به گزارش خبرنگارباشگاه خبرنگارن ارومیه پیدایش فكر تاسیس شهرداری مانند بسیاری از سازمان ها و وزارتخانه های دیگر بعد از انقلاب مشروطه در ایران در سال 1325ق . م صورت گرفت .
قانون تاسیس بلدیه گرچه در دوره اول مجلس سال 1286 به تصویب رسید ولی اجراء آن تا سال 1288 به طول انجامید .سپس به تدریج در شهرهای بزرگ ایران تعداد قلیلی بلدیه تا پایان سلسله قاجار آغاز به كار كرد و از آن به بعد به مرور همه شهرها دارای شهرداری شدند . قانون فوق تا سال 1309 به قوت خود باقی بود . در این سال دومین قانون اصلاحی از تصویب گذشت ، سومین قانون در سال 1328 به تصویب رسید و در سال 1331 تغییراتی در آن صورت گرفت و بالاخره در سال 1328 با تغییرات دیگری از تصویب كمیسیون مجلسین وقت گذشت . مجددا به موجب اصلاحیه بهمن ماه 1345 پاره ای از مواد قانون مذكور اصلاح و مواد جدیدی به ان اضافه گردید .
یكی از سازمان های مهم محلی شهرداری است كه به منظور تامین وسائل و رفاه مردم از طریق ایجاد تاسیسات شهری و عمران و آباد در محدوده معین ایجاد می شود . شهرداری موسسه مستقلی است و دارای استقلال اداری و مالی و شخصیت حقوقی مجزا از دولت می باشد . امور استخدامی آن تابع مقررات خاص شهرداری است .
در اكثر كشورها شهردار به وسیله آراء مردم شهر و از بین افرادبا لیاقت ، شایسته ، متخصص ، امانت دار و ... كه به طور كلی صلاحیت اخلاقی و كاری را داشته باشد انتخاب می شود ولی در ایران علیرغم وجود قانون از گذشته تا حالا این مسئله عمل نشده است و شهردار از طرف استاندار به عنوان قائم مقام شورای شهر انتخاب و معرفی می گردد . اخیرا لایحه تشكیلات شوراهای شهر و روستا از جانب دولت (در تاریخ 30/10/71) تصویب و تقدیم مجلس شورای اسلامی گردیده است . لایحه مذكور در دو فصل با 75 ماده تنظیم و تدوین و به تصویب هیئت وزیران رسیده است .
مطابق با این لایحه شهرداران سراسر كشور با آراء مستقیم مردم انتخاب می شوند .
لایحه مذكور دخالت مستقیم احاد مردم در سرنوشت خویش را از طریق مشاركت گسترده و نظارت در امور مربوط به توسعه اقتصادی و سیاسی جامعه اسلامی و نیز محقق ساختن آنان و خواسته های ملی و منطقه ای به عنوان هدف دنبال می كند .
در این لایحه چگونگی شكل گیری شوراهای اسلامی در سطح روستا – دهستان و شهر نیز ارائه شده است . بر اساس لایحه داده شده اعضای شورای روستا با رای مستقیم روستائیان انتخاب می شوند و اعضای شورای دهستان را اعضای شورای روستاها انتخاب می كنند .
دهدار نیز با اخذ رای اعضای شورای دهستان انتخاب می شوند . اما در شهر اعضای شورای شهر ونیز شهرداران با آراء مستقیم مردم انتخاب می شوند .
در این لایحه وظایفی نظیر سازمان دادن به فعالیت های مردمی برای برطرف كردن مشكلات ، بهبود وضع مناطق و همكاری و نظارت در امور عمرانی ، امدادی و فرهنگی برای شوراها پیش بینی شده است .
دهداران و شهرداران منتخب مردم بر اساس لایحه مذكور علاوه بر وظایف قانونی خود مصوبه های شورا ها را در حدود قانون اجرا می كنند .
تاريخچه شهرداري خوي
شهرداري خوي در سال 1307 هجري شمسي به دست استاد علي اكبر توانا ( معمار مشهور خويي ) در محل ساختمان قديم شهرداري واقع در خيابان شهيد صمد زاده ( فعلي ) تاسيس گرديد. ملك شهرداري فعلي بصورت مشاعي ( مشترك بين ملك مسجد و شهرداري ) در اختيار شهرداري فعلي است .در ملك فعلي شهرداري در بيشه زار صدها درخت اصله تبريزي تنومند در محل قديم شهرداري وجود داشت . به شهردار قديم رئيس بلديه شهر ميگفتند . شهرداري در زمان ، 5 الي 6 نفر كارگر روز مزد داشت . و اين كارگران ( عمله ) سپور بودند و كوچه ها را آب پاشي ميكردند و جاروب ميكردند . كوچه هاي شهر اكثراً خاكي بودند .در سال 1312 خيابان هاي اصلي شهر احداث شد ( خيابان طالقاني و خيابان شريعتي )در سال 1316تنها در چند محل از شهر آسفالت وجود داشت از 1330 سر آغاز آسفالت خيابانهاي شهر بوده است . وظايف شهرداري در بدو تشكيل بيشتر نظافت و رفت روب شهر بوده است . شهرداري در سال 1330 ، 35 نفر كارمند و 20 نفر كارگر داشته است . بيشتر منابع درآمدي شهرداري ، از وضع عوارض بوده است شهرداري بر امر آب ، برق ، نان ، گوشت ، بهداشت شهر با نظافت ، رفت و روب (خدمات شهري) نيز نظارت داشته است . در سال 1307 شهر خوي داراي پنج دروازه ورودي بوده و در هر كدام از اين دروازه ها از ورود و خروج به شهر عوارض دريافت ميگرديد . از كالاهاي وارداتي ، اجناس فروشي در ميادين گندم ، نمك ، دواب عوارض دريافت ميگرديد . بعداً وظايف شهرداري توسعه يافته و به پروانه هاي ساختماني و مغازه ها و ساير مجوزها از مردم عوارض دريافت ميگرديد . شهرداري از قديم زير نظر انجمن شهر فعاليت ميكرد . فرمانداري مستاجر 5 ساله در شهرداري خوي بوده است بصورت رايگان و در ساختمان قديم شهرداري اداي وظيفه مي نمود . تا سال 1330 بيشتر شعبات شهرداري در ساختمان قديم اداري وظيفه مي نمودند ع به تدريج در محوطه حيات قديم ، ساختمان جديد مدن اضافه گرديد . اختيارت شهرداري جامع بود .
محدوده هاي ساختماني
محدوده هاي شهر محدوده حريم شهر
محدوده خارج از شهر
انجمن شهر بيشتر از افراد ريش سفيد محل ، رسيدگي كننده به مشكلات مردم انتخاب ميگرديد . در قديم به رئيس اداره خدمات شهر ، رئيس امور شهر مي گفتند هر كارگر شهرداري ، گاري دستي ، بيلچه و آب پاش و جارو داشت ، كوچه هاي خاكي قبلاً آب پاشي شده بعداً جاروب مي شدند . در جدول كشي هاي خيابان طالقاني از سنگ قبرهاي قبرستان هاي اطراف خوي استفاده ميشد . در هنگام تعريض خيابان انقلاب ، پول و سرمايه كافي نداشتيم و بيشتر تجاري ها و مغازه هاي خوي در اين خيابان قرار داشتند . بيشتر مهندسين شهرداري از اروميه ( رضائيه )مي آمدند و بيشتر آنها ارمني بودند .در سال 1338 كاشتن درختان چنار در اين شهر آغاز شده است .بيشتر قبرستانهاي شهر مسيرگشائي شده است و ورود حيوانات به شهر ممنوع شده است .
هم اينك شهرداري خوي با داشتن درجه 9 و نزديك به 300 نفر پرسنل كارمند و كارگر رسمي و قراردادي به عنوان يكي از شهرداريهاي فعال به شمار مي رود.
شهرداري خوي همچنين داراي 4 ناحيه و داراي 5 سازمان آتش نشاني ، اتوبوسراني ، تاكسيراني، گورستان ها و سازمان عمران و بهسازي مي باشد./س