ماجراي قهوه‌خانه‌هاي فرحزاد چه بود؟

اهالی محل شروع ماجرا را از حوالی ظهر به یاد می آورند: بیش از 20 خودروی سواری و ون نیروی انتظامی، وارد خیابان شهید فرحزادی شدند. در یک لحظه پارکینگ کوچک و خاکی که محل پارک خودروهای مشتریان قهوه خانه ها بود، در تسخیر خودرو های سبز رنگ نیروی انتظامی درآمد و عملیات گشت آغاز شد.

چند گروه از ماموران، وظیفه سرکشی به همه سفره خانه ها را عهده دار بودند. حدود یکصد قهوه خانه مورد بازرسی قرار گرفت و در این میان 75 قهوه خانه، پلمپ شد. دلایل پلمپ و تخلفات نیز به قهوه خانه داران اعلام شد. ارائه قلیان به مشتریان، پذیرش مشتریان بد حجاب و قبول سفارش قلیان دختران و بانوان و اجازه قلیان کشیدن به آنان از دلایل تخلفات قهوه خانه داران بود.

در این میان ماموران نیروی انتظامی چندین نفر از دختران بدحجاب را که سرگرم کشیدن قلیان بودند، دستگیر کردند.

برخورد با قهوه خانه داران و سفره خانه‌هایی که به بانوان قلیان عرضه می کردند، درشرایطی انجام گرفت که دور جدید فعالیت های گشت ارشاد در تابستان سال 1391، آغاز شد. گشت ارشاد در این دوره دامنه فعالیت های خودرا گسترش داد.برخورد با کنسرت ها و جشنواره هایی که در آن معیارهای حجاب رعایت نمی شود، پلمپ همه غرفه های نمایشگاه غذا و کشاورزی، برخورد با بیمارستان ها و اماکنی که در آن کراوات پوشش رسمی کارکنان آن اماکن محسوب می شود، در فهرست فعالیت های جدید گشت ارشاد قرار گرفت. سردار بهمن کارگر معاون اجتماعی ناجا با اعلام اینکه یکی از مهمترین وظایف نیروی انتظامی، حفاظت از حریم و ارزش های اخلاق اجتماعی است: تصریح کرد که در دور جدید فعالیت‌ها، سالن‌های آمفی تئاتر، سینماها، جشنواره‌های فرهنگی و موسیقی، نمایشگاهها و... مشمول فعالیت‌های نظارتی و برخوردهای نیروی انتظامی قرار می‌گیرد.
اما برخورد با قهوه خانه‌های فرحزاد و عرضه قلیان در این اماکن، حکایت دیگری داشت.

کدام قانون قلیان را منع می کند؟

در چند سال اخیر، نیروی انتظامی با استناد به آنچه که از آن ابلاغیه وزارت بهداشت نام برده می‌شد، با قهوه خانه‌هایی که اقدام به عرضه قلیان می‌کردند، برخورد و قلیانها را جمع آوری می‌نمود.

براساس قانون جامع کنترل دخانیات و آیین‌نامه خوردنی و آشامیدنی، از ابتدای سال 1390 عرضه قلیان در تمامی اماکن شامل قهوه‌خانه‌ها، سفرخانه‌ها، اماکن عمومی و پارک‌ها ممنوع بوده و با متخلفان برخورد قانونی خواهد شد. تنها بخشی از قهوه‌خانه‌هایی که مجوز آن‌ها قبل از سال 86 صادره شده است آن هم به صورت محدود و با شرایط خاص مانند عدم عرضه در اماکن عمومی، عدم عرضه به افراد با سنین پایین‌تر و جداسازی محل استفاده در قهوه‌خانه و تحت نظارت دستگاه‌های مرتبط، اجازه عرضه قلیان را خواهند داشت. در بیش از 95 درصد شهرهای کشور عرضه قلیان کنترل شده و مشکل عمده ما در کلان‌شهرهای کشور است.
قانون جامع کنترل دخانیات، البته مخالفان سرسختی دارد؛ اتحادیه صنف قهوه خانه داران و چایخانه های سنتی.

پس از مصوب شدن این قانون اتحادیه صنف قهوه خانه داران و چایخانه های سنتی دادخواستی برای ابطال آیین نامه اجرایی قانون جامع کنترل و مبارزه با دخانیات و بحث جمع آوری قلیان از قهوه خانه ها و چایخانه‌ها داده بود. این تقاضا البته در جلسه هیات عمومی دیوان عدالت اداری قانونی تشخیص داده شد.

محمود احمدی نژاد در دستوری با تاکید بر اینکه اغلب افرادی که در صنف قهوه خانه داری فعالیت می‌کنند از اقشار آسیب پذیر جامعه می‌باشند و از سویی، قبل از تصویب و اجرای این قانون، مبادرت به اشتغال در این صنف نموده بودند، خواستار مستثنی قرار دادن قهوه خانه‌هایی شد که قبل از قانون منع استعمال قلیان در قهوه خانه‌ها و رستوران‌ها با اخذ مجوزهای لازم، فعالیت می‌کردند.

در همان زمان سردار اسماعیل احمدی مقدم نسبت به مباحث مطرح شده پیرامون مخالفت دولت با جمع آوری قلیان‌ها واکنش نشان داد. وی گفت:البته هنوز نظر جدید دولت به ما ابلاغ نشده و بنابراین من قصد اظهار نظر در باره ابلاغیه دولت را ندارم ، اما همین اندازه بگویم که رئیس ستاد مبارزه با دخانیات که وزیر بهداشت است آئین نامه‌ای که دولت به تصویب رساند، جلسه ای در ستاد تشکیل داد و از نیروی انتظامی خواست در جهت قانون با ستاد همکاری کند.

وی خاطر نشان کرد: ما تاکنون زیر نظر وزارت بهداشت در رابطه با جمع آوری قلیان‌ها همکاری می‌کردیم و اساسا بحث قلیان جزو مراحل طرح امنیت اجتماعی نبوده است و برخی این موضوعات را خلط می کنند. رئیس پلیس کشور با بیان اینکه اجرای قانون مبارزه با مواد دخانی وظیفه وزارت بهداشت است ، تصریح کرد: اقدامات نیروی انتظامی در این باره با هماهنگی و مسئولیت وزارت بهداشت صورت گرفته است و زمانی که خبر رسید رئیس جمهور نسبت به طرح دیدگاهی دارند با دفتر ایشان تماس گرفتیم متوجه شدیم که رئیس جمهور خواستار توقف جمع آوری قلیان ها نیست بلکه معتقد است اعضای صنف قهوه خانه که مسئول ارائه چای و قلیان هستند به دلیل اینکه عمدتا جزو اقشار ضعیف‌اند و تغییرکاربری قهوه خانه‌ها مستلزم زمان است کمی با آنها مدارا شود تا مراحل قانونی تغییر کاربری طی شود . احمدی مقدم یادآور شد: البته این مورد هم فقط در مورد قهوه خانه دارانی است که مجوز دارند، صادق است.

فرمانده ناجا اضافه کرد: البته قبلا هم گفته بودم که قرار است فقط در یک مرحله نیروی انتظامی در رابطه با قلیان ها به وزارت بهداشت کمک کند و بعد از آن مسوول این کار خود اتحادیه های امور صنفی و بهداشت خواهد بود.

صحیح نیست که پلیس در هر حوزه‌ای مداخله کند

سردار احمدی مقدم، در اردیبهشت ماه امسال، یعنی دو ماه قبل از برخورد با قهوه خانه داران فرحزاد، موضع نیروی انتظامی درباره قلیان کشیدن یا نکشیدن در اماکن عمومی و غداخوری‌ها را مشخص کرد. فرمانده نیروی انتظامی در گفت‌وگو با ایسنا تصریح کرد: «قراردادن قلیان در دایره جرائم، کار سختی است، اینکه قلیان را با حشیش، هروئین و... ملحق و ممنوع کنیم، کاری سخت و نشدنی است.»

این اظهارات فرمانده نیروی انتظامی در شرایطی مطرح می‌شود که سال گذشته، هیات دولت در مصوبه‌ای که آن را به پیشنهاد وزارت بهداشت اصلاح کرده بود، ارائه قلیان را در قهوه‌خانه‌ها بلامانع اعلام کرده بود. البته این مصوبه با اعتراض دیوان عدالت اداری روبه‌رو شد. چرا که پیش از آن اصلاحیه، دیوان، رای به ممنوعیت ارائه و استعمال قلیان در کلیه اماکن عمومی داده بود. دولت اما به پیشنهاد وزارت بهداشت، قهوه‌خانه‌ها را از شمول اماکن عمومی مستثنا دانسته بود و براساس آن مصوبه، قهوه خانه‌ها مجاز به ارائه قلیان چه «با اسانس» و چه «بی‌اسانس» شده بودند. تاکید بر اسانس‌دار بودن یا نبودن قلیان از آنجا نشات گرفته بود که وزیر کشور در سال 86 در نامه‌ای به نیروی انتظامی متذکر شده بود که استفاده از قلیان در قهوه‎خانه‎ها مجاز است و فرماندهی انتظامی فقط از ارائه قلیان با تنباکو‌های اسانس‌دار در قهوه‌خانه‌ها جلوگیری کند.

دیوان عدالت اداری اما در سال 90 رای به ابطال نامه وزیر کشور داد و تاکید کرد که قهوه‎خانه‎ها در زمره اماکن عمومی قلمداد شده و در قانون و آیین‎نامه اجرایی هم بین توتون و تنباکوی اسانس‌دار و فاقد اسانس تفاوت و تفکیکی لحاظ نشده است، لذا عرضه قلیان در قهوه‌خانه‌ها ممنوع اعلام می‌شود.

در میان بلاتکلیفی دولت و دیوان در مورد اینکه بالاخره چه برخوردی با قلیان داشته باشند، نیروی انتظامی هم گاه مامور به جمع آوری قلیان می‌شد و گاه هم مامور به عدم برخورد. چه، طرح جمع‌آوری قلیان در سال‌های گذشته به طور متناوب از سوی نیروی انتظامی پی گرفته شد و بر اساس آن قهوه خانه و سفره‌خانه‌ها، گاه مجاز به ارائه قلیان می‌شدند و گاه ممنوع.
این بار اما فرمانده نیروی انتظامی تکلیف پلیس را مشخص کرده و وظیفه را متوجه وزارت بهداشت دانسته است.

سردار اسماعیل احمدی‌مقدم در مورد برنامه پلیس برای برخورد و جمع‌آوری قلیان‌ها گفت: هرصنفی تابع نظام صنفی مربوطه است و اصناف باید نظارت داشته باشند. وی با بیان اینکه در بحث برخورد با دخانیات وزارت بهداشت ماموریت دارد، گفت: نظارت در این بخش برعهده وزارت بهداشت و صنف مربوطه است.

فرمانده ناجا با بیان اینکه در این گونه موارد اگر تذکر و اخطار صنفی موثر واقع نشد طبیعتا پلیس وارد می‌شود، گفت كه اما فعلا دستوری در مورد برخورد با قلیان به ناجا داده نشده است. وی درباره ارائه سرویس قلیان به افراد زیر 18 سال در برخی از سفره‌خانه‌ها که مطابق قانون ممنوع است، نيز گفت: قراردادن قلیان در دایره جرائم، کار سختی است، اینکه قلیان را با حشیش، هروئین و... ملحق و ممنوع کنیم، کار سخت و نشدنی است. احمدی‌مقدم با بیان اینکه از نظر مقررات صنفی نیز باید جلوی ترویج قلیان و دخانیات را گرفت، گفت: مصرف قلیان را باید در اماکن عمومی و غذاخوری‌ها ممنوع کرد و به نظرم این کار باید صورت گیرد و این کار نیاز به مداخله پلیس ندارد. وی با اشاره به اقدامات صنفی موثر در برخورد با سفره‌خانه‌های متخلف گفت: اگرصنف مربوطه اخطار دهد، فعالیت این‌گونه واحدها را ممنوع و جواز آنها را باطل و صنف مربوطه را برابر اختیارات جریمه کند این نیاز به ورود پلیس ندارد.

مسئله فرحزاد

فرحزاد از روستاهای قدیمی شمال غرب تهران است که با توسعه کلان شهر تهران مانند دیگر روستاهای اطراف، در درون بافت شهری پایتخت قرار گرفت. این روستا پس از تصویب طرح جامع شهر تهران، به عنوان یک محله شهری محسوب شده است اما با وجود آنکه در محاصره برج ها و مجتمع های مسکونی نوساز قرار گرفته، به آن توجه چندانی نشده است. محله چاله حسینی، جزیره،پاریس، دوزنه ها و... از عناوین کنایه آمیزی است که در طول زمان به این محله داده شده است تا گویای توسعه نیافتگی و عدم تجانس آن با بافت اطراف خود باشد. املاك موجود در فرحزاد اکثرا قولنامه‌ای است. بافت شهری فرسوده و قدیمی است، کوچه ها و معابر تنگ است. فرحزاد و سایر جزیره های روستایی قرار گرفته در بافت شهری جدید تهران، هنوز از نقاط مغفول در برنامه های توسعه و عمران شهرداری تهران است.

بر اساس گزارش های شهرداری تهران، در کنار مشاغل غیر رسمی و سیاه در این منطقه مانند دست فروشی، واسطه گری، خرید و فروش کالای قاچاق و وسایل غیر مجاز، فقط رستوران داری، باغات تفریحی، مکانیکی و صافکاری از مشاغل رسمی و فعال است. با در نظر گرفتن این واقعیت، می توان تصور کرد که اقدام نیروی انتظامی در پلمپ قهوه خانه ها و رستوران های این منطقه می تواند چه لطمه جبران ناپذیری به اقتصاد و معیشت مردم این محله بزند.

گفته می شود احمدی نژاد به محض شنیدن خبر پلمپ قهوه خانه‌ها، پیگیر موضوع شده و طی تماس‌هایی با استاندار تهران و مقامات ارشد نیروی انتظامی، دستور بازگشایی مجدد این سفره‌خانه‌ها را صادر کرد.

احمدی نژاد همان روز به صورت رسمی هم در سخنانی که در رسانه‌ها منتشر شد، اظهار داشت: "نیروی انتظامی به جای آنکه سینماها و رستورانها را ببندد باید به مردم حق انتخاب دهد. اگر مراسمها، آداب، رسوم، سنتها، غذاهای ایرانی و فرهنگ بومی و ملی‌ما در کتابهای دانش آموزان گنجانده شود، قطعا آنها حق انتخاب داشته و دیگر شاهد نخواهیم بود که نیروی انتظامی فلان سالن غذاخوری، سینما و یا مراسمهایی را ببندد.”

با اینکه سردار رادان جانشین فرمانده نیروی انتظامی یک روز بعد به این سخنان رئیس جمهور، واکنش نشان داد و گفت که "نیروی انتظامی انتقادات را به گوش جان می‌شنود. ما در چرایی اجرای طرح‌ها بحثی نداریم اما در بحث اجرای ماموریت‌ها بحث‌هایی وجود دارد” اما به هر حال دستور رئیس جمهور اجرایی شد و سفره خانه‌های منطقه فرحزاد به سرعت فک پلمپ شدند.

با وجود این، معاون نظارت بر اماکن عمومی پلیس امنیت تهران بزرگ گفت: هیچ دستوری برای فک پلمپ قهوه‌خانه‌ها و رستوران‌های سنتی فرحزاد ابلاغ نشده و اقدامات صورت گرفته در این خصوص در اجرای ماموریت‌های محوله و مقررات صنفی بوده است.

به گزارش ایسنا، معاون نظارت بر اماکن عمومی پلیس امنیت تهران بزرگ در خصوص فک پلمپ تعدادی از رستوران‌های سنتی فرحزاد گفت: در تاریخ 24 تیر ماه سال جاری در جریان بازدید از یکصد قهوه‌خانه و رستوران سنتی در منطقه فرحزاد، 87 واحد به دلیل تخلفات صنفی و نداشتن پروانه کسب پلمپ شدند که در حال حاضر تعداد 29 واحد متخلف همچنان پلمپ بوده و مابقی نیز با اخذ تعهد و طی مراحل اداری و صنفی فعالیت خود را از سر گرفته‌اند.

گفته می شود در حال حاضر عملیات‌ نیروی انتظامی در پلمپ قهوه خانه‌ها و سفره‌خانه‌های تهران متوقف شده است.اما بعید به نظر می رسد حکایت رفت و بازگشت قهوه خانه‌های فرحزاد در همین جا پایان یابد.

منبع خبر : ایسنا