به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران بجنورد، یلدا که در اولین زمستانی زاییده میشود به ریشه معنی و ان زایش مهر یا زایش خورشید است .
يلدا از نظر معني معادل با كلمه نوئل از ريشه ناتاليس رومي به معني تولد است و نوئل از ريشه يلدا است. واژه "يلدا" سرياني (از لهجه هاي متداول زبان "آرامي" است) و به معني ولادت است. زبان "آرامي" يکي از زبان هاي رايج در منطقه خاورميانه و زبان اصلي نگارش کتب عهد جديد مسيحيان بوده است. (برخي بر اين عقيده اند که اين واژه در زمان ساسانيان که خطوط الفبا از راست به چپ نوشته مي شده، وارد زبان پارسي شده است). ولادت خورشيد (مهر و ميترا) و روميان آن را (ناتاليس انويكتوس) يعني روز (تولد مهر شكست ناپذير) مي ناميدند.
ايران كشوري با فرهنگي غني است كه مردمانش بنا به ذوق و سليقه و طبيعت منطقه اي كه در آن زيست مي كنند هر يك براي برگزاري سنت هاي كهن آداب خاص خود را دارند. ايرانيان قديم شادي و نشاط را از موهبت هاي خدايي و غم و اندوه و تيره دلي را از پديده هاي اهريمني مي پنداشتند. مراسم نوروز، جشن مهرگان، جشن سده، چهارشنبه سوري و شب يلدا و سنت هاي ديگر در واقع بيانگر اين حقيقت است كه ايرانيان پس از رهايي از بيدادگري و ستم به شكرانه بازيافتن آزادي، جشن برپا مي ساختند و پيروزي نيكي بر بدي و روشنايي بر تاريكي و داد بر ستم را گرامي مي داشتند.
شب يلدا يا شب چله آخرين شب آذرماه، شب پيش از نخستين روز زمستان و درازترين شب سال است. و فرداي آن با دميدن خورشيد، روزها بزرگ تر شده و تابش نور ايزدي افزوني مي يابد. اين بود که ايرانيان باستان، آخر پاييز و اول زمستان را شب زايش مهر يا زايش خورشيد مي خواندند و براي آن جشن بزرگي بر پا مي کردند. اين شب در نيم‌کره شمالي با انقلاب زمستاني مصادف است و به همين دليل از آن شب به بعد يعني از شب يلدا طول روز بيشتر و طول شب کوتاه‌تر مي‌شود.
در ايران كهن هر يك از سي روز ماه، نامي ويژه دارد، كه نام فرشتگان است. نام دوازده ماه سال نيز در ميان آنهاست. در هر ماه روزي را كه نام روز با نام ماه يكي مي بود را جشن مي گرفتند. در ايران كهن، در ماه دي، چهار جشن وجود داشت. نخستين روز دي ماه و روزهاي هشتم، پانزدهم و بيست و سوم، سه روزي كه نام ماه و نام روز يكي بود. و در اين سي روز ماه، سه روز آن "دي" نام دارد و هر سه روز را در گذشته جشن مي گرفتند. امروز از اين چهار جشن تنها شب نخستين روز دي ماه، يا شب يلدا را جشن مي گيرند، يعني آخرين شب پاييز، نخستين شب زمستان، پايان قوس، آغاز جدي و درازترين شب سال./س