقت محلی و به وقت تهران ساعت 12:30، در سالن همایش های "لطفی کردار" شهر استانبول برگزار شد دوراول مذاکرات قبل از صرف ناهار حدود 3 ساعت به طول انجامید.


دور دوم مذاکرات نیز به گفته خبرنگاران هشت ساعت مذاکرات فشرده دو و یا چند جانبه را به همراه داشت. با وجود آن‌که به دستاورد مشخصی اشاره نشد، اما به دلیل آن‌که دو طرف در باره چهارچوب گفتگو ها و نیز زمان مذاکرات آینده به توافق رسیدند اکثر صاحب نظران این دور از مذاکرات را پس از گذشت چهارده ماه بلاتکلیفی، سازنده و امیدوار کننده توصیف کردند. 

مهم‌ترین دلایلی که کمک کرد دو طرف به سمت توافق بر سر تعیین چهارچوب معینی برای مذاکرات پیش روند به سه عامل مهم باز می‌گشت:

1. به آمریکا اثبات شد راهبرد" فشار و مذاکره " نتیجه مورد نظر واشنگتن را در دو سال اخیر به همراه نداشته و نه تنها موجب توقف فعالیت‌های ایران در زمینه غنی‌سازی اورانیوم نشد، بلکه تحریم‌های گسترده علیه ایران باعث عزم ملی برای گسترش فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران گردید.

 به عنوان نمونه ساخت میله سوخت هسته‌ای برای استفاده از سوخت راکتور هسته‌ای تهران در آذرماه گذشته و تائید آژانس بین‌المللی بر موفقیت‌آمیز بودن این پروژه، حیرت ناظران مطلع به پیچیدگی و پیشرفته بودن این پروژه را برانگیخت، به طوری‌که رقبای جنگ‌طلب اوباما درفعالیت‌های انتخاباتی ریاست جمهوری در آمریکا، با اذعان به بی‌حاصل بودن تحریم‌ها، برجنگ با ایران تاکید کردند.

البته روشن بود که اوباما نمی‌تواند در شرایط حساس کنونی سرنوشت جهان ومنطقه را به خیال‌پردازی‌های تندرو های جمهوریخواه گره بزند. براین اساس اوباما با دست برداشتن از شعار توقف غنی‌سازی اورانیوم در ایران به سمتی رفت تا با ایجاد "محدودیت کنترل شده" در فعالیت‌های هسته‌ای ایران به دنبال رسیدن به راهکاری میانه باشد.

دراین راهکار آن گونه که مطبوعات امریکا نوشتند آمریکا تنها دنبال توقف غنی‌سازی در سطح 20 درصد است و با ادامه غنی‌سازی در سطح پنج درصدی در ایران مشکلی ندارد. به شرط آن‌که ایران بپذیرد در چهارچوب‌های کنترلی و نظارتی آژانس فعالیت کند. 

2. دومین عاملی که موجب شد بن‌بست مذاکرات شکسته شود اذعان آمریکا به پذیرش طرح گام به گام روسیه بود. این موضوع از آنجا اهمیت دارد که ایران همیشه به موضع یکطرفه و طلبکارانه امریکا اعتراض داشته است. در سال‌های اخیر آمریکا همیشه خواهان پذیرش تعهدات یکجانبه از سوی ایران بود بدون آن‌که حتی یک مورد از تعهدات متقابل را بپذیرد.

اکنون در مذاکرات استانبول 2 بدون آن‌که بر طرح گام به گام روسیه تصریحی شود بر این واقعیت اذعان شد که هر دو طرف پذیرفته‌اند اولا در عمل نشان دهند که به دنبال راه حل هستند و ثانیا مرحله به مرحله کار را جلو ببرند.
 
3. تاکید بر فتوای تاریخی و تاثیرگذار آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی از سوی هیات ایرانی بود که در واقع با تاکید بر حرام بودن تولید و تکثیرسلاح‌های اتمی اعتماد را برجو مذاکرات حاکم کرد.

صدوراین فتوا و تبیین قطعیت و تاثیرگذاری آن بر سیاست‌گذاری‌های دولت از سوی "سعيد جلیلی" مذاکره کننده ارشد ایرانی، طرف‌های مقابل را بر متعهد بودن ایران برای به نتیجه رساندن مذاکرات استانبول 2 دلگرم ساخت. 

اکنون بحث اصلی آن است که چهارچوبی که دو طرف برای مذاکرات بعدی درسوم خرداد در بغداد پذیرفتند احتمالا چه عناصری را شامل می‌شود. بر اساس گفته‌های دو طرف مقرر شده اقای باقری معاون بین‌الملل اقای جلیلی مذاکراتی با معاون خانم اشتون داشته باشد تا در باره پیش‌نویس مذاکرات بغداد به توافق برسند.

اما از گفته های دو طرف مشخص است که حداقل درباره اصول ذیل به نتیجه رسیدند:

1- محوراصلی مذاکرات آتی،راهکارهای اجرای شدن پیمان منع تولید وگسترش سلاح های هسته ای موسوم به " ان پی تی" در تمامی ابعادش باشد . 

2- هرگونه تعهدی دوطرفه خواهد بود ودرهرمرحله با اجرایی شدن هر بند ازتوافق، طرف مقابل متعهد به اجرای بند توافق شده خواهد بود. زیرا اصولا اجرای هرمرحله منوط به اجرای کامل مرحله قبل می شود . با این تدبیر دیگر طرف مقابل نگران اجرایی نشدن تعهدات پیشین نخواهد بود. 

3- ادامه غنی‌سازی اورانیوم در ایران قطعی خواهد بود و گروه پنج به علاوه یک این موضوع را به عنوان یک واقعیت غیر قابل انکارمی پذیرد زیرا در پیمان ان پی تی برای همه کشورهایی که زیر نظر آژانس بین المللی انرژی هسته ای، فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز داشته باشند به رسمیت شناخته شده است. 

4- ایران نیز متقالا هر گونه اقدامی را که در چهارچوب پیمان ان پی تی و پادمان اجرایی ان برای اطمینان‌بخشی به آژانس لازم باشد انجام خواهد داد تا طرف مقابل هیچ گونه بهانه ای برای نگرانی از برنامه های صلح آمیز هسته ای ایران نداشته باشد، ولی با تمام این اوضاع این مذاکرات هم بی‌نتیجه تمام شد.

گزارش از: محسن زارع

انتهای پیام/