به گزارش خبرنگار سياست خارجي
باشگاه خبرنگاران، مصطفی کواکبیان و منوچهر متکی پنج‌شنبه شب در برنامه ديروز امروز فردا با موضوع آمریکا و چگونگی برخورد با ایران به مناظره با یکدیگر پرداختند.
در ابتداي اين مناظره، مصطفی کواکبیان به بررسی سیاست‌های مختلف آمریکا در عرصه بین‌الملل پرداخت و اظهار داشت: در طول دوره‌های مختلف سه نوع سیاست خارجه همیتونیسم، جکسونیسم و ویلسونیسم وجود داشت که بر مبنا و اساس همه آنها، مکتب همیتونیسم اصل را برای منافع اقتصادی گذاشته بود و در مکتب دوم اساس در برخوردهای نظامی و جنگ‌سالاری و در نهایت ویلسونیسم جهانی کردن ارزش‌های لیبرال دموکراسی آمریکا به عنوان اصل و اساس مطرح بود.
رئیس ائتلاف مردمی اصلاحات در ادامه به عدم وجود تناقض در سیاست خارجی آمریکا اشاره و تصریح کرد: آنها همیشه به دنبال سیاست‌های خود طبق منافع ملی‌شان بودند و لذا پیگیری استراتژیک‌های خود را از هر طریقی می‌خواهند، دنبال کنند و در اولین کنفرانس مطبوعاتی اوباما در دور دوم انتخابش شاهد یک نوع نرمش از جانب او نسبت به ایران بودیم.
وی افزود: آنچه که مطرح است استنباط متناقض از سیاست‌های آمریکا از سوی خود ماست و آن مسئله‌ای که در این میان قابل تأکید است چگونگی رفتار ما نسبت به سیاست‌های آنهاست چرا که در هر صورت آنها برای پیگیری سیاست‌هایشان به کار خود براساس اصل چماق و هویج ادامه خواهند داد.
منوچهر متکی وزیر امور خارجه اسبق ایران نيز در پاسخ به نقش رسانه‌های آمریکا در اعمال سیاست خارجی آن کشور اظهار داشت: با توجه به نوع سوالات و ادبیات اوباما در اولین حضور رسانه‌ای‌اش بعد از پیروزی از انتخابات باید وضعیت او و دولت آتی‌اش را به عنوان فاکتورهای مهم در نظر گرفت و اینکه وی در سخن گفتن نسبت به دور قبل مسلط‌تر بود و نوعی دوگانگی را در رابطه با مسائل مالی و همین طور ایران در رفتارش مشاهده می‌کنیم و به گمان من علت محتاط عمل کردن اوباما، رقابت‌های پشت پرده‌ای است که در آمریکا وجود دارد.
وی افزود: اوباما با اذعان بر این مسئله که در این دور رئیس‌جمهور بهتری خواهد بود در واقع با این هدف که می‌خواهد نیمی از مردمی که به وی رأی نداده‌اند را به عنوان مخاطب خود قرار دهد.
متکی با اشاره به دوگانگی رفتار از سوی مقامات آمریکایی در قبال ایران گفت: طی 34 سال دشمنی میان این دو کشور هر روز در ایران سخن از آمریکا و در آمریکا سخن از ایران است؛ این مسئله گویای اهمیت این دو کشور در جهان است و اینکه مسائل میان این دو کشور آنها را متأثر از هم می‌کند.
در ادامه کواکبیان در پاسخ به اینکه باید به رفتار و یا حرف‌های آمریکا توجه داشته باشیم، گفت: چگونگی رفتار این کشور باید برای روابط آن به عنوان ملاک قرار گیرد بعنوان مثال آنها بدون شک به این مسئله آگاه‌اند که ایران به دنبال سلاح هسته‌ای نیست هر چند در این میان نباید از لابی‌گری‌های رژیم صهیونیستی در بروز این قبیل رفتارها از سوی آمریکا مقابل ایران چشم‌پوشی کرد آنچه که در پرونده هسته‌ای ایران مطرح است صرفا مسائل سیاسی است.
وی با بیان اینکه برقراری رابطه با آمریکا بستگی به منافع ملی دارد، تصریح کرد: مذاکره نه شرعا حرام و نه واجب است و معتقدم که گفتگو در این شرایط به نفع ما نیست و احمدی‌نژاد در بدترین شرایط بحث مذاکره مستقیم با این کشور را مطرح کرد چرا که با وجود تحریم‌های بین‌المللی آنها مدعی این مسئله می‌شوند که حتما تحریم‌ها تأثیرات منفی زیادی به بار آورده است.
مدیر مسئول روزنامه مردم‌سالاری ابراز داشت: حرکات زیگزاگی احمدی‌نژاد در قبال آمریکا و نامه‌نگاری‌های یک‌طرفه اصلا کار درستی نیست و باید با ایجاد پیش‌زمینه‌هایی در مذاکرات 1+5 صداقت اوباما را بسنجیم و اینکه او در هیچ شرایطی حق ندارد بگوید ایران باید در مسائل هسته‌ای تضمین بدهد ما باید در عرصه دیپلماسی به گونه‌ای رفتار کنیم که به آنها نشان دهیم واقعا به دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای نیستیم.
وی در ادامه با اشاره به اصل 176 قانون اساسی خاطرنشان کرد: رابطه با آمریکا در این شرایط نیازمند بحث کارشناسی است و رهبری هم در این باره سخنانی مطرح کردند مبنی بر اینکه اگر نظرات کارشناسی هم خلاف رهبری باشد، منافاتی ندارد یعنی وقتی ایشان تصمیمی را گرفتند ما تابع بیاناتش باشیم و در کنار آن بتوانیم نظرات کارشناسی خود را مطرح کنیم و نه اینکه افرادی را به صرف ابراز عقایدشان متهم کنیم که خلاف نظر رهبری رفتار می‌کنند و باید این مسئله را بپذیریم که ما فاقد استراتژی مدون هستیم و حرکات زیگزاگی زیادی را در این میان انجام داده‌ایم و بخشی از رفتارهای متناقض آمریکا به دلیل رفتارهای خود ماست.
در ادامه متکی به بیان نقش و تأثیر گفتگو در عرصه دیپلماسی پرداخت و گفت: در سیاست خارجی هرگز نباید اجازه دهیم که گفتمانی را برای ما تعیین کنند و منطقا رابطه با کشوری که مصونیت دارد، امکان‌پذیر است مگر اینکه شرایط ویژه‌ای وجود داشته باشد و باید ما و آمریکا در ابتدا وضعیت خودمان را بسنجیم سپس تصمیم قطعی را بگیریم.
وزیر امور خارجه سابق کشورمان به بررسی تغییر مواضع و کلام اوباما پرداخت و یادآور شد: سبک و محتوای حرف‌های اخیر اوباما از جنس 4 سال پیش نبود و این مسئله به چشم آمد که در دوره قبل با بیان اینکه باید به بازسازی اعتماد ملی میان مردم آمریکا و عرصه بین‌الملل بپردازیم در واقع خود این مسئله نشان دهنده بی‌اعتمادی مردم به دولت‌های پیشین در آمریکا بود.
وی در ادامه با اشاره به نامه‌نگاری‌های کارتر و اوباما با رهبران ایران یادآور شد: پاسخ نامه امام به کارتر که بدون بسم‌الله آغاز شد و در خطاب به مقامات کشور فرمودند ملاقات با رئیس جمهور وقت آمریکا تحت هیچ شرایطی انجام نمی‌شود مگر در صورت تحویل شاه مخلوع به کشور و اینکه دست از جاسوسی ضد نهضت ما بردارد در آن صورت مذاکره امکان‌پذیر است.
وی افزود: مردم خوشحال می‌شوند نوع ادبیات در این میان تغییر کند اما قضاوتشان را در تغییر رفتار عملی طرف مقابل می‌گذارند.
متکی به مذاکرات میان ایران و آمریکا در طول 34 سال اشاره و خاطرنشان کرد: در زمان اشغال سرزمین عراق از سوی آمریکا آنها خواستار مذاکره با جمهوری اسلامی ایران بودند و ما به این جهت که چهارچوب روشنی در این مذاکرات وجود نداشت این عمل را نپذیرفتیم و آنها در ادامه خواستار مذاکره با ایران بخاطر عراق شدند و ما همه می‌دانیم که مذاکرات نه شرعا و نه منطقا حرام و غیرقابل دفاع نبود و رهبر هم حمایت خود را از این مذاکره اعلام داشت.
وزیر سابق امور خارجه در ادامه به فشارهای تبلیغاتی اوباما در آستانه انتخابات ریاست جمهوری اشاره و تأکید داشت: در صورت پیروزی‌اش در انتخابات قرار بود تا سال 2011 تمام نیروهای آمریکایی را از عراق خارج کند و ما این امکان را برای اوباما فراهم کردیم و در کنار آن در پرونده هسته‌ای شاهد بودیم نامه‌هایی را لولا رئیس جمهور برزیل و اردوغان نخست وزیر ترکیه ارسال کرد مبنی بر اینکه به ایران بگویید 3.5 درصد سوخت را به ما بدهد و سوخت 20 درصد را تحویل‌شان می‌دهیم و در آن نامه‌ها ذکر شده بود که طرف ایرانی ممکن است به ما اعتماد نکند و من به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا به آنها بگویید این مسئله را تضمین می‌کنم.
متکی در ادامه اضافه کرد: بعد از درخواست اوباما نشست‌های سه‌جانبه‌ای انجام گرفت که در نهایت به انتظار بیانیه تهران ختم شد و در آن لولا و اردوغان از این بیانیه به عنوان برگ سیاسی موفقیت آمیز برای خود یاد کردند در این میان اوباما هم می‌توانست موفق باشد اما شاهد بودیم که بعد از گذشت سه روز، یک قطعنامه علیه ایران در شورای امنیت به تصویب رساند.
کواکبیان در واکنش به سخنان متکی تصریح کرد: برخی در کشور معتقدند تا ظهور امام زمان نباید مذاکره‌ای صورت گیرد؛ مسئله‌ای که در این میان حائز اهمیت است این است که چرا باید به خاطر دیگران با آمریکا مذاکره کنیم و تاکنون چه زمینه‌هایی را برای ایجاد مذاکره انجام داده‌ایم.
وی افزود: زمانی که رئیس‌جمهور ایران به برزیل سفر کرد همین لولا حاضر نشد به استقبال رئیس جمهوری کشورمان بیاید و به توجیه کردن رفتار این شخص پرداختیم؛ ما باید به این مسئله توجه داشته باشیم در دیپلماسی خود به دنبال راه حل باشیم.
مدیر مسئول روزنامه مردم‌سالاری در ادامه به روابط میان ایران و روسیه اشاره و یادآور شد: با وجود رابطه خوب میان این دو کشور آنها هنوز نیروگاه بوشهر را رسما به ایران تحویل نداده‌اند و برای موشک‌های اس 300 بازی درآوردند و حتی در خیلی جاها پا به پای آمریکایی‌ها علیه ما قطعنامه صادر می‌کردند.
رئیس ائتلاف مردمی اصلاحات گفت: ما به خاطر مشکلمان با آمریکا دائما در حال امتیاز دادن به برخی از کشورها هستیم بعنوان مثال نفت خود را به چین می‌دهیم و آنها بنجل‌ترین کالاهای خود را در ازای پول به ایران صادر می‌کنند و اخیرا شنیده‌ام که آنها حتی مجسمه‌های شهدا و علمای ما را ساخته‌اند و به کشور وارد کرده‌اند.
وی افزود: کسانی که رابطه با آمریکا را تا قیامت ممکن نمی‌دانند به اعتقاد من حرف اشتباهی می‌زنند و باید بدانیم با این حرف‌ها به جایی نمی‌رسیم بلکه باید با یک برنامه‌ریزی مدون و بدون محافظه‌کاری به فعالیت‌های دیپلماسی خود بپردازیم.
دبیرکل حزب مردم‌سالاری بیان داشت: متأسفانه کسانی که در عرصه سیاست خارجی کشور فعالیت دارند و گاه به صورت هیئت‌های مذاکره‌کننده به خارج از کشور می‌روند، قدرت تشخیص مسائل سیاست خارجی را ندارند و به اعتقاد من احمدی‌نژاد هم خودش در این عرصه با توجه به رشته تحصیلی‌اش در حمل و نقل و ترافیک تخصصی در این زمینه ندارد و البته خود او هم ادعایی در این رابطه ندارد.
متکی در واکنش به سخنان کواکبیان مبنی بر عدم مذاکره با آمریکا تا قیامت که از سوی برخی افراد مطرح شده است، تصریح کرد: من تاکنون این روابط را که کواکبیان مطرح می‌کند، نشنیدم و اگر منظورتان شخص من است اشتباه می‌کنید.
کواکبیان نيز در پاسخ متكي گفت: شخص دیگری این حرف را زده است.
متكي در ادامه به رفتار آمریکاییان اشاره و خاطرنشان کرد: تا طرف مقابل را نشناسیم، نمی‌توانیم مذاکره کنیم طی 8 سال جنگ تحمیلی به مدت 4 سال با عراق مذاکره داشتیم و گاهی هم به بنبست می‌رسیدیم که برای بازگشایی این بنبست امتیازهای را به عراق می‌دادیم.
وزیر امور خارجه در دولت نهم بیان داشت: فرض را بر این مسئله بگذاریم که پیشنهاد مذاکره به آمریکا را داریم آن وقت باید ببینیم عکس‌العمل آمریکا چگونه خواهد بود.
متکي هم به این مسئله اذعان داشت و گفت: اگر این کار را انجام دهیم آنها به حساب ضعف ما می‌گذارند و به اعتقاد من هنوز به نقطه‌ای نرسیده‌ایم که از جایگاه برابر وارد مذاکره با آمریکا شویم چرا که بنا به اعتقاد آنها فشار علیه ایران کارساز است و باید این مسئله را مورد توجه قرار دهیم که مذاکره باید در جای خود با تدبیر و بدون نگاه حزبی و جریانی صورت بگیرد.
وی به سیاست‌های بین‌الملل ایران در دوران سازندگی و اصلاحات اشاره و یادآور شد: زمانی که در دوره هاشمی‌رفسنجانی حرکتی در این باره صورت گرفت جریان چپ مقابل آن ایستاد و وقتی که خود آنها در دوره اصلاحات روی کار آمدند، این مسئله را مطرح کردند و در دو دوره شاهد بودیم که با عکس‌العمل مردم مواجه بودند چرا که موضوع ایران و آمریکا یک پروژه ملی است.
کواکبیان گفت: باید در مذاکرات خروجی داشته باشیم و براساس قاعده برد ـ برد و شفاف به انجام مذاکرات دست بزنیم که در این میان دو نوع نگاه تنش‌زدایی و مقابله وجود دارد و ما باید به گونه‌ای رفتار کنیم که قطع‌نامه‌ای علیه ما صادر نشود.
وی افزود: من دو سوال را از متکی دارم و آن این است که چرا برای عضویت در شورای امنیت سازمان ملل ما 32 رأی و ژاپن162 رأی کسب کرد و یا مجمع عمومی سازمان ملل تحریم علیه کوبا را رد کرد و حتی شاهد بودیم که بعد از بیداری اسلامی کشورهای مصر، لیبی، تونس و یمن در بحث ادعای عربستان در ترور سفیرش از سوی ایران آنها به نفع آل سعود رفتار می‌کردند اینها همگی نشان دهنده ضعف دیپلماسی کشور است.
وی تأکید كرد: برای تقویت دیپلماسی لازم نیست که دست‌نوشته مذاکره با آمریکا را به آنها ارائه دهیم ما باید با حفظ منافع ملی، حکمت، عزت و عظمت این عرصه را عملا درست کنیم چرا که نه رهبر و نه قانون اساسی معاند این امر نیستند.
مدیرمسئول روزنامه مردم سالاری در پاسخ به اینکه آیا طرحی برای تقویت دیپلماسی ایران سراغ دارد، گفت: استفاده از نظرات اساتید و کارشناسان متعهد و متخصص در عرصه روابط بین‌الملل کمک بسیاری به ما می‌کند.
متکی در پایان خاطرنشان کرد: رویکرد دولت نهم در عرصه سیاست خارجی برآمده از واقعیت میدانی بود و ما باید در عرصه دیپلماسی با استفاده از تدبیر و مقاومت و با همت مردم پیش برویم و حق اشتباه در این مرحله را نداریم.
در پایان برنامه آرای نظرسنجی در سوال مطرح شده مبنی بر اینکه اوباما در شرایط کنونی به چه علت بحث مذاکره با ایران را مطرح کرده به این صورت بود: 60.3 درصد از نظرسنجی مردم به تلاش آمریکا برای خروج از بحران منطقه، 29.6 درصد شکست تحریم‌های بی‌سابقه علیه ملت ايران و 10.1 درصد افزایش مشکلات اقتصادی آمریکا را به خود اختصاص داد.
صوت:
برنامه دیروز، امروز ، فردا با حضور آقایان متکی و کواکبیان درباره مذاکره با آمریکا و دلایل مواضع دوگانه این کشور – قسمت اول
برنامه دیروز، امروز ، فردا با حضور آقایان متکی و کواکبیان درباره مذاکره با آمریکا و دلایل مواضع دوگانه این کشور – قسمت دوم
برنامه دیروز، امروز ، فردا با حضور آقایان متکی و کواکبیان درباره مذاکره با آمریکا و دلایل مواضع دوگانه این کشور – قسمت سومانتهاي پيام/