مبارک در زمانی که حکومت خود را پایان یافته می‌دید شورای نظامیان را تشکیل داد و اعضا این شورا كه همگی از فرماندهان رژیم وي بودند با توجه به تحرکات مردمی اقداماتی از قبیل تشکیل مجلس موسسان اولیه برای تعدیل قانون اساسی را انجام دادند که طی آن چند ماده از قانون اساسی تغییر کرد و مهمترین بندی که مشمول اعمال تغییرات شد در رابطه با ریاست جمهوری بود که مدت آن را دو دوره چهار ساله تعیین کرد اما در دوران حسنی مبارک شرایط طوری چیده شده بود که لباس ریاست جمهوری فقط به تن وی جور در می‌آمد چرا که در زمان او اصلا انتخابات برگزار نمی‌شد بلکه فقط نظرسنجی برگزار که آیا مبارک باشد یا نباشد.
انتخابات ریاست جمهوری مصر پس از سقوط مبارک چگونه برگزار شد؟
اولین دوره انتخابات ریاست جمهوری مصر پس از مبارک حاوی نکات جالبی از جمله حضور برخی از سران رژیم سابق در انتخابات بود و مسئله‌ای که هم اکنون در این کشور مطرح است حضور مدیران و فرماندهان رژیم سابق به‌ویژه در قوه قضائیه و ارتش است که حضور افرادی مانند عمر سلیمان رئیس تشکیلات امنیتی مبارک و همچنین احمد شفیق فرمانده نیروی هوایی ارتش مبارک در انتخابات ریاست جمهوری این کشور جالب توجه بوده است.
آیا حضور عناصر وابسته به مبارک در نحوه برگزاری انتخابات مصر موثر بود؟
بعضی از تحلیل‌گران معتقدند که حضور عمر سلیمان با برنامه قبلی انجام شد چون به بهانه اینکه وی را از انتخابات کنار می‌زنند نماینده اسلامگرا را هم از دور انتخابات خارج مي‌کنند که همین اتفاق هم افتاد و خیرت الشاطر نماینده اخوان المسلمین راهم از حضور در انتخابات محروم کردند.
جالب است بداند در مصر قانونی وجود دارد مبنی بر اینکه اگر کسی می‌خواهد در انتخابات کاندیدا شود باید تعداد زیادی از حامیانش به او امضا دهند و عمر سلیمان به بهانه اینکه نتوانست امضا حامیانش را جمع کند از انتخابات حذف شد اما درباره خیرت الشاطر باید بگویم بهانه کنار گذاشتن وی این بود که در دوران مبارک زندانی و از حقوق اجتماعی محروم شده بود بنابراین نکته جالبی که درباره حذف خیرت الشاطر وجود دارد این است که وی پس از انقلاب مصر به بهانه زندانی شدن در دوران مبارک از شرکت در انتخابات محروم شد.
پس از حذف نماینده اسلامگرایان، اخوان المسلمین چه اقداماتی انجام داد؟
اخوان المسلمین پس از این اتفاق کاندیدای بعدی خود يعني محمد مرسی را برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری معرفی کرد که وی با افرادی مانند عمر موسی و محمد البرادعی به رقابت پرداخت اما نکته جالب دیگر درباره انتخابات ریاست جمهوری مصر این بود که حضور مردم در انتخابات خیلی بالا نبود و حدود 50 درصد مردم در انتخابات شرکت کردند و این اتفاق به دلیل سوء سابقه و ذهنیت مردم مصر نسبت به انتخابات ریاست جمهوری بود چرا که قريب به 40 سال در انتخابات رياست جمهوري شرکت نکرده بودند و مرتباً مبارک به قدرت می‌رسید اما در انتخابات مجلس این کشور به دلیل اینکه مردم خود را صاحب نقش و تاثیرگذار می‌دانستند 70درصد مردم در این انتخابات شرکت کردند.
در زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری چه اتفاقاتی در مصر افتاد؟
در مرحله اول انتخابات، محمد مرسی 25/9درصد آرا و احمد شفیق25/4 درصد آرا را به‌دست آوردند که این اختلاف خیلی شکننده و مبین دو موضوع بود اولا علاقه مردم به سران رژیم سابق که به احمد شفیق رای دادند و دوم اینکه مردم آگاهی کاملی از مواضع اخوان المسلمین نداشتند و نمی‌دانستند اخوان چه مواضع قوی در رابطه با زنان و احزاب مسیحی و غیره دارد و تبلیغاتی بر علیه اخوان المسلمین مبنی تندگرایی اسلامی شده بود اما در هر صورت دو نفر به دور دوم انتخابات راه یافتند که در این مرحله محمد مرسی 50درصد آرا را به دست آورد و تبدیل به اولین رئیس جمهوري مصر پس از سقوط فرعون این کشور شد.
با روی کار آمدن مرسی آیا منافع آمریکا مورد تهدید واقع شد؟
آمریکا با روی کار آمدن اسلامگرایان دچار نگرانی‌های بسیاری شد چرا که حضور مصر در کنار اسرائیل برای آمریکا مهم بود اما پس از سقوط مبارک هر کسی که جای او می‌آمد دیگر نمی‌توانست روابط زمان دیکتاتور مصر با رژيم صهيونيستي را داشته باشد لذا ایالات متحده دچار نگرانی‌های شدیدی درباره آینده مصر بود و تمام تلاشش را کرد تا در انتخابات ریاست جمهوری نامزد غرب‌گرا به پیروزی برسد اما اسلامگرایان دست به دست یکدیگر داده و با شعار اینکه اگر احمد شفیق بیاید کل انقلاب از دست می‌رود به مرسی رای دادند.
آیا مرسی پس از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری توانست در برابر سران باقی مانده از رژیم سابق اقداماتی انجام دهد؟
به دلیل اینکه در زمان انقلاب مصر سران رژيم سابق به کشتار مردم دست زده و محاکمه نشده‌اند و باید شخصی باشد که آنها را مجازات کند، مرسي دادستان مصر را برکنار کرد اما با توجه به فشارهای عناصر رژیم مبارک که هنوز در قوه قضائیه این کشور حضور دارند مرسی مجبور به عقب نشینی از تصمیم خود شد.
اتفاقات اخیر مصر درباره پیش‌نویس قانون اساسی به چه علت رخ داده است؟
بیانیه قانون اساسی که توسط مرسی ارائه شد حاوی چند ماده مبنی بر افزایش اختیارات رئیس جمهوري و همچنین قطع حق قوه قضائیه در امور رئیس جمهوري بود چرا كه مرسی اعلام کرد قوه قضائیه حق دخالت در امور مربوط به ریاست جمهوری را ندارد که این بیانیه مقدمه‌ای شد تا مخالفان وی آن را دیکتاتوری بخوانند و به همین خاطر تظاهرات اولیه صورت گرفت اما بعد از اینکه پیش‌نویس قانون اساسی اعلام شد تظاهرات و موضع گیری‌ها بر علیه آن بیشتر شد چرا که مخالفان معتقد بودند در پیش‌نویس قانون اساسی حقوق اقلیت‌ها در نظر گرفته نشده ضمن اینکه اسلام به مانند گذشته منبع تشریع در قانون اساسی ذکر شده اما چون در بند دیگر پیش‌نویس قانون اساسی آمده است که منبع تشریع مذاهب چهارگانه اهل سنت بوده لذا این امر بر تندگرایی اسلامی توسط مخالفان تعبیر شد که باعث اعتراضات و به خشونت کشیده شدن آن و به کشته شدن عده‌ای از مردم انجامید همچنین در جریان اعتراضات کاخ ریاست جمهوری به محاصره درآمده چرا که معترضان خواستار ابطال پیش‌نویس قانون اساسی و خواهان نوشته شدن پیش‌نویسی جدید بودند.
تعیین تاریخ نظرسنجی باعث چه اتفاقاتی شد؟
تعیین تاریخ نظرسنجی باعث شعله‌ور شدن آتش مخالفان شد چرا که معترضان معتقد بودند که مرسی قصد به سرانجام رساندن تصمیم خود را دارد به همین علت مردم بیشتری وارد صحنه شدند و رقیبان او در انتخابات ریاست جمهوری مثل محمد البرادعی اعلام کرد فرعون جدیدی بر سر کار آمده و این امر باعث متحد شد مخالفین با یکدیگر و تشکیل جبهه نجات شد و آمریکا که به دنبال ناآرامی در مصر مرسی بود در تشدید اوضاع نقش بسزایی بازی کرد.
شرایط فعلی مصر چگونه است؟
هم اكنون ارتش وارد خیابان‌ها شده و در بیانیه‌ای مردم را به آرامش دعوت کرده ضمن اینکه در چند روز گذشته مرسی به ارتش اختیار داده کسانی که مانع از برگزاری آرام این انتخابات می‌شوند را بازداشت کند لذا اوضاع در مصر مقداری دچار مشکل و مرسی مجبور به عقب نشینی از پیش نویس قانون اساسی شده و قرار است این اقدام به تاخیر بیفتد اما رئیس جمهوري مصر اعلام کرده اگر تصویب نشود مجددا مجلس موسسان تشکیل خواهد شد.
اما نکته جالب اینجاست که عقب نشینی مقطعی مرسی به جای اینکه مخالفین را وادار به عقب نشینی کند باعث افزایش سقف مطالبات شده چرا که بعضی مخالفین خواستار برکناری مرسی شده‌اند و به نظر می‌رسد به خاطر عدم توجه اخوان المسلمین در امر دولت مداری آن‌گونه که باید و شاید نتوانسته‌اند به خوبی اتفاقات مصر را مدیریت کنند گرچه که از لحاظ قانونی مشکلی نبود چرا که پس از تشکیل مجلس کمیته‌ای قرار بود قانوان اساسی را تنظیم کند و با توجه به اینکه گروه‌ها و احزاب مختلف در مصر وجود دارد رئیس جمهور باید آنها را به بازی بگیرد لذا تصمیمات مرسی برای آینده این کشور بسیار مهم و حیاتی خواهد بود چرا که تصمیمات او هم می‌تواند باعث آشوب بیشتر و هم باعث سروسامان یافتن این کشور شود.
به نظر می‌رسد بعضی از سازمان‌های بین‌المللی هم صدا با مخالفين بر علیه مرسی اقداماتی را انجام می‌دهند آیا این طور نیست؟
سازمان‌های بین‌المللی به‌جای اینکه حقوق بشری باشند سیاسی هستند چرا که دولت اسلامی خوشایند آمریکا نبوده و به هر وسیله‌ای به‌دنبال ادامه آشوب در این کشور هستند و هشدار سازمان عفو بین‌الملل هم در این راستاست اما ممکن است بعضی افراد اخوان المسلمین را خیلی انقلابی ندانند چرا که این افراد معتقد بودند از همان روز اول رابطه مصر با اسرائیل بايد قطع مي‌شد اما قدرتی که در حال حاضر تمام خواسته‌های آنها را جامع عمل بپوشاند وجود ندارد و علاوه بر این شكل‌گيري یک دولت اسلامی در بغل گوش رژیم صهیونیستی برای آمریکا نگران کننده بوده لذا یا به طور مستقیم موضع‌گیری یا از طریق سازمان‌های بین المللی نظراتش را اعمال می کند.
چرا هنوز مرسی نقشه راهی را برای رابطه با ایران ترسیم نکرده است؟
مرسی مواضع مثبت بسياري درباره ایران دارد اما فشارهای بین‌المللی از طرف غربیان بر این کشور بسیار زیاد بوده و دولت مصر قدرت لازم براي رهايي از فشارها را نداشته لذا شرایط کنونی مصر فعلا مناسب نیست اما امید است که به سمت ایران متمایل شود بنابراین نباید برای برقرای روابط عجله کرد چرا که هنوز یک سال نیست كه مرسی بر سر کار آمده و مهمتر اینکه وی حمایت همه جانبه مردم را ندارد.
روابط مصر با رژيم صهيونيستي در زمان مبارك به چه صورت بوده است؟
در زمان دیکتاتور سابق مصر سفارت اسرائیل در طبقه پنجم یک ساختمان مسکونی بود و در عرض 20 سال شش بار سفیر رژیم صهیونیستی در مصر عوض شد چرا که مردم با آنها روی تعامل نداشتند و به شدت مخالف رژیم اشغالگر قدس بودند و جالب‌تر آنکه سفیر مصر در اسرائیل 20 سال بود که عوض نشده بود چرا که هیچ کس حاضر به جایگزینی وی نبود اما بهانه مبارک براي رابطه با رژیم صهیونیستی اين بود كه وي مي‌گفت درست است که اسرائیل دشمن ماست اما ما باید از داخل دشمن خبر بگیریم و بدین شکل روابطش با رژیم صهیونیستی را توجیه می‌کرد.
اما جالب است بدانید سفارت اسرائیل در مصر در خياباني كه به نام شهید محمد الدوره نام‌گذاري شده، قرار دارد.
آینده مصر را چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
باید منتظر مواضع مرسی باشیم و ببینیم که چقدر حکیمانه است چون وي نمی‌تواند مخالفانش را کنار بگذارد و باید گروه‌ها و احزاب مختلف را در صحنه سیاسی مصر به کار گيرد چرا که گروه‌ها، احزاب و اقلیت‌های این کشور تعدادشان کم نیست.
گفتگو از محمد اميرحسيني
انتهاي پيام/