در این گزارش به بررسی تاریخچه نام برخی از شهرها و پایتخت های کشورهای مختلف دنیا می پردازیم.
تهران:
در مورد وجه تسمیه تهران اختلاف نظر زیادی وجود دارد، پاره ای از پژوهشگران آن را پسوندی به معنای دامنه گرفته اند و شمیران و تهران را بالا دست و پایین دست خوانده اند.
برخی دیگر تهران تغییر شکل یافته(تهرام) به معنای منطقه گرمسیر دانسته اند، در مقابل شمیرام یا شمیران که منطقه سردسیر است و همچنین عده ای بر این باورند که سراسر دشت پهناوری که امروز تهران بزرگ خوانده می شود در میان کوههای اطراف، گود به نظر می رسید و بدین ترتیب (ته ران) نام گرفت.
استانبول:
این شهر در ابتدا با نام بیزانتیوم یا قسطنطنیه (عربی شده کنستانتینول-شهر کنستانتین- که به افتخار قیصر روم کنستانتین یکم بدین نام نامیده شده) شناخته می شد. در سال 196 میلادی سپتیموس سوروس امپراطور روم با حمله به بیزانتیوم آن را اشغال کرد و بسیاری از رومیان به این شهر مهاجرت کردند.
تلاش امپراطور برای نامیدن این شهر به نام فرزندش موفق نبود و مردم آن را قسطنطنیه می نامیدند. از سال 1930 رسما استانبول نامیده شد.
نیویورک: در حدود سال 1524 میلادی هنگامی که پای کاشفان اروپایی به قاره آمریکا باز شد، بیش از 5 هزار سرخپوست آمریکایی در منطقه نیویورک فعلی زندگی می کردند. در آن هنگام، کاشف معروف ایتالیایی جیوانی داورازائو که در آن زمان برای دربار فرانسه خدمت می کرد منطقه نیویورک را به نام فرانسوی (نوئل آنگولیم) نامگذاری کرد.
مهاجرت اروپاییان بخصوص هلندی ها به نیویورک باعث شد تا قسمت جنوبی منطقه را در سال 1614میلادی نیوآمستردام بنامند. در سال 1664 میلادی، انگلیسی ها شهر نیوآمستردام را اشغال کردند و آن را به نام نیویورک و به افتخار پادشاه وقت بریتانیا جیمزدوم که دارای لقب سلطنتی (دوک یورک و آلبنی) بود، نامگذاری کردند.
پاریس:
نام پاریس برگرفته از نام گروهی از افراد قوم گل (گل و گال و گالیا) منطقه ای در غرب اروپا است که امروزه فرانسه، بلژیک، غرب سوییس و بخش هایی از هلند و آلمان در آن قرار دارند به نام پاریزی ها است. در دوره استیلای روم نام این شهر لوتشیا تغییر کرد اما در زمان یولیانوس پادشاه روم نام شهر دوباره به پاریس تغییر یافت. پاریس دارای القاب زیادی است.
اما مهمترین آن شهرنور است این نام هم به مرکزیت این شهر در زمینه علم و تحصیلات و هم به پر نور بودن این شهر در شبها بر می گردد.
پکن:
در جای شهر کنونی پکن در ابتدا شهری به نام چونگدو بود که مغول ها آن را سوزاندند و ویران کردند. قوبیلای قاآن در جای پکن کنونی شهری ساخت و آن را پایتخت کرد.
آن شهر را در مغولی خانبالیق به معنای شهر خان و در چینی داد و به معنای پایتخت بزرگ می خواندند. پس از برپایی سلسله مینگ در سال 1368 میلیادی این شهر نام بیپینگ به معنای صلح شمالی گرفت و در سال 1421 نامش به بیجینگ به معنای پایتخت شمالی تغییر کرد.
ابوظبی:
وجه تسمیه این امارات به عنوان پایتخت امارات متحده عربی به ابوظبی از آنجاست که به علت وجود آب شیرین در دوران قدیم گله ای از ظباء یعنی آهو، قبل از ورود انسان به این منطقه در آنجا وجود داشته است در سال 1761 قبیله بنی یاس پس از پیدا کردن آب شیرین در منطقه ساکن می شوند و نام منطقه را به خاطر وجود آهو (ظباء) ابوظبی می گذراند.
ریاض:
پایتخت عربستان صعودی به معنای گلزار و باغ است که آن را گلستان نیز می گویند یعنی جایی که در آن آب باران جمع می شود و پس از آن گل های رنگارنگ و خوشبو بروید. از اینجاست که نام الریاض آمده است.
بغداد:
بغداد واژه ای است به زبان پهلوی به معنای خداداده این واژه در اوستا به شکل بغودانه و به همان معنا در بخش هایی از اوستا از آن دسته و ندیداد آورده شده است.
برخی دیگر از زبانشناسان عقیده دارند بغداد از دو
کلمه بغ مخفف باغ و داد مخفف دادار به معنی ایزد و پروردگار تشکیل شده است و
بغداد به معنی باغ خدا است./ز
گزارشی از هراتیان