در بسیاری از گونه‌های آنها دست‌ها و پاها کوتاه بوده و در برخی از آنها حتی تعداد انگشتان به سه و چهار و یا دو عدد هم کاهش یافته است و برخی از گونه‌های این خانواده حتی فاقد دست و پا هستند كه در ایران وجود ندارند.
کامران کمالی کارشناس محیط زیست (خزنده شناس) گفت: اسکینک‌ها به استثنای قطبین و شمال کره زمین در تمام نقاط جهان یافت می‌شوند.
*حفارانی استثنایی که توانایی در خودبری دم دارند
وی افزود: بیشتر اسکینک‌ها حفاران خوبی هستند و مدت زیادی از ساعات روز را زیر خاک، ماسه‌ها و شکافها به سر می‌برند در هنگام احساس خطر به داخل خاک رفته ولای ریشه گیاهان پناه می‌گیرند و در صورت اسیر شدن از ناحیه دم (به علت داشتن توانایی خودبری دم ) آن را قطع می‌کنند.
وی ادامه داد: اسکینک ایرانی سوسماری است از خانواده اسکینک‌ها سطح پشتی این مارمولک به رنگ کرم یا قهوه‌ای است 9 تا 10 خط عمودی زرد متمایل نارنجی یا سرخ‌آجری در طرفین بدن او وجود دارد که تا پشت بدن کشیده شده‌اند.
کمالی با شاره به اینکه اسکینک‌ها در مناطق خشک و تپه‌های ماسه‌ای نرم و قابل نفوذ زندگی می‌کند، تصریح کرد: در کشورهای ایران، مراکش، تونس، الجزیره، لیبی، مصر، صحرای سینا، فلسطین،اردن، یمن، امارات متحده عربی، بحرین، کویت، عراق، مورتیانی، سنگال، مالی، نیجر، نیجریه و عربستان پراکنش دارد.
این گونه در ایران تاکنون از استان‌های بوشهر، کهگیلویه و بویر احمد و خوزستان گزارش شده است.
عوام بر این اعتقاد هستند که این جانور ماهی است نه مارمولک اسکینک ایرانی در دنیا به عنوان ماهی شنزار معروف است.
ویژگیهای خاص مانند بدن کشیده پوست بسیار صاف و صیقلی، دست و پای کاملا رشد یافته ، پوزه اسکنه شکل و کوچک بودن سوراخ گوش دارد.
هر چند سوراخ گوش در این مارمولک کوچک است ولی شنوایی بسیار خوبی داشته و قادر است حشراتی را که در زیر ماسه‌های نرم حرکت می‌کنند را به خوبی تشخیص دهد.
این کارشناس محیط زیست اظهار داشت: با در نظر گرفتن این موضوع که خوردن ماهی در دین اسلام حرام نبوده و با تکیه بر یک اعتقاد خرافی که این گونه را موجودی با خواص و ویژگیهای دارویی به ویژه افزایش توان جنسی می‌دانند، باعث تبدیل شدن اسکینک ایرانی به یک کالای با ارزش و گران قیمت در تمامی عطاری‌های کشور شده است.
گفتنی است: افزایش روند صید اینگونه
برای عرضه در بازار طب سنتی به مرور می‌تواند باعث کاهش جمعیت اینگونه زیبا شود
یکی از راه‌کارهای اساسی برای مقابله با این شرایط و جلوگیری از بحرانی شدن وضعیت
اینگونه افزایش سطح دانش مردم و اطلاع‌رسانی در سطوح عمومی و خصوصی خواهد
بود./ف
گزارش از هراتيان