سالمندان سرمایه های جامعه اند، قدر آنان را بدانیم

به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، وبلاگ به سوی بهشت در جدیدترین نوشته اش به مناسبت روز جهانی سالمند مطلبی را به شرح زیر نوشته است:

یکی از دستاوردهای مهم دانش امروز بشری ، ارتقاء سطح سلامتی و بهداشت در زندگی و به دنبال آن ، افزایش طول عمر انسان است . در حال حاضر ، قریب به یک میلیارد نفر از جمعیت کنونی جهان را افراد سالمند بالای 60 سال تشکیل می دهند که تا 25 سال آینده به بیش از 2/1 میلیارد نفر خواهد رسید. در حالی که رشد جمعیت جهان نزدیک 7/1 فیصد است ، این رشد برای افراد 65 سال به بالا بیشتر است و به 5/2 فیصد می رسد . به این ترتیب ، در آینده با افزایش جمعیت سالمندان در جهان مواجه خواهیم شد .

امروزه افزایش جمعیت سالمندان ، بسیاری از کشورها را با چالش های متعددی مواجه کرده است . لذا به منظور حل مسائل سالمندان و توجه و تکریم آنان ، سازمان ملل روز اول اکتبر ( 10 مهر ) را به عنوان روز جهانی سالمندان انتخاب کرده است . سالمندی فرایندی زیستی است که تمام موجودات زنده ازجمله انسان را در بر می گیرد .

گذشت عمر را نمی توان متوقف کرد ، ولی می توان با به کارگیری روش های مناسب ، با اختلالات و معلولیت های دوره سالمندی مقابله کرد ، یا آن را به تعویق انداخت . بدین صورت می توان از عمر طولانی همراه با سلامت و رفاه که همواره آرزوی بشر بوده است ، بهره مند شد . ب. ف. اسکینر ، روانشناس معاصر درارتباط با دوران سالخوردگی می گوید : " سالخوردگی تا حدی شبیه سفر به سرزمین دیگر است . اگر پیش از سفر به این سرزمین ، خود را آماده کرده باشید ، در آنجا به شما بیشتر خوش می گذرد . "  دوره سالمندی تنها به معنای از کارافتادگی و از دست دادن توانمندی نیست .

این دوره ، ویژگی های بالقوه ای دارد که می تواند به شکل سالمندی سالم و فعال جلوه گر شود . در این صورت ، دوره سالمندی برای خانواده و جامعه سودمند است . شاید در بعضی جوامع ، سالمندان را افرادی ناتوان یا حتی سر بار بدانند ، در صورتی که دوره سالمندی دوره خردمندی و با تجربگی و دوره انتقال تجارب زندگی به دیگران است . اما برای رسیدن به سالمندی فعال و سالم باید به بهداشت جسمی و روحی ، مسائل اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی و معنوی زندگی ، توجه داشت . ازآنجا که بسیاری از بیماریها و مشکلات دوران سالمندی ، ناشی از شیوه زندگی ناسالم است ، باید پایه و اساس سلامت سالمندان را با به بکارگیری روش های صحیح و ارتقای کیفیت زندگی پی ریزی کرد . درعین حال با ایجاد شرایط مناسب ، می توان زمینه مشارکت سالمندان را در خانواده و جامعه فراهم ساخت .

پس برنامه ریزی اصولی برای حمایت از سالمندان بویژه در جنبه های مختلف اقتصادی ، اجتماعی ، بهداشتی و تغذیه ، امری ضروری است .   باتوجه به افزایش جمعیت سالمندان ، از چند دهه پیش ، توجه به سالخوردگان و بازنشستگان در سراسر جهان مد نظر قرار گرفته است و انتخاب روز جهانی سالمندان ( اول اکتبر ) نیز تلاشی در راستای توجه به این امر است . مناسب است بدانید ایرانیان عهد باستان ، از نخستین کسانی بودند که برای ادای احترام و بزرگداشت و سپاسگزاری از سالخوردگان روز مشخصی را در سال تعیین کردند که قدمت آن به 3000 سال قبل می رسد .   امروزه نیز شیوه رفتار ایرانیان با پیران و سالخوردگان ، از تعالیم مکتب متعالی اسلام تاثیر گرفته است . متاسفانه طی دهه های اخیر با گسترش زندگی ماشینی ، در برخی از جوامع پیشرفته ، برخورد با سالمندان ، نامناسب و ناهنجار است .

در این گونه جوامع ، وجود سالمندان را در خانواده ، مزاحم می پندارند و سعی دارند به نحوی آنان را از محیط خانه و روابط خانوادگی دور کنند و به " خانه سالمندان " بفرستند . اما برخلاف آن ، اسلام ، سالمندان را بسیار محترم می شمرد و به آنان ارج می نهد . دین اسلام ، افراد را به رعایت حقوق و احترام سالمندان سفارش کرده و جامعه را به بهره گیری از دانش و اندوخته های تجربی آنان ، ترغیب می کند .   رسول خدا (ص) در اهمیت احترام به سالمندان فرموده است : « مَن عَرفَ فضلَ کبیر لِسنّه ِ فوَقره ُ آمنهُ الله تعالی مِن فزع ِ یوم القیامة » - هرکس فضیلت و مقام یک " بزرگ " را به خاطر سن و سالش بشناسد و او را مورد احترام قرار دهد ، خدای متعال او را از هراس و نگرانی روز قیامت ایمن می دارد .   درارتباط با رعایت حقوق سالمندان نیز امام سجاد (ع) می فرماید :حق سالخورده این است که پیری او را حرمت بداری / او را مقدم بداری / در اختلافات ، خصمانه با او روبرو نشوی / در راه رفتن بر او سبقت نگیری و پیشاپیش او راه نروی / او را نادان نشماری ، اگر رفتار جاهلانه ای کرد ، وی را تحمل کنی / به مقتضای سوابق مسلمانی و سالمندی ، احترامش کنی که حق سن و سال ، چون حق اسلام است .  از نگاه اسلام ، خانواده کانونی مقدس و محترم بشمار می آید .

زیرا در پرتو خانواده ، بقای نسل تضمین می شود و خانواده ، می تواند محل امنی برای آرامش انسان و بستری برای کمال او باشد . از این رو ، در آموزه های دینی بر پایداری و ماندگاری این کانون ، سفارش فراوان شده است . از دستورات اسلام در این خصوص ، احترام گذاشتن به والدین و یاری رساندن به آنهاست . زیرا آنان در طول زندگی خود ، زحمات زیادی برای فرزندان کشیده اند . در قرآن کریم آمده است : " ما به انسان توصیه کردیم که به پدر و مادرش نیکی کند ، مادرش او را با ناراحتی حمل می کند و با نارحتی بر زمین می گذارد و دوران حمل و از شیر باز گرفتنش سی ماه است ... " ( سوره احقاف آیه 15 )   شایسته است فرزندان و همه اعضای خانواده ، بنا بر توصیه های قرآن کریم و پیشوایان دینی ، پیران و سالمندان را مورد تکریم قرار دهند و محیط خانواده را در نگهداری از آنان ، امن و ایمن کنند .

قدرشناسی از سالمندان ، همان رفتار درست و محترمانه و شناخت نیازهای روحی آنان است . بدیهی است از ضروری ترین نیازهای سالمندان ، محبت و توجه به آنها است . هرقدر آنها از نظر مادی بی نیاز باشند ، نمی توان نیاز آنها به محبت را نادیده گرفت . بطور مسلم ، قدرشناسی از سالمندان ، به صورت احترام و سخن گفتن از روی مهر و محبت ، مشاوره با آنان در امور مختلف ، برطرف ساختن مشکلات ایشان و نیز مقدم داشتن آنان بر خود ، بروز می کند .   به یاد داشته باشیم ، بشریت در پیشرفت اخلاقی و تربیتی خود ، تا حد زیادی مدیون تجربیات و آموزه های کهنسالان است . بجاست احترام و ستایش خود را بی دریغ به این انسانهای بزرگ و مهربان ، تقدیم کنیم