به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران ارومیه، آداب و رسوم «چیله گئجه‌سی» یا شب یلدا در این استان از نظری هم تشابهاتی با مناطق دیگر دارد و هم برخی از این رسم‌ها ریشه در باورهای قومی و منطقه‌ای مردم آن دارد.
خوردن هندوانه سمبل سبزی و شادابی، انار نماد تکثیر و زاییدن، حلوا نماد شیرین کامی از جمله بساط پذیرایی و خوراکی‌های شب یلدا در آذربایجان غربی است که در مناطق دیگر نیز کم و بیش وجود دارد.
تهیه کادو به نوعروسان از سوی خانواده داماد، یکی از رسوم قدیمی است که هنوز جریان دارد، در شب چیله خانواده داماد با میوه‌ها و شیرینی‌های خاص شب یلدا را به منزل نوعروس خانواده می‌برند و خانواده عروس نیز در مهمانی‌ای که تدارک دیده شده از خانواده داماد پذیرایی می‌کنند.
با وجود گذشت سال‌های بسیار و نیز تغییرات فرهنگی و اجتماعی، نوع برگزاری این گونه مراسم نیز تغییر یافته ولی اساس و پایه آن‌ها ثابت مانده، امروزه در این مناطق شب یلدا زوج‌های جوان در منزل والدین خود جمع شده و با خوردن هندوانه، انواع حلوا، آجیل، پشمک و سایر تنقلات مدرن که جایگزین کشمش، سنجد، گندم برشته و انگور و سایر خوردنی‌های سنتی شده این شب به یادماندنی را به خوشی می‌گذرانند.
به عنوان مثال اگر خانواده‌ای تازه عروسی که نامزد است داشته باشد با تهیه یک قطعه طلا، هندوانه، حلوا گردویی، پشمک، خشکبار مخصوص شب یلدا و یک دست لباس زمستانی و شیرینی به خانه عروس رفته و با دادن هدایا اجازه تازه عروس را از پدر و مادرش می‌گیرند تا در برنامه‌های این شب و مراسم جشن به منزل داماد برود.
همین طور اگر خانواده‌ای دختر تازه عروس داشته باشد که در طول این سال به خانه بخت رفته و دو روز قبل از شب یلدا هدیه و میوه و شیرینی آماده کرده و توسط برادر عروس به منزل تازه عروس و داماد می‌فرستند.
رسم ایام قدیم «چیله گئجه‌سی» در آذربایجان‌غربی گفتن داستان‌هایی است که توسط پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها برای بچه‌ها و جوانان بیان می‌شود.
امیرارسلان، کوراوغلو، داستان‌های عاشیقی از جمله قصه‌هایی بود که با تکرار در شب‌های طولانی زمستان دوران گذشته به ویژه شب یلدا سینه به سینه به نسل امروز منتقل شده است.
فصل زمستان در آذربایجان غربی به سه دوره تقسیم می‌شود که 40 روز اول آن چیله بزرگ، 20 روز پس از آن چیله کوچک و 30 روز آخر بایرام آیی یا همان ماه عید نوروز است.
غذای مخصوص شب یلدا نیز در قدیم کوفته و بورانی بود و با حضور بر سر سفره اعضای هر خانه این غذاها مشاهده می‌شد.
در شب چیله مردم برای غلبه بر سرمای زمستان، محیط خانه را گرم می‌کردند و با این بهانه دور بزرگ‌تر فامیل جمع می‌شدند.
خانواده‌های آذربایجانی به عنوان یک رسم جالب و زیبا هنوز هم فرستادن هدایا و سوغات به منزل نوعروسان و دختران نامزد کرده در شب چیله را فراموش نکرده‌اند و این هدایا که از نوع انواع خوردنی‌ها، تنقلات، میوه و دیگر تنقلات به همراه یک هدیه خاص مثل انگشتر یا گردنبند و نظایر این است، به عنوان «چیله‌پایی» یا کادوی شب یلدا به خانه نوعروسان یا دختر نامزد کرده فرستاده می‌شود.
حلوا گردویی سوغات مخصوص ارومیه است و آذربایجان‌غربی به خصوص ارومیه به عنوان یکی از شهرهای تولید کننده حلوای محلی در کشور مشهور است که از مدتی مانده به شب چیله از شهرهای دور و نزدیک فروشندگان و مصرف کنندگان برای عرضه و مصرف حلوای شب یلدا به این شهر سفر می‌کنند، حلوای هویج و گردوی ارومیه در شب یلدا مصرف بالایی دارد و در بیشتر مناطق کشور نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
زنان ارومیه و روستاهای اطراف خودشان نوعی حلوای محلی نیز تهیه می‌کنند که «داش حالوا» نامیده می‌شود و خواهان آن به ویژه در بین کودکان زیاد است.
در کنار خوراکی‌های شب چیله، پشمک، مغز گردو و بادام و فندق، کشمش و میلاخ که از انگور درست می‌شود، دوشاب و قره قوروت نیز در بین خوردنی‌ها در آذربایجان‌غربی علاقمندان زیادی دارد و به اعتقاد مردم استان زمستان شدت بیشتری در 40 روز اول دارد./س