سالهاست كه خيابان ها و كوچه هاي منتهي به حسينيه اعظم زنجان روايت گر ارادت و عشق جاودانه هزاران مرد و زن و كوچك و بزرگ به خون خداست.
این روزها حال و هواي شهر تغيير کرده و همراه با خيل عزاداران حسيني فضاي شهر نيز حسيني شده است اگر اهل عشق باشي عطر دل انگيز كاروان حسين را همراه با حضور عزاداران استشمام خواهي كرد و احساس خواهي كرد كه نفس مسيحايي خون خدا روح عزاداران حسيني را صيقل و جان عاشقان را به ضريح مطهر سالار شهيدان و آب آور طفلان گره زده است.
مراسم عزاداري زنجاني ها در دهه اول محرم سالهاست، شكوه و عظمت خاص خود را حفظ كرده است و سال به سال به خيل عزاداران حسيني در زنجان افزوده مي شود،طوري كه اجتماع با عظمت مردم در اين مراسم به عنوان بزرگترين مجمع عاشقان حسيني در جهان شناخته مي شود.
عزاداري سيد و سالار شهيدان در حسينيه اعظم زنجان به مراسمي با شكوه در تاريخ تشيع تبديل شده است كه روز هشتم محرم به عنوان روز بيعت مردم ولايي زنجان با آرمان ها و ارزش هاي حسيني، با عظمت ترين روز اين مراسم است.
مردم عزادار زنجان در هشتم محرم از ساعت‌های اولیه صبح با حضور در خیابان‌ها و معابر اصلی شهر گرد هم می‌آیند تا بگویند که با گذشت صدها سال از حادثه کربلا، هنوز عاشق اباعبدالله هستند و حتی سر سوزنی از عشق و ارادت آنها در غبار گذشت سال‌ها کاسته نشده و نخواهد شد.
مراسم عزاداری حسینیه اعظم زنجان با پیگیری‌های مستمر اداره کل میراث فرهنگی استان در15 دی ماه 1378 به شماره 10 در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است تا به میراث معنوی مردم زنجان تبدیل شود.
در مسير حركت اين عزاداران، ارادتمندان به سالار شهيدان، با هدف بهره جستن از فضاي معنوي مراسم اقدام به قرباني هزاران راس شتر، گاو و گوسفند كرده، يا به صورت زنده تقديم دستگاه حسيني مي كنند.
همچنين در طول مسير حركت، مردم زنجان و ديگر مهماناني كه از راه هاي دور و نزديك به زنجان آمده اند نذورات نقدي خود را به اكيپ هاي ثابت و سيار جمع آوري نذورات تقديم مي كنند، عظمت و شكوه اين برنامه به حدي است كه نظير آن در هيچ كجاي ايران و جهان ديده نشده است.
مردم براي اظهار ارادت به امام حسين(ع) از اقصي نقاط كشور و حتي بسياري از كشورهاي خارجي براي شركت در اين حركت ميليوني به شهر زنجان مي آيند و خود را به درياي خروشان عزاداران امام حسين(ع) ملحق مي كنند.
از جنبه هاي حائز اهميت اين مراسم تعداد ذبح قرباني مي باشد كه حسينيه اعظم زنجان را به عنوان دومين قربانگاه جهان اسلام بعد از مني در مكه (در حج ابراهيمي) و نخستين قربانگاه در جهان تشيع مبدل ساخته است و همه ساله بيش از 12 هزار راس قرباني تقديم اين آستانه مقدس مي شود.
در كنار اين حركت عظيم حيف است كه از مراسم عظيم و دسته عزاداري «زينبيه اعظم زنجان» نيز يادي نشود،عزاداري عظيمي كه با نام شير زن كربلامزين شده و در اين دسته عظيم نيز صدها هزار نفر شركت مي كنند و ارادت خود را به اهل بيت(ع) اعلام مي كنند.
اين دو هيئت بزرگ عزاداري كه به نام بزرگ مرد كربلاامام حسين(ع) و شير زن كربلاحضرت زينب(س) مزين شده اند، هويتي فراملي يافته، هويتي كه برآمده از مردم و براي آنان است، هويتي كه در انحصار شخص و يا گروهي نيست بلكه متعلق به اعتقادات مردمان اين سرزمين مي باشد.
مراسم عزاداری مسجد احمدیه زنجان نیز یکی از مراسم‌های عزاداری با شکوه زنجان و کشور است که با حضور هزاران نفر از مردم زنجان، عاشقان و دلباختگان امام حسین و 72 تن از یاران با وفایش برگزار می‌شود.
همه ساله با پخش مستقيم اين عزاداری ها از طريق شبكه هاي مختلف سيما به ويژه شبكه اشراق و همچنين شبكه هاي برون مرزي و شبكه اينترنت خيل عظيمي از مشتاقان در ايران و جهان كه آرزوي حضور در اين مراسم را دارند، اما به دلايلي اين توفيق براي آنها حاصل نشده است، اينگونه نظاره گر اين مراسم های معنوي با شكوه هستند و از راه دور در عزاي اباعبدالله الحسين(عليه السلام) اشك ماتم مي ريزند.
اما مهمترين و ارزشمندترين ميراث معنوي كه از اين مراسم های با شكوه نصيب زنجاني هاي فهيم و انقلابي شده است، اتحاد، همدلي و معنويت خاصي است كه در پرتوعزاي سالار شهيدان بر شهر زنجان سايه افكنده است و تا محرمي ديگر كه رخت عزاي حسين بر تن عاشقان پوشانده مي شود همچنان دل ها و قلب ها به بركت نفس مسيحايي حسين (عليه السلام ) به هم گره خورده اند و اين عشق، شور،ارادت باقي است و تا ابد خاموش نخواهد شد./س