به گزارش باشگاه خبرنگاران بیرجند
بانکها امروز به صورتی در زندگی روزمره افراد جامعه قرار گرفته‌اند که تصور زندگی بدون بانک محال به نظر می‌رسد. بانک که با مفهوم پول گره محکمی خورده است بسان قلبی می‌ماند که در رگهای جامعه پول را به جریان می‌اندازد. هرگونه تغییر و نابسامانی این قلب می‌تواند جامعه را فلج کند. این نهاد عظیم و قدرتمند در تمام جوامع پیشرفته و عقب افتاده به عنوان قدرت نفوذ، اقتدار و یا هر عامل قدرت در تمامی جوامع نقش بازی می‌کند.
معنای لغوی و اصطلاحی
کلمه بانک از کلمه ایتالیایی بانکو (banco) یا بنچ (bench) به معنی صندلی گرفته شده است. بانکو صندلی‌ای بوده که در آنجا افرادی می‌نشسته و پول نزول داده و به انجام معامله می‌پرداخته‌اند. این کلمه طی سالها تغییر یافت.
تاریخچه بانک
تاریخچه بانک به زمانهای خیلی دور برمی‌گردد. در زمانهای گذشته که پول رایج میان همه ملل طلا و نقره بود به علت اینکه نگهداری حجم زیادی از طلا و نقره مشکل بود، صرافیها با گرفتن طلا و نقره از پولدارها و احیاناً پرداخت بهره به آنها و اعطاء این طلا و نقره به فقرا و احیاناً اخذ بهره اقدام به تشکیل اولین بانک را به صورت یک صرافی ساده دادند صرافها ابتدا برای نگهداری طلا و نقره به فرد امانت گذار یک حواله می‌دادند که این حواله‌ها بعدها در جامعه به عنوان نماینده طلا و نقره اعتبار پیدا می‌کردند که باعث ظهور اسکناس نیز شد.
اولین بانک در جهان
نخستین بانک در حدود 1000 سال قبل از میلاد شکل گرفت. البته شکل آن بسیار متفاوت از بانکهای کنونی بود. با توجه به اینکه این بانک در یونان شکل گرفت، ابتدا به ذکر پیشینه ای از نحوه زندگی و تجارت یونانیان آن زمان می پردازیم: جریان ضرب سکه در یونان از این قرار بود که یونانیها در کار معاوضه طلا با سکه به سختی افتادند. چون اولا طلا باید وزن می شد که کار بسیار سختی بود و ثانیا باید از اصل بودن آن اطمینان حاصل می کردند. به همین دلیل دولت یونان اقدام به ضرب سکه کرد. سکه های اولیه کوچک و نامنظم بودند و بر روی آنها عکسی حکاکی شده بود. به علت ضرب این سکه ها از طرف دولت، بازرگانان از اصل بودن آن اطمینان داشتند. اما هنوز یک اشکال وجود داشت، چون سکه ها نامنظم بودند، بعضی افراد سودجو قسمتهایی از آنرا بدون آنکه کسی متوجه شود می بریدند. برای جلوگیری از این کار دولت یونان سکه هایی منظم ضرب کرد که دو طرف آن منقوش بود. به این ترتیب این مشکل هم بر طرف شد.
هر کدام از شهرهای یونان دارای سکه های خاص خود بودند و هنگامی که بازرگانی از شهری به شهر دیگر می رفت، مجبور به تعویض سکه هایش بود. در هر شهری افراد خاصی وظیفه تعویض این سکه ها را به عهده گرفتند و به این ترتیب شغل صرافی شکل گرفت. این شغل سود کمی داشت اما به علت کثرت تقاضا به تدریج صرافان به افراد ثروتمندی تبدیل شدند. از طرفی همواره مقدار زیادی پول در اختیار صرافان بود که بدون استفاده می ماند، به همین جهت آنها اقدام به وام دادن به افراد مقتضی کردند و به این ترتیب اولین بانک توسط صرافان یونانی شکل گرفت.
جالب است بدانید بانک ملی یونان(N.B.G) در سال 1874 میلادی پایه گذاری شد. این بانک قدیمی ترین بانک در کشور یونان است که به شیوه امروزی اداره می شد.
از بانکهای قدیمی می‌توان به بانک آمستردام تاسیس 1609 میلادی، بانک ونیز، بانک انگلستان 1694 نام برد؛ البته بانکهای اولیه بیشتر به منظور وام دادن به عموم (مانند بانک ونیز) ایجاد می‌شدند؛ که برخی نیز مثل بانک آمستردام فقط سپرده می‌پذیرفتند.
اولین بانک در ابران
تشکیل بانک به شکل جدید نخستین بار در سال 1258 هجری شمسی( 1296 ه - ق ) ده سال قبل از بوجود آمدن بانک شاهی از سوی حاج محمد حسن امین دارالضرب یکی از صرافان بزرگ تهران به ناصرالدین شاه قاجار پیشنهاد شد . متاسفانه این پیشنهاد با دخالتهای بیگانگان و عوامل آنان جامه عمل نپوشید و بجای آن بانک شاهی در ایران مستقر گردید.
بانک شاهی ایران عنوان اولین بانک ایران بشمار می‌آید که در سال ۱۸۸۹ با فرمان سلطنتی ملکه ویکتوریای بریتانیا و به امتیاز دولت ایران تاًسیس گردید. این بانک سالها بعد به بانک بریتانیایی خاورمیانه (BBME) تغیر نام داد و امروزه به نام بانک اچ‌اس‌بی‌سی خاورمیانه شناخته می‌شود.
رویتر انگلیسی با اعطای وام به ناصرالدین شاه قاجار امتیازات بزرگی از وی گرفت که یکی از آنها حق تاسیس بانک بود. در سال ۱۲۶۷ هجری، امتیاز اول لغو شد و امتیاز دیگری به مدت ۶۰ سال که اساس آن تشکیل بانک شاهی و انحصار انتشار اسکناس بود به وی اعطا گردید. این بانک که مقرش لندن و تابع قوانین انگلستان بود، از سال ۱۲۶۹ با فرمان سلطنتی ملکه ویکتوریا، کار خود را آغاز کرد و اولین اسکناس بانکی را در ایران منتشر نمود. بانک شاهنشاهی تا سال ۱۳۰۹ به فعالیت خود در زمینه نشر انحصاری اسکناس ادامه داد. در این سال توسط رضاشاه پهلوی امتیاز حق انحصاری نشر اسکناس از سوی دولت ایران به مبلغ ۲۰۰ هزار لیره خریداری و به بانک ملی ایران واگذار شد./س