به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران مشهد ، اما اگر از خاطرات خوش اين ميدان بگذريم، به زماني خواهيم رسيد كه اين ميدان به پررفت و آمدترين نقطه مشهد تبديل شد و با توسعه شهر بر ازدحام و شلوغی این میدان نیز افزوده شد تا جایی كه رفته رفته هويت شهري و تاريخي خود را از دست داد و به يكي از گره‌هاي ترافيكي تغيير شكل يافت.
اين ميدان كه سابقه آن به بيش از 70 سال پيش برمي‌گردد از آن‌جايي كه نقطه تلاقي سه شريان مهم ارتباطي در شهر يعني خيابان امام‌خميني(ره)به خواجه‌ربيع، خيابان توحيد به شيرازي و خيابان هاشمينژاد به دانشگاه است، از شريان‌هاي مهم ارتباطي در مشهد است كه با گذشت زمان كاركرد گذشته خود را از دست داد و نياز بود تا در وضعيت آن تغييراتي صورت گيرد.
به دنبال ازدحام ايجاد شده و همچنين طرح بهسازي بافت‌هاي فرسوده در مشهد، در نهايت طرح بزرگ ميدان شهدا يكي از برنامه‌هاي نوسازي و بهسازي بافت فرسوده قرار گرفت كه در آن ساماندهي منظرهاي شهري، سازمان عملكردي و تسهيل در ترافيك سواره، تامين امنيت تردد پياده و بهسازي بافت در اولويت قرار گرفت.
همه موارد فوق در حالي است كه در نهايت تصميم‌ها با وجود موافقان و مخالفاني كه داشت براي بهسازي اين ميدان قطعي شد و در سال 82 طرح ابتدايي تهيه گرديد و سال 83 عمليات اجرايي طرح ميدان شهدا در مساحت 12.5 هكتار آغاز شد.
در مجوع در طرح ميدان شهدا پروژه‌ها در دو موضوع انتفاعي و غيرانتفاعي دسته‌بندي شدند و از آن‌جايي كه هدف اصلي از بهسازي اين ميدان حل مشكل ترافيك بود، به همين دليل اصلاح شبكه‌هاي معابر و فضاهاي عمومي آغاز شد و براي اينكه مشكلي در ترددها به وجود نيايد، در همان ابتداي كار دو زيرگذر شرقی و غربي يعني خيابان خواجه‌ربيع به دانشگاه و خيابان امام‌خميني(ره) به خيابان شهيد هاشمينژاد ساخته شد.
مساحت طرح بهسازي ميدان شهدا همچنان در حال افزايش
نكته جالب توجه در طرح بهسازي و نوسازي ميدان شهدا تغييرات چشمگير مساحت طرح است. اولين بار كه تهيه طرح ميدان شهدا به صورت يك مسابقه معماري اعلام شد كل مساحت در نظر گرفته شده براي آن فقط 12.5 هكتار بود، اما چيزي نگذشت كه اين مساحت به 22.5 هكتار افزايش يافت و در نهايت در آخرين مرحله تغييرات، محدوده اجراي طرح به 31.5 هكتار افزايش يافت و هدف طرح از انحصار ميدان شهدا خارج شد و به خيابان‌هاي صاحب‌الزمان(عج)و منطقه هشت‌آباد رسيد و همه آن تغييرات در حالي است كه مدير اجرايي طرح بزرگ ميدان شهدا از افزايش مساحت فعالي طرح به 170 هكتار خبر مي‌دهد كه نقشه‌هاي آن در حال مطالعه و بررسي است.
ابوالفضل افشاري ادامه مي‌دهد: طرح اوليه بهسازي ميدان شهدا با همان مساحت 12.5 هكتار اوليه تاكنون به پايان رسيده است و 30.5 هكتاري كه در حال حاضر بر روي آن كار مي‌كنيم، تا سال 95 به اتمام خواهد رسيد، اما براي مساحت افزوده شده كه طرح بهسازي را به170 هكتار گسترش مي‌دهد، نمي‌توان در حال حاضر زمان تعيين كرد.
وي اضافه مي‌كند: در طرح بزرگ ميدان شهدا عرصه‌هاي وسيعي از فضاهاي شهري، فرهنگي، اجتماعي و مردمي در نظر گرفته شده و اطراف ميدان را ساختمان‌هايي با كاربري‌هاي مختلف پوشش مي‌دهد كه تالار شهر، مراکز خرید، دفاتر اداری، فضاهای نمایشگاهی، موزه، آكواريوم و همچنين اجراي آبنماها در آن پيش‌بيني شده است.
وي افزود:در طرح بهسازي ميدان شهدا مجموعه امكانات خدماتي همچون چند پايانه اتوبوسراني، پاركينگ‌هاي مختلف، بوستان هشت بهشت و ... براي رفاه حال شهروندان در نظر گرفته شده است.
به گفته وي در مجموع در حال‌حاضر براي طرح بزرگ ميدان شهدا 54 پروژه تعريف شده كه پروژه‌هاي انتفاعي را در اين تعداد حداقل داريم به صورتي كه تراكم فعلي كه در حال اجرا مي‌باشد در اين ميدان نسبت به طرح تفصيلي گذشته كاهش يافته به صورتي كه بر اساس طرح مصوب قبلي ميدان شهدا احداث زيربنا(تراكم) يك ميليون مترمكعب پيش‌بيني شده بود در صورتي كه در طرح فعلي اين مورد به كمتر از نصف كاهش يافته است.
وي همچنين از افزايش شبكه معابر و فضاهاي عمومي در بهسازي طرح ميدان شهدا ياد مي‌كند كه بر اساس برنامه‌ريزي صورت گرفته اين فضاها در طرح گذشته يك سوم كل محدوده بوده است، اما در حال‌حاضر به بيش از دو سوم افزايش يافته و همچنين فضاهاي سبز نيز چند برابر شده است.
پروژه‌هاي به بهره‌برداري رسيده
در طرح بزرگ ميدان شهدا تاكنون پروژه‌هاي زيادي در كنار پروژه‌هاي در حال اجرا به بهره‌برداري رسيده است كه افشاري عمده‌ترين اين پروژه‌هاي افتتاح شده را زيرگذرها و پايانه‌هاي اتوبوس مي‌داند.
وي مي‌افزايد:ساختمان توسعه شهرداري، پايانه اتوبوس، پاركينگ ربيع، بازگشايي خيابان صاحب‌الزمان(عج)به خيابان دانشگاه، مسجد حوض لقمان، شبكه حركت همسطح جنوب، زيرگذر و شبكه حركت غرب، زيرگذر و شبكه حركت غرب، شبكه جمع‌آوري آب‌هاي سطحي و آماده‌سازي بخشي از ميدان از جمله پروژه‌هاي افتتاح شده است.
وي به عرصه خود ميدان اشاره كرده و مي‌گويد: تمام تلاش‌ها بر اين بوده تا نقش مدني ميدان حفظ شود كه براي حضور مردم 20 هزار مترمربع در تراز كف و 17 هزار مترمربع در تراز زيرزمين محدوده مخصوص كه نسبت به گذشته توسعه چمشگيري داشته، فضا در نظر گرفته شده است.
آنچه كه در خود عرصه ميدان شهدا قابل توجه است، نخستين پلازاي دو طبقه جهان و تنها ميدان مدني كشور كه مختص حركت پياده و تجمع مردم است، در حال آماده شدن است.
وي تاكيد مي‌كند: در حال‌حاضر بخش‌هاي اصلي عرصه ميدان شهدا آماده شده است، اما از آن‌جايي كه در اين محل يكي از ايستگاه‌هاي خط 2 قطارشهري در حال احداث است، منتظر پايان عمليات آن هستيم.
وي در خصوص پروژه‌هاي در حال آماده شدن در طرح بزرگ ميدان شهدا، توضيح مي‌دهد: پايانه اتوبوس صبا، پاركينگ صبا، مدرسه علميه آيت‌الله قائني، مسجد يزدي آبادي، پاركينگ عمومي توحيد و تالار شهر از ديگر پروژه‌هايي است كه بخشي از عمليات‌هاي آن به انجام رسيده است.
وي اضافه مي‌كند: به تدريج در حال اجرا كردن پروژه‌هاي حمل و نقل عمومي هستيم كه احداث پاركينگ در ابتداي خيابان آيت‌الله عبادي با 250 جاي پارك در طبقه‌هاي زيرين و همكف از جمله آن‌هاست و در كنار اين مهم پروژه پايانه اتوبوس در ابتداي خيابان شهيد هاشمينژاد در سال 92 و همچنين پاركينگ خيابان توحيد با 1400 ظرفيت در سال 95به بهره‌برداري خواهند رسيد.
به گفته وي ساختمان و پاركينگ خدماتي جنوب، پاركينگ و ساختمان خدماتي شمال، شبكه حركت همسطح شمال، شبكه حركت معابر، پارك هشت‌آباد، پروژه‌هاي مختلف در خيابان صاحب‌الزمان(عج)و مسجد محمدي‌ها از ديگر پروژهاي بزرگي است كه در طرح، اجرايي خواهند شد.
زمين‌هايي كه 20 درصد گرانتر از قيمت واقعي خريداري شدند
يكي از محدوديت‌هايي كه هميشه در اجراي پروژه‌هاي شهري وجود دارد تملك زمين‌هايي است كه در محدوده طرح قرار گرفته باشد و طرح بزرگ ميدان شهدا هم از اين امر مستثنا نبوده است كه براي عملياتي كردن اين طرح تملكات زيادي صورت گرفته و نكته جالب توجه آن در اين است كه زمين‌هاي موجود در محدوده طرح بزرگ ميدان شهدا 20 درصد گرانتر از قيمت واقعي زمين‌ها خريداري شده است.
افشاري با بيان مطلب فوق اضافه مي‌كند: تاكنون 96 درصد پلاك‌هاي موجود در طرح را تملك كرده‌ايم و هنوز حدود 2000 پلاك براي ادامه عمليات‌هاي اجرايي طرح بزرگ ميدان شهدا باقي مانده است.
به گفته وي اگر كسي در حال حاضر از مبالغ خريد شهرداري اعلام نارضايتي مي‌كند اين نارضايتي‌ها به دليل مديريت نامناسب پول پرداخت شده از سوي شهرداري به آن‌ها بوده است چراكه افراد زيادي هستند كه در محدوده طرح با فروش زمين‌هاي خود به شهرداري سود زيادي كسب كرده و هم اكنون حتي با شرايط بهتر از گذشته در رفاه زندگي مي‌كنند.
وي در خصوص تملك املاك باقي مانده، اظهار مي‌كند: وقتي نوسانات قيمتي در بازار است، ترديد در خريد و فروش‌ها نيز بسيار زياد مي‌شود و به همين دليل ما هم در طرح بزرگ ميدان شهدا به دنبال اين هستيم كه مردم سود كنند و با توافق خودشان املاكشان را خريداري مي‌كنيم و تمايلي نداريم كه از طريق قانون وارد اين مباحث شويم.
اجراي طرح بزرگ ميدان شهدا به دور از انتفاعات مالي است
يكي از نكات جالب توجه در اجراي طرح بزرگ ميدان شهدا نحوه تامين منابع مالي آن است به صورتي كه در اين طرح بزرگ بخش اعظمي از منابع از طريق فروش اوراق مشاركت تامين شده است.
افشاري از هزينه‌كرد 900 ميليارد توماني در طرح بزرگ ميدان شهدا تاكنون خبر مي‌دهد و مي‌گويد:از اين مبلغ 510 ميليارد تومان مربوط به 6 دوره انتشار اوراق مشاركت است كه از سال84آغاز و در سال 90 به پايان رسيد.
به گفته وي اوراق‌هاي سال‌هاي 84 و 85 تسويه حساب شده و به خريداران اوراق سال 84، ميزان20درصد سود مازاد به ازاي چهار سال پرداخت شده و براي خريداران سال 85 نيز 31.5 درصد مابه‌التفاوت پيش‌بيني شده و پرداخت خواهد شد.
وي هزينه كل طرح را در 31.5 هكتار 1200 ميليارد تومان خوانده و مي‌گويد: اينكه برخي شهروندان عزيز فكر كنند شهرداري از اجراي طرح بزرگ ميدان شهدا به دنبال انتفاعات مالي است، واقعا به دور از هدف اصلي است چراكه در اجراي اين طرح اصلا به دنبال منافع مالي نيستيم و اينكه سرمايه‌گذاري‌هايي از سوي بخش خصوصي شده به اين دليل است كه هزينه‌هاي اجراي طرح بزرگ ميدان شهدا از خود طرح تامين مي‌شود و از طرف ديگر تا طرحي سود مالي نداشته باشد، هيچ سرمايه‌گذاري حاضر به سرمايه‌گذاري نمي‌شود.
وي خاطرنشان مي‌كند: ديگر قرار نيست براي طرح بزرگ ميدان شهدا اوراق منتشر شود و بقيه مراحل با سرمايه‌گذاري بخش خصوصي و مشاركت شهرداري اجرا خواهد شد.
پيشرفت 55درصدي طرح بزرگ ميدان شهدا
هشت سال از آغاز طرح بزرگ ميدان شهدا مي‌گذرد كه در اين سال‌ها طرح ارائه شده براي 12.5هكتار اوليه به پايان رسيده و با توجه به اينكه مساحت اين طرح به مرور زمان افزايش يافته است، اين افزايش‌ها باعث طولاني شدن پروژه شده است كه به گفته مدير اجرايي طرح بزرگ ميدان شهدا كل 31.5 هكتار فعلي طرح بزرگ ميدان شهدا 55 درصد پيشرفت فيزيكي دارد.
افشاري يكي از مشكلات را همين افزايش مساحت‌ها عنوان مي‌كند و مي‌افزايد: پروژه‌هاي مختلفي كه به مروز زمان در قالب مساحت‌هاي مختلف ارائه شده همچون تعريف يك برنامه جديد بوده است و همچنين در كنار اين امر مسدود نكردن هيچ معبري براي اجراي پروژهاي، وجود تاسيسات شهري فرسوده و جابه‌جايي آن‌ها، عدم همكاري دستگاه‌هاي اجرايي، زياده‌خواهي‌ها، نوسانات قيمتي و ... از جمله مشكلاتي بوده‌اند كه باعث صرف زمان زيادي براي اجراي پروژه شده است.
وي ادامه مي‌دهد: از آن‌جايي كه عرصه ميدان شهدا محل برگزاري مراسم‌ها مختلف است به همين دليل مجبور هستيم براي برگزاري اين مراسم‌ها به نحوي پروژه را بپوشانيم و مجددا بعد از برگزاري اقدامات را شروع كنيم كه اين امور موجب شده مردم فرض كنند كه دوباره كاري مي‌كنيم در حالي كه انجام چنين كارهايي براي رفاه حال خود شهروندان است.
وي اضافه مي‌كند: اجراي هر گونه عمليات ساختماني حتي در مقياس كوچك باعث ايجاد مزاحمت‌هايي مي‌شود و از شهروندان بابت تمام اين امور عذرخواهي مي‌كنيم./س