پشت پا به کمدي‌هاي مبتذل/کلاه قرمزی و رونق سینمای ورشکسته

اين روزها سينماهاي کشور وضعيت متفاوتي را نسبت به گذشته تجربه مي‌کنند. رونق سينماي ورشکسته کشور اين روزها اتفاق عجيبي است که مي‌توان آن را به فال نيک گرفت؛ البته رونقي که با يک علامت سوال بزرگ روبروست. فروش فوق العاده يک فيلم عروسکي به نام «کلاه قرمزي و بچه ننه» اين روزها حرف و حديث‌هاي بسياري را به دنبال خود داشته است. اين فيلم کمدي – عروسکي که يادآور خاطرات کودکي دهه شصتي‌هاست توانسته است با در اختيار گرفتن ۳۵ سينما، فروشي بالغ بر يک و نيم ميليارد تومان را طي دو هفته نمايش از آن خود کند. با فروش فوق العاده اين فيلم رسانه‌ها با تيترهايي چون «سينما بيدار شد» و«شوک در سينما» از موفقيت اين فيلم کم‌خرج استقبال کردند. اما تفسيرهايي که پس از موفقيت اين فيلم که پيش بيني مي‌شود پرفروش‌ترين فيلم امسال نيز باشد، بسيار جالب و خواندني است. 

شکست سينماي روشنفکري 

بعضي‌ها رونق حال حاضر سينماي ايران را شکست تاريخي سينماي روشنفکري با آن همه دبدبه و کبکبه از يک کامواي ۲۰۰ گرمي – عروسک کلاه قرمزي- مي‌دانند و اينگونه تفسير مي‌کنند که فيلم کلاه قرمزي فضاي کسالت بار سينماهاي ايران که حاصل فيلم‌هاي شبه روشنفکري بود را از بين برد. 

سينماي ايران همواره در احاطه فيلم‌هاي روشنفکرمآبي است که اين فيلم‌ها حاصل افکار کثيف و انحرافي برخي از سينماگران تجددزده است. سينماي اعتراض، سينماي تينيجري، سينماي روشنفکري و فضاي باز از جمله نام‌هايي است که مي‌توان براي اين دسته از فيلم‌ها انتخاب کرد. فيلم‌هايي منفي هجدهي که تابوشکني را پيشه خود ساخته و با افکار به اصطلاح روشنفکري سعي دارند از ويژگي متمايز بودن با فضاي اجتماع و عرف استفاده کرده و با اين ترفند جذب مخاطب نمايند. 

تلاشي که اغلب با شکست مواجه مي‌شود؛ چراکه عنصر افراط و تفريط اين سينماگران فضايي غيرواقعي و فانتزي را به نمايش مي‌گذارد و اين موضوع به نقطه ضعفي براي پس‌زدن اينگونه فيلم‌ها از سوي مخاطب بدل مي‌شود. 

البته اين نوع سينماگران که خود گرفتار سراب روشنفکري هستند به اصطلاح سعي و نقشه خود را تغيير جامعه قلمداد مي‌کنند و بر طبل تغيير مي‌کوبند و گاه ديده مي‌شود که سرمايه تهيه کنندگان زيادي را با اين تفکر هدر مي‌دهند و پس از هر شکست تجاري اهداف خود را وراي مسائل مالي قلمداد مي‌کنند و بدين منظور سعي مي‌کنند که چهره شکست خورده خود را زير گريم مفاهيم فرامادي و روشنفکرانه پنهان کنند. 

حاصل دست رنج اين نوع سينماگران اغلب فيلم‌هايي تقليدگرايانه از‌هاليوود است. عشق‌هاي چند ضلعي، خانواده اي در هم ريخته و بحراني، مسافري که پس از سالها از ديار فرهنگ برگشته و دنبال هويت از دست رفته خود مي‌گردد، فمينيسم و اعتراض به سلطه مردان و ايجاد اختلافات کذايي ميان مردان و زنان، ترويج بي‌بندباري و تزريق نقش‌هاي پست به زنان در اجتماع و غيره و غيره همه مفاهيمي است که از کلاه اين بخش از سينماگران ايران بيرون آورده مي‌شود. 

به چالش کشيدن مفاهيم ديني و به نمايش گذاشتن چهره اي افراطي و البته متزلزل از افراد متدين جامعه همواره از دغدغه‌هاي سينماي لايک بوده است. ايست بازرسي‌ها و محدود کردن آزادي‌هاي فردي و حمله مامورين نيروي انتظامي به پارتي شبانه جواناني که مي‌خواهند خوشي را تجربه کنند از سکانس‌هاي متداول اين نوع سينماست که مي‌توان در ده‌‌ها نمونه از فيلم‌هاي سينماي لايک اين دست از صحنه‌ها را مشاهده کرد. سينمايي که در يک کلام دنباله رو جريان غربي و‌ هاليوودي است اما با اين حال کوس مستقل بودن را همواره به صدا در مي‌آورد و داعيه‌دار استقلال و غيرحکومتي بودن در سينماي ايران است. 

اما با همه توجيهاتي که اين نوع سينماگران در قبال عدم استقبال از فيلم‌هايشان دارند بايد گفت مفاهيم اين سبک از سينما ديگر مورد توجه مخاطبين سينما نيست. حالا بيشتر آشکار مي‌شود که مخاطبين امروز ترجيح مي‌دهند که به تماشاي يک فيلم نوستالوژيک عروسکي بنشينند تا مفاهيم کهنه و نخ نما شده سينماي روشنفکري ايران را نظاره کنند. 

پشت پا به کمدي‌هاي مبتذل 

جريان دومي که اين روزها بسيار در سينماي ايران متداول است، سينمايي است که عمدتا علاقه دارد خود را با برچسب سينمايي هجو و کمدي معرفي کند، اما بيشتر بايد اين سينما را سينماي «ابتذال» ناميد. سينمايي که امروز به سينماي «چارچنگولي‌ها» و «تخم‌مرغ شانسي‌ها» معروف شده است.