شیخ قطب الدین، ابو الحسن یا ابو الحسین، سعید بن عبد الله بن حسین بن هبة الله بن حسن راوندی کاشانی، عالم بزرگ، محدث، مفسر، متکلم، فقیه، فیلسوف و تاریخ دان بزرگ شیعه در قرن ششم هجری است. بسیاری اوقات نیز او را به جدش نسبت داده و می‌گویند سعید بن هبة الله راوندی. پدر و پدر بزرگ قطب راوندی از علمای بزرگ زمان خود بودند. متاسفانه تاريخ و شرح حالي از تولد و دوران كودكي او در دست نيست، او در راوند کاشان به دنیا آمد .
وی تحصیلات ابتدایی را نزد پدر خویش فرا گرفت. پس از آن در محضر درس شیخ ابو علی طبرسی، عماد الدین طبری و سید مرتضی رازی بهره فراوان برد؛ سپس به شهر قم رهسپار شد تا از علمای آن دیار نیز بهره‌مند شود و در مدتی کوتاه از چهره‌های سرشناس شیعه شد.
قطب الدین در آثار خود موضوعات متنوعی از علوم و معارف اسلامی را به بحث گرفته و در علم تفسیر، فقه، حدیث، فلسفه، کلام، تاریخ و دیگر موضوعات نوشتارهای فراوانی بر جای نهاده‌است. وی در نوشته‌هایش تمام جوانب موضوع را بررسی کرده و به نگاهی گذرا اکتفا نمی‌کند.
دیدگاه دیگران راچه موافق و چه مخالف به درستی نقل می‌کند و مانند انسانی که حق را برای حق می‌خواهد به کاوش در نظریات دیگران می‌پردازد. از این رو، کسانی که در صدد معرفی وی برآمده‌اند عباراتی را در وصف و منزلت او به‌کار برده‌اند.
در تألیفات قطب راوندی اثر نبوغ و استعداد ذاتی او را به آسانی می‌توان دید. وی در نوشته‌های خود به تحقیقاتی عمیق پرداخته و بر نکاتی جالب توجه و زیبا که بر بسیاری از دانشمندان و بزرگان مخفی مانده، دست یافته‌است.
حدیث پژوهی و قرآن پژوهی او در کنار تفقه عالی و جد و جهد کلامی، به آثار و برکات متنوع و متکثری نائل آمد که از قطب راوندی یک علامه تمام عیار و ماندگار ساخت.
بی هیچ اغراقی باید اذعان کرد که قطب الدین راوندی در زمره مردان بزرگی است كه با دانش فراوان خود پس از بهره‌مندی از علوم مختلف و تبحر در آنها، به عنوان جهادگری در عرصه تبیین و فهم و تنقیح معارف اسلامی به جهان اسلام معرفی شد و در بیشتر رشته‌های علوم اسلامی تبحر و تخصص خود را به نمایش گذاشت كه نتیجه آن را می توان در شمایل کتابهای ارزشمند و جامع و مانع او در رشته های مختلف اسلامی و معارف نبوی و علوی یافت.
کتابهایی که به خوبی و روشنی گویای حقیقت مجاهدتهای علمی علامه قطب راوندی و بهترین سند برای شناخت اوست.
گرچه شمار مکتوبات ایشان بسیار است اما از جمله مهمترین شان عبارتند از؛ «ام القرآن»،«تفسیر القرآن» در دو جلد. «خلاصة التفاسیر» در ده جلد. «شرح آیات المشكله فی التنزیه». «اللباب فی فضل آیه الكرسی». «الناسخ و المنسوخ من القرآن» و «الخرایج و الجرایح». این كتاب كه معروفترین آثار قطب به شمار می‌آید در بیان مسائل كلامی و عقاید بوده و در برگیرنده هفت كتاب پیرامون مسأله معجزه و شیوه زندگی رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ است.«ام المعجزات» نام كتابی است كه راوندی پس از چندی به عنوان «تتمه الخرایج» به نگارش درآورد.
«الاختلافات». این كتاب در برگیرنده اختلافهای كلامی بین شیخ مفید و سید مرتضی (علم الهدی) بوده و ۹۵ مسأله اختلافی در آن بررسی شده است.« تهافت الفلاسفه » این كتاب كه نشان دهنده دانش فلسفی قطب است در موضوع حكمت و فلسفه نگارش شده و به تناقض گویی فلاسفه پرداخته است. « جواهر الكلام فی شرح مقدمة الكلام ». شرحی بر كتاب « مقدمة الكلام » شیخ طوسی در علم كلام است. «آیات الاحکام» این كتاب آیاتی از قرآن كریم را كه مربوط به مسائل فقهی واحكام دینی است مورد بحث و بررسی قرار داده است.«احکام الاحکام» «الانجاز». شرحی است بر كتاب «الایجاز فی الفرائض» شیخ طوسی . «حل المعقود فی الجمل و العقود». «الخمس».«من حضره الاداء و علیه القضاء».«رسالة الفقهاء».«مشکلات النهایه».«المنتهی فی شرح النهایه». این كتاب به شرح نهایه شیخ طوسی پرداخته و در ده جلد به چاپ رسیده است.«الرائع فی الشرایع».
«النیات فی جمیع العبادات».«نهیة النهایه». « فقه القرآن ».«تحفة العلیل». در موضوع دعا و آداب آن و احادیث مربوط به امراض و بلاها.«رساله فی صحه احادیث اصحابنا». موضوع آن بیان صحت احادیثی است كه علمای شیعه نقل كرده‌اند.«شرح الكلمات المائه». شامل شرح صد كلمه از سخنان حضرت علی ـ علیه السّلام ـ.«ضیاء الشهاب». شرحی بر كتاب شهاب الاخبار قاضی سلامه مصری. «لباب الاخبار».«لب اللباب». اخبار و احادیثی در موضوع اخلاق.
علامه راوندی علاوه بر آثار گرانسنگ و ارزشمند، توانست شاگردان بزرگ و برجسته ای را هم به عالم دین و معرفت و در راه احیای معارف اسلامی تقدیم جهان فکر و اندیشه نماید. شاگردان فرهیخته و برجسته ای که برخی از آنان عبارت‌اند از: احمد بن علی بن عبدالجبار طبرسی. او علاوه بر قضاوت به نقل حدیث نیز می‌پرداخت.حسین بن سعید بن هبه الله. وی فرزند دانشور قطب‌الدین بوده و از او به عنوان شهید یاد شده است.علی بن عبدالجبار بن محمد. از دانشمندان و فقهای بنام.علی بن محمدالمدائنی. محمد بن الحسن البغدادی.محمد بن سعید بن هبه الله. او فرزند دیگر قطب راوندی است كه به ظهیر الدین معروف بود. محمد بن علی معروف به « ابن شهرآشوب » از ستارگان فروزان تشیع و برجسته‌ترین شاگردان قطب بود. « ابن شهرآشوب » در كتاب خویش « معالم العلماء » با یادی از قطب الدین به عنوان استاد خویش نام چند كتاب وی را ثبت كرده است.
و بالاخره در روزچهاردم شوال سال ۵۷۳ ق. شهر مقدس قم گَرد عزا و ماتمی بزرگ بر چهره خود حس کرد، آنگاه که عالمان و عاشقان اهل بیت علیهم السّلام در خانه قطب راوندی، گرد شمع وجود او که یكی از بزرگمردان عالم تشیع بود جمع شده بودند و با فرارسیدن هنگامه اذان ظهر بود كه نسیم عطرآگین بهشت جان او را آکنده از عطر صفا و خلوص کرد و جهان اسلام در عزای یكی از فرهیختگان مكتب اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ غرق در ماتم شد.
پس از مراسم تشییع قطب راوندی در قم ، پیكر پاك آن عالم فرزانه در جوار مرقد مطهر حضرت معصومه علیها السلام به خاك سپرده شد و هم اکنون مزار آن عالم وارسته با سنگ قبری برجسته در صحن آینه قرار دارد و زائران با مرقدش انسی خاص دارند./س