به گزارش
مجله شبانه باشگاه خبرنگاران،
همه ما از
اولين باري که مدرسه رفتيم خاطراتي داريم. بعضي از ما با علاقه پا به
مدرسه گذاشته‌ايم و بعضي ديگر با نگراني و ترس از جدا شدن از خانواده‌مان!
شايد به همين علت است که تلاش مي‌کنيم براي فرزندانمان از اين روز
خاطره‌اي خوش به جا بماند. بعضي متخصصان معتقدند اگر کودک آماده رفتن به
مدرسه باشد، نه تنها با علاقه پا به مدرسه مي‌گذارد بلکه از اين روز و
روزهاي ديگر مدرسه خاطره‌اي خوش برايش به جا خواهد ماند. ممکن است بپرسيد
از کجا بفهميم کودک‌مان آماده مدرسه رفتن است؟ و براي آماده شدنش چه کنيم؟
اين موضوعي است که در اين مقاله خواهيد خواند:
نه تنها مدرسه بلکه قدم گذاشتن در هر مکان جديدي مي‌تواند براي انسان
اضطراب آور باشد. اگر بعد از يک يا چندروز کودک از مدرسه رفتن لذت ببرد،
ممکن است ديگر ترسي از آن نداشته باشد اما اگراز آن لذت نبرد به احتمال
زياد احساس طردشدگي خواهد کرد و دوري از والدين برايش بيشتر از قبل نگران
کننده و ترس آور خواهد شد. با آماده ساختن کامل کودک براي مدرسه، مي‌توانيد
بيشترين شانس ممکن را براي لذت بردن از مدرسه به او بدهيد. در ضمن براي
اينکه کودک شما از وقتي که در مدرسه مي‌گذراند سود ببرد، بايد مهارت‌هاي
پايه‌اي معيني را قبلاً به دست آورده باشد.
متخصصان معتقدند داشتن گروهي از مهارت‌ها مي‌تواند کودک را براي ورود به
مدرسه آماده کند. مهارت‌هايي که شما بايد سعي کنيد کودکتان قبل از ورود به
مدرسه آنها را به دست آورد بدين شرح است:
مدرسه يک محيط اجتماعي است. بنابر اين کودکي که مي‌خواهد به مدرسه برود
بايد يک سري مهارت‌هاي اجتماعي را داشته باشد مثلا لازم است بتواند در
کارهاي کوچک منزل کمک کند و وظايف ساده را به انجام برساند. اين کودک
توانايي مشارکت را دارد. هنگام بازي با گروه کوچکي از دوستانش کاملاً
احساس راحتي مي‌کند. مي‌تواند کارهاي شخصي خود مثل شستن و خشک کردن
دست‌هايش را انجام دهد. وقتي يک فعاليت جديد پيشنهاد مي‌شود آمادگي مشارکت
در آن را دارد. وقتي به او دستورالعمل انجام کاري را مي‌دهيد با خوشحالي
از آن پيروي مي‌کند.
در ضمن کودک بايد يک سري مهارت‌هاي جسماني را داشته باشد تا بتواند از پس
کارهاي شخصي خود در هر محيطي که والدينش حضور ندارند بر بيايد. مثلا لازم
است از عهده بستن دکمه‌ها، زيپ‌ها و بند کفش‌هايش بر آيد. او بايد بتواند
بازي‌هايي که با انگشت انجام مي‌شود انجام دهد، مثلا چيزي را با قيچي ببرد،
در ضمن لازم است بتواند ساير کارهاي کوچک را که نيازمند مهارت دست‌ها است
انجام دهد. مثلا بتواند يک توپ را بگيرد و پرتاب کند. بتواند با هر پا چند
قدم بجهد. ( لي لي کند) بتواند دست چپ خود را از روي سر به شانه سمت راست
برساند و برعکس. چنين کودکي نبايد بدون دليل بي قرار يا بي تفاوت شود.
علاوه بر مهارت‌هاي اجتماعي و جسمي کودک بايد يک سري مهارت‌هاي ذهني هم
داشته باشد. مثلا بتواند راجع به واقعه‌اي که اخيراً رخ داده است به طور
قابل فهم و تا حدي روان صحبت کند. از داستان‌ها لذت ببرد و بتواند بدون
ورجه وورجه کردن زياد به آنها گوش دهد. کودک بايدرنگ‌ها را بشناسد و نام
آنها را بداند. در ضمن بايد نام خانوادگي، نشاني و شماره تلفن منزل خود را
نيز ياد بگيرد. لازم است از نظر تلفظ لغات، اداي کلمات و ساختن جملات
نسبتاً روان باشد. تعدادي شعر و آواز کودکان را حفظ کرده باشد. کودکي که
آماده مدرسه رفتن است به خواندن تمايل دارد و به کتاب‌ها و ساير مطالب
خواندني علاقه نشان مي‌دهد. البته اگر فقط به داستان‌هاي مصور علاقه داشته
باشد نيز کافي است. اما بايد بتواند داستان‌هاي مورد علاقه‌اش را به
صورت کلي به ياد آورد.
آماده و علاقه‌مند
ممکن است بگوييد کودکتان همه اين مهارت‌ها را دارد اما علاقه‌اي به مدرسه
رفتن نشان نمي‌دهد. اين جاست که نقش علاقه‌مند کردن شما پر رنگ مي‌شود.
البته بايد بدانيم که چگونه به کودک خود کمک کنيم مدرسه را دوست داشته
باشد. قسمت اعظم سال‌هاي خردسالي کودک شما در منزل گذشته و اکثر علايق او
محدود به نزديکي يا داخل منزل است او هيچ ديدي نسبت به مدرسه ندارد مگر
اينکه شما او را با مدرسه آشنا کرده باشيد. يکي از راه‌هاي تشويق کودکتان
به حداکثر بهره برداري از تمامي فرصت‌هاي يادگيري موجود در مدرسه، افزايش
علاقه او به خود مدرسه است. راه‌هاي ساده‌اي براي تقويت نگرش مثبت نسبت به
مدرسه وجود دارد.
به کودک نشان دهيد که مدرسه يک فرصت تازه براي شناختن دنيا و ياد گرفتن
چيزهاي تازه است.البته مدرسه به آنها اين فرصت را مي‌دهد که با دوستان
تازه‌اي هم آشنا شوند و بازيهاي تازه‌اي ياد بگيرند. با اين حال به کودک
بفهمانيد که مدرسه تنها جاي دوست پيدا کردن و بازي نيست. بعضي از بچه‌ها
فقط به بازي علاقه نشان مي‌دهند. اينگونه بچه‌ها مدرسه را تا جايي که فقط
براي بازي کردن باشد دوست دارند ولي همين که به کلاس‌هاي بالاتر مي‌روند از
مدرسه بدشان مي‌آيد. اين کودکان لازم است که بدانند بازي در کنار يادگيري
علم در مدرسه است و نه تمام آن! اين کودکان را بايد از قبل با مسئوليت‌هايي
در حد سن و سالشان آشنا کرد. واداشتن کودک به انجام کارهاي ساده، مسئوليت
دادن به او، تکيه بر بازيهاي تخيلي و خلاق، و دادن تکاليف ساده يادگيري و
حافظه‌اي به کودکتان کمک مي‌کند مدرسه را خيلي بيشتر دوست داشته باشد و در
آنجا شکوفا شود.
خاطرات خوب بگوييد
علاوه بر همه اين‌ها نگرش خود شما به يادگيري، آموزش و مطالعه تأثير شگرفي
بر نگرش کودک شما به مدرسه، دروس مختلف و آموزگاران دارد. اگر مي‌خواهيد
کودکتان از مدرسه لذت ببرد و حداکثر استفاده را از آن بکند، داشتن يک نگرش
مثبت کاملاً ضروري است. اگر شما از جو احساسي مدرسه و آموزگار و نوع انضباط
حاکم بر مدرسه بد گويي کرده باشيد، انتظار نداشته باشيد که فرزندتان به
مدرسه علاقه‌مند شود. بنابر اين اگر هم تجربه خوبي از مدرسه نداشته‌ايد آن
را در برابر فرزندتان باز گو نکنيد و يا دست کم نکات مثبت سازگاري‌تان را
بيان کنيد تا او آرامش خاطر پيدا کند. مي‌توانيد از تجربيات خوب زمان
تحصيل‌تان براي کودک بگوييد تا از مدرسه تصوير مثبتي در ذهنش بسازد.
علاوه بر اين متخصصان معتقدند آموزگاراني که با شاگردان خود رابطه خوبي
دارند و از انضباط بدون تبعيض و همراه با دموکراسي استفاده مي‌کنند،
شاگردان خود را به دوست داشتن مدرسه تشويق مي‌کنند. بنابراين اگر در انتخاب
مدرسه و آموزگار فرزندتان وسواس به خرج دهيد تا معلمان خوبي براي او فراهم
کنيد، به آماده شدن فرزندتان براي روزهاي آتي کمک کرده ايد.
جدايي را تمرين کنيد
آمادگي جدا شدن، چه قبل از مدرسه و چه بعد از مدرسه، بايد بين پدر و مادر و
کودک ايجاد شود. يعني پدر و مادر با آموختن مهارت‌هايي به فرزندشان اين
اعتماد به نفس را در او ايجاد کنند که کودک بتواند ساعاتي دور از والدين
باشد و اين تجربه را کسب کند که عدم حضور يا خروج آنها از خانه براي
ساعاتي، نه تنها اتفاقي ايجاد نمي‌کند. به همين دليل روان‌شناسان توصيه
مي‌کنند که بايد کودک را قبل از سنين ورود به مدرسه در زمان‌هايي کوتاه به
مراقب جديد يا مهدکودک بسپاريد يا به بهانه خريد براي مدت کوتاهي بيرون
برويد تا کودک تنهايي و جدايي از مادر را تجربه کند. آنها مي‌گوينداحتمالاً
رفتن به مهد کودک و آمادگي، سازگاري با مدرسه را آسانتر مي‌کند. مسلماً
کودکاني که از نظر جسمي و فکري آگاهي براي مدرسه رفتن را پيدا کرده‌اند
نگرش مطلوبتري نسبت به مدرسه دارند تا کودکاني که هيچ‌گونه آمادگي براي
کلاس‌هاي نخست خود ندارند. اگر تمايلي براي فرستادن کودکتان به مهد کودک
نداريد، با روشهاي ديگر جدايي از کودک را تمرين کنيد. از طرفي، اجازه دهيد
تا کودک شما بداند که مي‌فهميد چقدر سخت است که انسان از کسي که تا اين حد
دوستش دارد جدا شود.
خداحافظي کنيد
هنگام ترک کودک او را ببوسيد و نوازش کنيد و با خوشرويي از او خداحافظي
کنيد. البته مراسم خداحافظي و ترک کودک را خيلي طولاني نکنيد. بر احساسات
دلسوزانه خود غلبه کنيد و چند بار برنگرديد اما پس از بردن کودک به مهد يا
مدرسه مدتي آنجا بمانيد، سپس کودک را با معلم يا دانش‌آموزان تنها بگذاريد و
به خانه برگرديد. در عين حال، فراموش نکنيد که دزدکي و يواشکي ترک کردن
کودک بزرگ‌ترين اشتباه است.
کودک را از شرايطي که ايجاد نگراني مي‌کند، دور کنيد و بدانيد که با برخورد
آرام، منطقي و خالي از ترس شما با مدرسه، کودک شما نيز با آرامش بيشتري
موقعيت جديد را مي‌پذيرد. در عين حال، يادگيري را امري شيرين و لذت‌بخش
نشان دهيد. پدر و مادري که با فراگرفتن چيزي جديد شاد و خوشحال مي‌شوند و
اين شادي را در محيط خانه نشان مي‌دهند در واقع به کودک مي‌آموزند که
يادگيري و کشف همه را خوشحال مي‌کند و اصولا امري جذاب و خوشايند است. توجه
داشته باشيد که براي ايجاد عادت مطالعه در کودک هيچ چيزي موثرتر از وجود
پدر و مادري نيست که در حضور و همراه با کودک مطالعه مي‌کنند و مطالعه را
امري لذت‌بخش نشان مي‌دهند. با کودکان‌تان صحبت کنيد و به صحبت‌هاي آنها
گوش دهيد. براي کودک قصه بخوانيد و در مورد آن به گفت‌وگوي دوطرفه بنشينيد.
با اين کار مهارت کودکتان را در نشستن، گوش دادن، صحبت کردن و دقت و تمرکز
افزايش مي‌دهيد.
راهنماي والدين دانش آموزان اول دبستاني:
زماني را به حرف زدن با کودک تان در باره ي مدرسه اختصاص دهيد.
چند ساعتي، جدايي از هم را تجربه کنيد.
* داستان‌هايي در زمينه ي نخستين روز مدرسه، براي کودک تان بخوانيد.
براي خريد پيش از ورود به مدرسه، برنامه ريزي کنيد.
وسايلي را که کودک تان به آنها در مدرسه نياز خواهد داشت، بخريد يا تهيه کنيد.
به کودک تان اجازه بدهيد ظرف غذا، کوله پشتي و ديگر لوازم خود را براي نخستين روز مدرسه، خودش انتخاب کند.
لوازمي را که کودک تان به آنها در خانه نياز خواهد داشت، بخريد.
نام کودک تان را روي همه ي لوازم او: ظرف غذا، مدادو دفتر و مدادرنگي و... بنويسيد يا بچسبانيد. نام
کودک تان را بر لباس‌هايي که احتمال دارد در طول روز دربياورد و وسايلي
مانند پيشاني بند، کلاه و دستکش‌ها با برچسب بدوزيد يا با جوهرهاي ماندگار
بنويسيد.
به کودک تان موارد امنيتي مهم را آموزش دهيد و اطمينان پيدا کنيد که آنها را به خوبي مي‌فهمد و به خاطر مي‌سپرد.
چند روز پيش از گشايش مدرسه‌ها:
قوانين مدرسه را با فرزندتان بخوانيد و مرور کنيد.
اطمينان حاصل کنيد که همه فرم‌هاي مدرسه کامل‌اند و به مدرسه تحويل داده شده اند.
به فرزندتان بياموزيد که چگونه درکلاس درس رفتار کند و به آموزگار سلام بدهد.
اگر کودک شما پياده، با اتوبوس يا با سرويس به مدرسه خواهد رفت، يک باردر مسير رفتن تا مدرسه با او همراه شويد.
اگر مسئولان مدرسه روز يا ساعتي را براي آشنايي با مدرسه تعيين کرده اند،
باکودک تان درآن روز همراهي کنيد. اگربرنامه‌اي براي آشنايي با مدرسه
ترتيب داده نشده است، يک قرار بگذاريد تا کودک تان با ساختمان مدرسه آشنا
شود. در ضمن اگر کودک شما نيازهاي ويژه‌اي دارد، مدرسه را از اين
موضوع آگاه سازيد و اطمينان حاصل کنيد که امکانات رفاهي مطلوب تهيه شوند.
کودک خود را هر شب اندکي زودتر به رختخواب بفرستيد تا براي موقع مناسب خواب در شب‌هاي مدرسه آماده شود.
کودک خود را عادت دهيد تا صبح‌ها در ساعت مناسب براي رفتن به مدرسه بيدار شود.
يکي دو روز آخر پيش از بازگشايي مدرسه را با کودکتان در خانه بگذرانيد.
شب پيش از گشايش مدرسه:
با کمک کودک روپوش مدرسه ي کودک تان را براي صبح فردا آماده کنيد.
غذايش را در ساعت مناسبي به او بدهيد.
پيش از آنکه کودک تان به خواب برود، به دقت به حرف‌هايش درباره ي نگراني‌هاي او از رفتن به مدرسه گوش کنيد و به او پاسخ دهيد.
يک داستان پيش از خواب درباره ي روز اول مدرسه براي کودک بخوانيد.
بسته‌اي کوچک از وسايل مدرسه را که مي‌تواند در مدرسه باقي بگذارد، در کيفي برايش بگذاريد.
ناهار کودک تان را براي روز بعد بسته بندي کنيد و در يخچال بگذاريد.
همه ي چيزهايي را که کودک تان با خود به مدرسه خواهد برد، در يک جا جمع کنيد.
صبح روز گشايش مدرسه:
همه ي کار‌هايي را که بايد در آخرين دقيقه‌ها انجام شوند، در نظر داشته باشيد.
اگرچه نمي‌توانيد اين کار را هر روز انجام دهيد، تلاش کنيد کودک تان را در
نخستين روز، خودتان به مدرسه ببريد و با او خداحافظي کنيد.
اجازه بدهيد پيش از آنکه ترکش کنيد، به محيط عادت کند. يک خداحافظي شاد
داشته باشيد و زماني که اتوبوس مي‌آيد يا زنگ مدرسه را مي‌زنند، او را بي
درنگ ترک کنيد.