به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران ارومیه در جنوب روستای برنجه شهرستان تکاب و در کنار رودخانه، دهانه‌های چند چشمه آهک ساز خشک شده را می‌توان دید که مشهورترین آنها زندان برنجه یا "دریای برنجه" نام دارد که از میراث گرانبهای گذشتگان و نشانی از تمدن عظیم ایران اسلامی است ولی این اثر امروز به دلیل محاصره حفاران غیر مجاز در معرض آسیب جدی است.
در اطراف این زندان چهارمعدن وجود دارد که به دلیل بی توجهی معدنکاران و برداشت بی رویه از معادن و تخریب مناظر و آثار طبیعی ملی وکم توجهی اداره میراث فرهنگی به این آثار تاریخی که محل مناسبی برای صخره نوردی و جذب گردشگر با توجه به طبیعت بکر اطراف و نزدیکی به میراث جهانی تخت سلیمان است، در معرض تهدید قرار گرفته است.
در روستای قره بلاغ، مرکز دهستان چمن در کیلومتر 24 شهرستان تکاب و غرب روستای برنجه و در کنار قبرستان عمومی روستا، قبرهایی با سنگ های سرخ رنگ با چندین علامت خط میخی مربوط به دوران حکومت مغولان دیده می شود که بنا به روایت ساکنین محلی مربوط به مردگان لشکر تیمور در موقع حمله مغولان جهت تسخیر تخت سلیمان است.
به گفته اهالی منطقه متاسفانه هم اکنون این اثر به دلیل کندن و حفاری از بین رفته ولی سنگ قبرهای اطراف آن به علت بزرگ بودن در همان محل باقی مانده است.
در دو راس تپه مجاور به زندان برنجه بقایای معماری از دوره نامشخص توجه بازدید کننده را به خود جلب می کند که بنا به اظهارات ساکنین محلی و افراد مسن، قبرهایی در کنار بقایای معماری مربوط به ترسایی ها موجود بوده که به خط میخی یا شبیه به آن نوشته هایی بر روی سنگ قبرها مشاهده می شد ولی هم اکنون به علت حفاری های غیر مجاز جویندگان طلا و مخروبین آثار باستانی منهدم شده و از بین رفته است.
تاریخ دقیق پیدایش زندان برنجه معلوم نیست
زندان برنجه در دامنه کوه معروف به کوه طویله سلیمان واقع شده که تشکیلات زمین شناسی متعددی در آن قرار دارد. از نظر زمین شناسی تاریخچه پیدایش مشابهی مثل دریاچه تخت و زندان سلیمان را دارد و آن محل نیز از انباشته شدن رسوبات آهکی، تل های بلند و در مواردی دهانه های وسیع آتشفشانی مانند بوجود آورده اند. در عمق نسبتا زیاد دهانه یکی از این تپه ها دریاچه ای در میان صخره سنگی وجود دارد که به علت عمق زیاد سطح آب از دهانه امکان دسترسی به آن غیر ممکن است.
آب دریاچه بعد از گذشتن از میان سنگ های رسوبی و آهکی و تراورتن در جنوب شرقی به رودخانه مجاور در روستای برنجه می ریزد، آب خارج شده از دریاچه کاملا حالت ملایم و چرب و نرم کنندگی دارد که استفاده از آب آن، پوست دست و صورت را نرم و لطیف می کند.
به علت عدم دسترسی تاکنون عمق و میزان آب موجود در دریاچه اندازه گیری نشده و در هر موقع از سال به آن دریاچه مراجعه شود همیشه آب در عمق آن مشاهده می شود که هیچ گونه تغییری در کاهش یا افزایش آن مشاهده نمی شود.
دمای آب چشمه حدود 30 درجه سانتیگراد است و در فصل زمستان یخ نمی زند،عمق آب آن حدود 25 متر برآورد می شود و قابل غواصی است، مساحت چشمه از حدود نیم متر زیر سطح آب افزایش پیدا کرده و حالتی قیفی شکل به خود می گیرد.
پایین رفتن از دیواره های بلند این سازه بدون ریسمان و تجهیزات کوهنوری غیر ممکن بوده بطوری که کاشناسان احتمال می‌دهند وجود آبهای گازکربنیک دار در ته دهانه چشمه موجب خردگی بیشتر دیواره شده و بر قطر آن افزوده است.
علت نامگذاری این اثر به نام برنجه
گفته می‌شود که خان‌های محلی برای تنبیه روستاییان و مخالفان خود، به پایشان سنگ می‌بستند و آنها را به درون این چشمه ژرف می‌انداختند و علت نامگذاری زندان برنجه همین بوده است.
پدیده هایی از این دست بسیار حساس و آسیب پذیر هستند، میلیون ها سال طول کشیده تا به وجود آیند و قابل ترمیم و بازسازی نیستند، که در این راستا توجه ویژه برای حفظ این سازه بی نظیر طبیعی توسط مسئولان و مردم ضروری است چرا که در برگیرنده تشکیلات زمین شناسی متعددی است./س