به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران زنجان ،قسمتي از درياچه سد سفيد رود كه در شهرستان طارم واقع شده، ساحل رودخانه هايي كه همگي ريزابه قزل اوزن هستند، دامنه ارتفاعات، جنگل ها، چشمه آب معدني الله بلاغي، غار خرمنه سر، روستاي تشوير، روستاي شاه نشين و ديگر روستاهاي ييلاقي با آب و هواي مناسب، چشم انداز باغ ها و كشتزارهاي برنج و... از جاذبه هاي طبيعي شهرستان طارم هستند كه به همراه سكوت و آرامش دلپذير منطقه، مقدمات استراحت كم نظير و دلچسبي را براي بازديدكنندگان از اين خطه زيباي استان زنجان فراهم مي كنند.
شهرستان طارم علاوه بر جاذبه هاي طبيعي به نسبت وسعت و موقعيت خود در استان از بناهاي تاريخي و مكان هاي ديدني خوبي برخورداراست. قلعه شميران، قلعه سانسيز، بناي امام زاده حيدر، بناي امام زادگان عوف و هاشم (ع)، چهار تاقي هاي طارم، آتشكده تشوير، آتشكده الزين و آتشكده پيرچم از جمله بناهاي ارزشمند و ديدني شهرستان طارم هستند كه در كنار طبيعت زيبا و منحصر به فرد منطقه ارزش هاي توريستي و تفرجگاهي اين ناحيه را يادآوري مي كنند.
آتشكده ها : آتشكده هاي طارم عموما" از سنگ وساروج با پلان چهار طاقي وبا ابعاد 4×4 متر ساخته شده و پوشش آنها گنبدي شكل و تماما" از لاشه سنگ اجرا گرديده اند. تركيب كلي آنها به سبك آتشكده هاي دوران ساساني وبا آتشكده نياسر كاشان قابل مقايسه اند، با اين تفاوت كه براي عناصر اصلي در آنها به جاي آجر، از لاشه سنگ استفاده شده است بهر تقدير اين آتشكده ها در زمره عناصر جاذب تاريخي طبقه بندي مي شود در شهرستان طارم چند آتشكده از دوران ساسانيان باقي مانده كه در فهرست آثار تاريخي ثبت گرديده است و عبارتند از :
آتشكده گيلان كشه :
اين بنا در بخش جنوبي روستاي گيلانكشه و بر روي بلندي هاي مشرف بر رود خانه گيلانكشه واقع است. نقشه بنا شامل يك فضاي راستگوش گنبد دار است كه از سمت جنوب داراي يك ايوان كوچك طاقدار است. نقشه بنا از بيرون به استثناي ايوان، مربع و از داخل تقريبا چليپايي است. ورودي بنا از سمت جنوب و از طريق درگاهي كوچك است كه در ديوار انتهايي ايوان تعبيه شده است. در سمت شرق بنا و چسبيده به آن، در كنار ايوان ورودي بقاياي پلكاني موجود است كه احتمالا در گذشته از طريق آن به قسمت فوقاني ارتباط مي يافت. در اضلاع داخلي بنا طاق نماهايي با قوس جناغي كار شده است. اين عناصر نقشه فضاي داخلي را به چليپايي تبديل كرده است. در بالاي هريك از طاق نماها طاقچه هاي كوچك مثلثي تعبيه شده است. گنبد نيم كره اي بنا بوسيله چهار فيلپوش اجرا شده است. مصالح استفاده شده در بنا، قلوه سنگ و ملاط گچي – آهكي است.
بناي گيلانكشه از جنوب به دره رود خانه گيلانكشه، از شرق به خانه هاي روستا و از شمال و غرب به بخش درختكاري شده مجاور بنا منتهي است. مردم محلي معتقدند كه اين بنا آتشكده اي از دوران پيش از اسلام است. اما خصوصيات معماري بنا و جزئيات عناصر بكار رفته بيانگر آن است كه احتمالا بنا مربوط به دوران مياني اسلام است
آتشكده تشوير
در داخل روستاي تشوير دو بنا وجود دارد كه اهالي آنها را آتشكده مي دانند. اين بنا ها در داخل روستا در سمت جنوب جاده سرخه ديزج- گيلوان قرار دارد. بنا هاي موسوم به آتشكده شامل دو بناي تاريخي است كه در فاصله كوتاهي از يكديگر واقع هستند. پيرامون اين بناها را گورستاني قديمي احاطه كرده است. بناي غربي نقشه 8 ضلعي و ديگري نقشه 4 ضلعي دارد. بناي غربي از بيرون هشت ضلعي و از داخل چهار ضلعي است. اين بنا داراي چهار ورودي است كه دو مورد از آنها داراي طاق قوسي و دو مورد ديگر طاق مسطح دارند. مصالح بكار رفته در اين بنا لاشه سنگ و ملاط گچي- آهكي است. گوشه سازي و اجراي گنبد در اين بنا بوسيله سكنج هايي اجرا شده است. گنبد از نوع نيم دايره اي يك پوسته است.
بناي دوم كه نقشه چهار ضلعي دارد نيز با مصالح لاشه سنگ و ملاط گچي- آهكي ساخته شده است. در برخي قسمت هاي مرمت شده تعدادي آجر نيز ديده مي شود كه احتمالا در اصل بخش هايي از بنا با آجر ساخته شده بوده است. گنبد بنا تخريب شده ودر حال حاضر بنا بدون گنبد است. اين بنا نيز داراي چهار ورودي در هر ضلع است.
آتشكده پيرچم
بنای معروف به آتشکده در حدود 100 متری روستای پیرچم، روی تپه ای بزرگ؛ مشرف بر رود خانه قزل اوزن قرار دارد.. تپه از جنوب به رودخانه قزل اوزن منتهی می گردد. از شمال و شرق با خانه های روستا همجوار است و از غرب به رود خانه و کشتزار های حاشیه آن محدود می گردد. بنا دقیقا در منتهی الیه جنوب تپه قرار دارد. بنای پیرچم از دو بخش ساختمان مربع شکل گنبد دار و سازه ای تقریبا چلیپایی در شمال آن تشکیل شده است. بنای اصلی، ساختمان کوچک مربع شکلی است که با مصالح لاشه و قلوه سنگ و ملاط آهک ساخته شده است. ورودی بنا از شمال و از طریق درگاه کوچکی با طاق قوسی است. دروسط دیوار جنوبی داخل بنا، محرابی با طاق قوسی تعبیه شده است. بالای بنای چهارگوش گنبدی قرار دارد که قسمت فوقانی آن تقریبا مسطح است. احتمالا گنبد بصورت نیم دایره ای بوده که در جریان مرمت به این شکل باز سازی شده است. گنبد با استفاده از چهار فیلپوش بر روی فضای چهار گوش قرار گرفته است. حد فاصل فیلپوش ها در هر ضلع طاق نماهای مثلثی کوچکی تعبیه شده است. یک پنجره کوچک مستطیلی در بخش جنوبی گنبد وجود دارد که نور داخل بنا از طریق آن تامین می شود. بخش الحاقی شمال بنا شامل یک فضای چلیپایی و دو فضای الحاقی کوچک دیگر است. این قسمت نیز با لاشه سنگ و آهک ساخته شده و در سالیان اخیر مرمت شده است. احتمالا این بخش نیز در گذشته مسقف بوده است. در مرکز این فضا بر اثر کاوش غیر مجاز و در عمق 20 سانتی متر ی از سطح بقایای یک کف گچی آشکار شده است. با توجه به وجود قطعات آجر دراطراف بنا احتمالا بخش هایی از بنا از آجر ساخته شده بود که در جریان مرمت کاملا از بین رفته است. هرچند مردم محلی بنا را آتشکده ای از دوران پیش از اسلام می دانند. اما با توجه به شواهد و مدارک موجود احتمالا بنا آرامگاهی از دوران میانی اسلام است.
آتشكده الزین
شهرستان طارم آثار بسیار مهمی دارد، ازجملهی این آثار، چهار طاقی الزین است که در منطقه به آتشکده معروف است. این بنا از شرق به خانه های روستایی، از شمال و غرب به گورستان قدیمی و سپس تپه ماهورها و بلندی ها، منتهی می شود.
بنا بسیار ساده و شامل یک فضای چهار گوش است. اضلاع بنا یکسان و ابعاد آن تقریباً 5/4×5/4 متر با پلان مربع شکل ساخته شده است. ورودی بنا از سمت شمال و از طریق درگاهی کوچک با سقف مسطح اجرا گردیده است. داخل بنا نیز نقشه چهار گوش دارد و دیوار های آن دارای اندود گچی است. ولی پوشش گچی دیوارها در طول زمان بسیار تیره و کثیف شده اند.
فضای اصلی بنا از چهارطاق تقریباً هم شکل و هم اندازه ساخته شده است که بر روی چهار جرز مربع شکل قرار دارد. هر چهارطاق دارای قوس جناغی تند است و بلندی طاق ها از کف بنا 2 متر است. در ساخت این بنا از مصالحی چون لاشه سنگ و ملاط آهک استفاده شده است. بر روی اتاق مربع، گنبدی کوچک تک پوش قرار داده شده است که به صورت نیم دایره بوده و بنایی را به وجود آورده که به اعتقاد برخی پژوهشگران ، آتشکدهای از دوران ساسانی است.
با توحه به شواهد و مدارک باقی مانده این بنا در دوران میانی اسلام ، مورد استفاده بوده است. بنا از لحاظ معماری شباهت زیادی به چهارطاقی دوران پیش از اسلام دارد و در فهرست آثارملی به ثبت رسیده است./س