دکتر فریبرز زندیه فوق تخصص آسم و آلرژی و ایمونولوژی در گفتگو با
خبرنگار بهداشت و درمان باشگاه خبرنگاران با بیان اینکه يكي از معضلات پزشكي كشورمان، بيماري آسم است که يكي از كهن ترين بيماريهاي شناخته شده بشر است و همواره بشر در جستجوي درمان واقعي آن بوده است گفت : علي رغم اين تلاشها هنوز مي توان گفت كه دانشمندان توانسته اند آنرا”تا حدودي كنترل نمايند" که شايد اين جمله تا حدودي نااميد كننده باشد، ليكن عنايت به اين مسأله كه اقدامات كنترل كننده خود باعث مي شوند تا فرد كمتر وارد مرحله برگشت ناپذيري و يا آسم دائم شوند و نيز مانع بستريهاي طولاني و يا مرگ و مير ناشي از آسم شوند، اهميت رسيدگي به اين بيماري و كنترل بهتر آنرا، برايمان روشن تر مي نمايد.
وی تصریح کرد: متأسفانه اطلاعات خانواده ها، بيماران و يا حتي برخي از پزشكان راجع به ماهيت اين بيماري كافي نبوده و اقدامات تجربي از سوي پزشكان گاه مفيد است ولي در اكثر اوقات ناكافي بوده و حتي مي تواند باعث خروج از كنترل بيماران آسمي شود.
این فوق تخصص آسم و آلرژی با اشاره به اینکه اعتقاد كلي براين است كه بهتر است، بيماريهاي مزمن كه بخصوص داراي فراز و نشيب (داراي دوره هاي عود و فروكش) مي باشند براساس دستورالعملهايي كه در آنها توافق نظر كلي از سوي جوامع و اورگانهاي معتبر پزشكي و برمبناي مطالعات طولاني و گسترده بدست آمده است درمورد بيماران بكارگرفته شوند یادآور شد : دسترسي به اين اطلاعات كار دشواري نيست و به صورت جزوات و يا كتب كوچك و يا مراجعه به سايتهاي اينترنتي در دسترس همگان مي باشند .
وی تصریح کرد : دو اصل در حوزه بیماری اسم باید مد نظر قرار باشد که شامل اینکه هيچگاه بيماري آسم را سهل و آسان درنظر نگيريم و اقدامات تجربي در مورد آن خوب است ولي كافي نيست و بهتر از آن استفاده از دستورالعملهاي مورد توافق نظر كلي است و نیز اجازه ندهيم كه آسم، بيمار را تحت كنترل قرار دهد، بلكه بيمار است كه آسم را بايد كنترل نمايد هستند.
دکتر زندیه با بیان اینکه اسناد و مدارك معتبر حاكي از آن است كه يونانيان باستان بخوبي اين بيماري را مورد توجه قرار داده بودند افزود: كلمه آسم(ASTHMA) خود يك كلمه با ريشه يوناني است و به معناي تنفس با دهان باز مي باشد که مصريهاي باستان نيز براي مقابله با حملات تنگي نفس ناشي از اين بيماري از بخورو يا جوشانده گياه بلادُن يا شابيزك استفاده مي كردند که در طي هزاران سال و پيشرفت علم بشر اطلاعات راجع به اين بيماري گسترده تر شده است ولي همچنان ماهيت اين بيماري بطور كامل شناخته شده نمي باشد. آخرين تعريفي كه از اين بيماري شده است.
آلودگیهای کرده زمین ، شیوع بیماریهای تنفسی خصوصا در کودکان را ایجاد کرده استوی با اشاره به اینکه "آسم برونكيال (راههاي هوايي) يك بيماري التهابي مزمن راههاي هوايي كوچك تا بزرگ است كه همراه با بيش تحريك پذيري آنها با انواع محركهاي داخلي و خارجي بوده واين مسأله باعث بروز علائم تنگي نفس و خس خس سينه مي شود ادامه داد: در چند دهه اخير، بدنبال آلودگيهاي كره زمين، آسيب ديدن لايه اوزون در جو زمين، وجود غبارهاي صنعتي، افزايش شيوع بيماريهاي تنفسي خصوصاً در كودكان، استفاده بي رويه و خارج از كنترل افزودنيهاي شيميايي و نگهدارنده در مواد غذايي و بسياري ديگر از عوامل زمينه ساز، باعث گرديده است تا شيوع بيماري آسم، خصوصاً در جوامع صنعتي روبه افزايش گذارد.
استاد یار دانشگاه علوم پزشکی تهران اظهار کرد: طبق يك مطالعه جهاني تحت عنوان (ISAAC) كه سالهاي اخير صورت گرفته است ميزان شيوع بيماري آسم در كودكان ايراني در حدود 10-15 درصد مي باشد كه البته رقم قابل توجهي است که در حال حاضر طبق آمار سازمان بهداشت جهاني در حدود 300 ميليون نفر روي كره زمين مبتلا به بيماري آسم مي باشند كه تا سال 2025 اين رقم به 400 ميليون نفر خواهد رسيد.
وی با بیان اینکه ميزان شيوع آسم در بالغين را نمي توان بدرستي تعيين نمود ولي مي توان اين ادعا را نمود كه ميزان بروز آسم در سالهاي اخير در كودكان بیشتر از بالغين بوده است تصریح کرد: بيشترين علت فوت ناشي از اين بيماري ناشي از تخمين نادرست از وضعيت تنفسي بيماران است که آنچه كه منجر به اين امر مي شود دو عامل عدم اطلاع كافي پزشكان از وضعيت بيماران و ماهيت بيماري و نیز عدم آموزش كافي به خانواده هاي بيماران آسمي از سوی پزشکان و مراکز بهداشتی می باشد.
دکتر زندیه با اشاره به اینکه طبق آمار سازمان بهداشت جهانی ( WHO) سالانه در حدود 250000 نفر به دلیل بیماری آسم در دنیا فوت میشوند اظهار کرد: يكي ديگراز مشكلات ناشي از آسم، عواقب اين بيماري روي كيفيت زندگي افراد در جنبه هاي مختلف زندگي از جمله روابط خانوادگي ، اجتماعي ، حضور در مدرسه وانجام امور و مشغله هاي زندگي مي باشد.
وی ادامه داد: بستري هاي مكرر در اورژانس يا بيمارستان، اختلالات خواب شبانه، هزينه هاي گزاف تهيه دارو، ترس و اضطراب از بروز يك حمله قريب الوقوع تنگي نفس و بسياري ديگر از مشكلات ناشي از اين بيماري باعث دگرگونيهاي جدي در وضعيت زندگي اين بيماران مي شود.
30 تا50 درصد کودکان تا سن بلوغ با بهبود خودبخودی با آسم واجه هستنداین فوق تخصص آسم و آلرژی و ایمونولوژی بیان داشت : اين بيماري در تمام دنيا بدليل داشتن سير مزمن و شدت و ضعفهايي كه در مراحل باليني خود دارد، جزء بيماريهاي پرهزينه محسوب مي شود که هزينه هاي اين بيماري شامل تهيه دارو، بستري هاي مكرر در اورژانس يا بيمارستان، اختلالاتي كه در عملكردهاي فردي ايجاد مينماید و نهايتاً هزينه هايي كه بايد صرف مشكل دوم ناشي از اين بيماري، يعني مشكلات روحي- رواني مثل اضطراب و افسردگي است که باعث ازكار افتادگي و كاهش درآمد بيماران مي شود.
وی با اشاره به اینکه متأسفانه در حال حاضر دركشورمان كمتر شاهد تشكّلها يا گروههاي حامي بيماران آسمي هستيم و لزوم چنين اورگانهايي كه از لحاظ مالي اين بيماران را ياري نمايديك نياز اساسي است یادآور شد : اقتصاد خانواده مي تواند تأثير گذار روي شدت و سير بيماري آسم باشد به طوری که براساس مطالعات انجام شده ملاحظه گرديده است كه در جوامع كم درآمدتر كه توان تهيه دارو و مراقبتهاي بهداشتي و تهيه هزينه بيمارستان را نداشته اند، ميزان مرگ و مير ناشي از آسم بيشتر از جوامع با درآمد بالاتر بوده است.
دکتر زندیه در ادامه با بیان اینکه درايالات متحده آمريكا، هزينه بيماري آسم، 5/15-5/14 درصد درآمد خانواده است و دركشور هندوستان اين هزينه معادل 9 درصد درآمد سرانه مي باشد اظهار کرد : بيماري آسم ممكن است در همان اوايل دوران شيرخوارگي شروع به پديدار شدن نمايد ليكن تا سنين قبل از مدرسه نمي توان بطور دقيق آنرا تشخيص داد.
وی بیان کرد : خس خس سينه كه غالباً در دوران شيرخوارگي پديدار مي شود، در اكثريت موارد ناشي از عفونتهاي ويروسي دستگاه تنفسي است که بروز اين خس خس هاي سينه در اين دوران نمي تواند پيشگويي كننده ابتلاء به بيماري آسم در سالهاي بعد باشد، ليكن كودكاني كه خس خس آنها ادامه پيدا مي كند بنظر مي رسد كه مبتلا به يك آسم آلرژيك باشند که در این عرصه تماس با آلرژن ها (عوامل آلرژي زاي محيطي شامل خوراكي يا استنشاقي) نقش بسيار مهمي را در آسم كودكان دارند.
استاد یار دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به اینکه سير بيماري آسم در كودكان را نمي توان بدرستي عنوان نمود ولي در برخي از مطالعات طولاني ملاحظه گرديده است كه 30-50 درصد كودكان (بخصوص جنس مذكر) تاسن بلوغ همراه با بهبود خودبخودي در بيماري هستند گفت: ولي گاه ممكن است مجدداً بيماري خود را بصورت آسم بالغين نشان دهد که متأسفانه تا 60 درصد موارد ممكن است آسم كودكان تبديل به آسم بالغين شود.
وی اظهار کرد: حتي اگر بيماري آسم نيز در فرد خاموش گردد، تاسالها تحريك پذيري و حساسيت راههاي هوايي، ادامه پيدا خواهد كرد که يكي از عوامل پيش آگهي بد براي سير بيماري آسم، وجود اگزما(درماتیت آتوپیک) در فرد يا افراد خانواده است.
دکتر زندیه در پایان با بیان اینکه هيچگاه نبايد با اين استدلال كه بيماري آسم روزي خوب خواهد شد دست از اقدامات درماني برداشته شود خاطرنشان کرد: كودكاني كه با اقدامات درماني و حمايتي در مراحل خفيف بيماري آسم نگه داشته مي شوند بمراتب از پيش آگهي بهتري نسبت به كودكاني كه به بيماري آنها توجه نمي شود و همواره در مراحل متوسط تا شديد قرار دارند، برخوردار مي باشند. /ح