مهار و ساماندهی منابع آبی؛گام بلند دولت دهم در آذربایجان شرقی

به گزارش خبرنگارباشگاه خبرنگاران تبریز، اغلب میانسال های تبریز بیاد دارند روزهایی را كه اهالی برای تامین آب آشامیدنی خود به گاری چی ها وابسته بودند؛ افرادی كه با منبع و بشكه بر روی گاری در شهر می چرخیدند و آب شرب می فروختند و شاید همین یك دلیل كافی باشد كه تبریزی ها قدر آب، این نعمت خدادادی را خوب بدانندو امروز اگر تبریز به عنوان یكی از زیباترین شهرهای ایران كمتر با مشكلی به نام آب آشامیدنی سالم روبرو است، به خاطر درایت و تدابیری است كه اهالی غیور این دیار، به همت دولت های برآمده از دل ملت طی سه دهه گذشته به ویژه دولت های نهم و دهم، برای مدیریت منابع آب خود بكار بسته اند .

می گویند مهمترین چالش بشر در دهه های آینده، مساله آب و اختلافاتی است كه بر سر آن ایجاد خواهد شد و متاسفانه كشورمان ایران نیز در كمربند كشورهای كم آب جهان قرار دارد .

با این حال استان های شمال غرب ، غرب و جنوب غرب كشورمان، به ویژه آذربایجان شرقی، به نسبت از منابع خوب آبی برخوردارند كه حفظ و صیانت از آن نیازمند برداشتن گام های بزرگی است .

با چنین دیدگاهی در آذربایجان شرقی كه تا پیش از انقلاب اسلامی در آن سدی ساخته نشده بود، محور توسعه منطقه بر مدیریت منابع آب به عنوان نقطعه ثقل آبادانی تعیین می شود و حالا در این استان منابع آبی كه زمانی ارزان به هدر می رفت، با احداث 143 سد كوچك و بزرگ مهار شده است .

اكنون برای تامین آب تبریز یك خط لوله حدود 180 كیلومتری وجود دارد كه آب را از رودخانه زرینه رود به این شهر منتقل می كند و خط دوم آن هم با پیگیری دولت در حال اجراست .

مدیر عامل شركت آب منطقه ای استان آذربایجان شرقی رمز موفقیت های استان در مهار منابع آب را حاصل جدیت و حمایت مسئولان ارشد استانی می داند؛ موفقیت هایی كه جلوه های خود را با اتمام طرح های مهر ماندگار در دولت دهم پررنگ تر و شفاف تر به نمایش خواهد گذاشت .

هاشمی از 20 طرح تعریف شده در وزارت نیرو برای این استان در قالب طرح های مهر ماندگار سخن گفت كه تمام آنها در حوزه آب هستند؛ طرح هایی كه قرار است تا پیش از پایان كار دولت دهم، به بهره برداری برسند .

دولت در استان آذربایجان شرقی از مجموعه ی طرح های نیمه تمام، ‌58 طرح را در مرحله نخست در قالب طرح های مهر ماندگار قرار داده كه بیشترین طرح ها مربوط به حوزه مدیریت آب است .

از جمله طرح ها ماندگار وزارت نیرو در این استان، آبرسانی به تبریز است كه در زمره طرح های تحت نظارت سازمان بهداشت جهانی به عنوان یكی از پنج شهر منتخب در سطح جهان است .

این طرح آبرسانی دومین خط لوله با طول 189 كیلومتر است كه با تكمیل آن، حدود 60 درصد آب شرب مركز آذربایجان شرقی از زرینه رود تامین می شود .

البته تلاش هایی هم در جریان است كه در اجرای این طرح ها از اعتبار منابع بانك جهانی استفاده شود .

طرح های آبرسانی به شهرهای مختلف آذربایجان شرقی، به ویژه برای میانه و مرند هم از دیگر طرح های ماندگاری است كه مسوولان شبكه آب منطقه به سرعت در حال اجرای آن هستند و اصرار دارند تا پیش از خرداد سال آینده به آن رنگ واقعیت ببخشند .

هاشمی، ماهیت تمام طرح های مهر ماندگار وزارت نیرو را در آذربایجان شرقی زیربنایی دانست و گفت كه حوزه آب در اساس به عنوان بخش زیرساختی توسعه پایدار محسوب می شود و فعالیت این حوزه بر ثبات توسعه دیگر بخش ها نیز نقش مستقیم دارد .

وی از جمله طرح هایی كه برای مهر ماندگار تعریف شده است را طرح های سد سازی برشمرد و از 10 سد در حال اجرا و 12 سد در دست مطالعه خبر داد .

به گفته وی ایجاد شبكه های آبرسانی و زهكشی در گستره 53 هكتار برای سال 91 در این استان هدف گذاری شده است و البته این را متذكر شد كه اتمام به موقع این طرح ها بستگی به تامین به موقع منابع مالی آن دارد .

البته نگرانی در مورد تامین اعتبار را علی اكبر محرابیان دستیار ویژه رییس جمهوری كه مسوولیت پیگیری و تكمیل طرح مهر ماندگار را بر عهده دارد ، پیش از این در چندین سفر استانی خود پاسخ داده و گفته كه مشكلی برای تامین اعتبار این طرح های نیست .

ساماندهی رودخانه های مرزی و مسیل های داخلی و تهیه نقشه حریم بستر رودخانه ها، با هدف جمع آوری روان آب ها نیز از دیگر برنامه های مهم شركت منطقه ای آب آذربایجان شرقی در قالب مهر ماندگار است كه هاشمی مدیر عامل این شركت به آنها اشاره می كند .

وی با این حال نكته مهم در برنامه های این شركت را تمركز بر روی طرح های مطالعاتی و پژوهشی خواند .

مدیر عامل شركت منطقه ای آب آذربایجان شرقی می گوید: این پروژه ها ظرف سه سال گذشته شتاب و جهش خوبی داشته و از نظر اعتبارات نیز مورد حمایت قرار گرفته است .

برای ساماندهی منابع آبی استان آذربایجان شرقی، طی سال های اخیر اعتبارات خوبی اختصاص یافت كه مهندس هاشمی می گوید:اعتبارات محقق شده در دولت های نهم و دهم، بیش از دو و نیم برابر اعتبارات اختصاص یافته طی سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی بوده است و به همین سبب در این سالها شاهد بهره برداری از طرح های مهمی بوده ایم .

از جمله مهمترین طرح ها، سدهای قلعه چای در شهرستان عجب شیر و خداآفرین، بر روی رودخانه مرزی ارس است كه تنها نزدیك به 40 هزار هكتار از اراضی پایاب مستعد منطقه را تحت پوشش قرار داده است .

بهره برداری از سدی كه برآورد عمر مفیدش 100 سال است

عملیات اجرایی یك سد بتنی دوقوسی به نام شهریار در شهرستان میانه، در همین ماههای اخیر پایان یافته و تا هفته دولت به بهره برداری می رسد .

مدیر عامل شركت آب منطقه ای آذربایجان شرقی اثرات ملی این طرح را در حوزه اقتصادی و اجتماعی مورد تاكید قرار داد و گفت: هشت استان از منافع ملی این طرح بهره مند می شوند .

هاشمی از سد شهریار به عنوان یكی از سدهای بزرگ كشور یاد كرد و یادآور شد كه این سد طرح های مدیریت جامع منابع آب وزارت نیرو را در حوزه آبریز قزل اوزن تكمیل می كند .

وی با اشاره به ظرفیت های گردشگری طرح سد شهریار از جمله ماهیگیری، استقرار سیاحتگاه و نزدیكی به خط راه آهن از فراهم بودن امكانات مطلوب برای گردشگری در این محل خبر داد .

سد بتنی دو قوسی شهریار به عنوان بزرگترین سد بتونی دوقوسی شمال غرب كشور در 39 كیلومتری شمال شرقی شهرستان میانه به منظور تامین نیاز آبی اراضی و شالیزارهای استان گیلان و جبران كاهش حجم مخزن سد سفیدرود توسط شركت آب منطقه ای آذربایجان شرقی اجرا شده است .

این طرح سد و نیروگاه به عنوان طرح برتر بتنی سال 1390 كشور در رشته سدسازی در نهمین همایش بتن در محل مركز همایش های بین المللی دانشگاه شهید بهشتی در روز جهانی بتن انتخاب شد .

طول تاج این سد 207 متر و ارتفاع آن از پی 135 متر و حجم اولیه مخزن آن 700 میلیون متر مكعب است .

به گفته مدیر عامل شركت آب منطقه ای آذربایجان شرقی، این سد افزون بر كاربری تامین نیاز آبی كشاورزی و صنعتی استان گیلان، 12 هزار هكتار از اراضی شهرستان میانه و محیط زیست، كنترل سیلاب و ایجاد سیلاب های مصنوعی برای رسوب زدایی مخزن سد سفیدرود، برای تولید 168 گیگاوات ساعت انرژی پیك در سال طراحی و اجرا شده است .

شاید بتوان این سد را شاه بیت تمام تلاش های دولت دهم در بخش منابع آب، نه تنها در استان آذربایجان شرقی كه در غرب كشور دانست .

تمامی مراحل تحقیقات، طراحی، تجهیزات و اجرای آن توسط متخصصان داخلی انجام شده و سدی است كه به گفته مهندس هاشمی مدیر عامل شركت منطقه ای آب آذربایجان شرقی، جزو سدهایی با طول عمر 100 سال در جهان محسوب می شود .

آن طور كه گفته می شود، سد شهریار دارای مزیت های مهم در حوزه های انرژی به تبع آن با بازخورد اقتصادی، كشاورزی و حتی گردشگری است .

.هاشمی می گوید از مهمترین شاخص های سد شهریار،‌ كنترل، مهار و تجمیع سیلاب ها و روان آب های بالا دست سفید رود است كه دارای نیروگاه برق آبی است و از یك چشم انداز طبیعی بسیار زیبایی برخوردار می باشد و علاوه بر آذربایجان شرقی ، استان های همجوار را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد.

سد شهریار قابلیت لایروبی آسان دارد و از پروژه های بزرگ آبی كشور محسوب می شود .

هاشمی ، كنترل روان آبها در سطح استان ، تغییر الگوی كشت و نیز بهسازی روش آبیاری را از جمله مهمترین برنامه های آبی استان توصیف كرد و گفت:با اعتبارات خوبی كه اختصاص یافته، توسعه شبكه آبیاری تحت فشار ، بستن چاه های غیر مجاز و جلوگیری از برداشت بی رویه منابع زیر زمینی در دستور كار استان قرار دارد .

وی ساخت و ساماندهی شبكه های آبیاری زیردست سدها را یكی از مهمترین اقدامات تكمیلی برای مصرف بهینه منابع آبی موجود در سدها دانست و آن را وظیفه ای بیرون از محدوده وظایف وزارت نیرو خواند .

هاشمی ابراز امیدواری كرد با تزریق به موقع منابع مالی بهره برداری از شبكه های آبیاری زیر دست سدها از سوی جهاد كشاورزی سرعت بگیرد .

وی همچنین به این مساله اشاره كرد كه با مجموعه اقدامات گفته شده در دست اجرا، زمینه جبران بخش قابل توجهی از كمبود آب دریاچه ارومیه فراهم خواهد شد .

این مسوول ارشد آب استان آذربایجان شرقی، همراهی و مشاركت مردم را از اصلی ترین عوامل موفقیت طرح ها و برنامه ها در حوزه آب دانست و گفت كه اصلی ترین عامل در پیشبرد برنامه ها ، مردم هستند و ما در چارچوب برنامه جامع مدیریت حوضه آبریز دریاچه ارومیه روی این همراهی و كمك مردم حساب می كنیم .

هاشمی معتقد است با توجه به این كه در بخش كشاورزی و باغی، طرف اصلی ما مردم هستند، بنابراین با ورود مردم حل مشكل دریاچه ارومیه هم سهل تر خواهد شد /س