این روزها اخباری به گوش می‌رسد مبنی بر
تلاش برای ساخت فيلمی با عنوان «لاله»
که قرار است يک فيلمساز ايرانی مقيم آمريکا با نام اسدالله نيک نژاد آن را کارگردانی
کند و این کار به‌رغم انتقادهای وسيع به سابقه کارگردان اين فيلم، بودجه تعيين شده
برای توليد آن و سوژه فيلم «لاله»، صورت می گیرد. سوژه ای که مسوولان سينمايی
اظهارات منتقدان را در رابطه با آن رد کرده و به حمايت از اين پروژه سينمايی
پرداخته اند.
پروژه ای پنج ميليارد تومانی، بی سابقه در تاريخ سينمای ايران
انتقادهای رسانه ای پيرامون فيلم «لاله» زمانی آغاز شد که جواد شمقدری، معاونت سينمايی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، روز ۱۸ تيرماه در يک نشست خبری اعلام کرد که قرار است مرکز گسترش سينمای مستند و تجربی فيلمی با اين عنوان و با پنج ميليارد تومان بودجه را تهيه کند.
بر اساس گزارش های منتشر شده، سناريوی اين فيلم با محوريت زندگی لاله صديق، قهرمان اتومبيل‌رانی ايران! توسط اسدالله نيک نژاد کارگردان ايرانی مقيم کاليفرنيا، نوشته شده و خود او نيز کارگردانی آن را برعهده خواهد گرفت.
و اما ستاره فیلم؛ لاله صدیق پیش از این به خاطر تخلف و تقویت موتور خودروی خود توسط هیات داوران مسابقات سرعت قهرمانی کشور به یک سال محرومیت از شرکت در مسابقات محروم شده است و عده ای او را متقلب خطاب می کنند (شهرت او همواره با حواشی فراوانی همراه بوده است. تقلب او در تقویت موتور خودرو در سالهای 86 و 89 اثبات شد و چند بار دیگر نیز در مظان اتهام قرار گرفت تا چندان در میان اتومبیل رانان خوش‌نام نباشد)
لاله صدیق سه سال پس از این مسابقات هم دوپینگ دیگری در مسابقات سرعت کرد و جام قهرمانی از او پس گرفته شد، حالا قراراست قهرمان فیلمی باشد که دولت به طور مستقیم مقدمات ساخت آن را فراهم کرده است. جواد شمقدری رییس سازمان سینمایی هم 5 میلیارد تومان بودجه برای پروژه او کنار گذاشته است تا در خارج از کشور مستندی از زندگی او تهیه شود و سرلوحه زنان ایرانی قرار گیرد.
البته شمقدری و همکارنش در دولت اولین کسانی نیستند که لاله را سوژه مناسبی برای ساختن فیلم مستند دانسته اند. پیش از این، شبکه بی بی سی نیز فیلمی از وضعیت حضور زنان ایرانی در ورزش قهرمانی با محوریت لاله صدیق تهیه کرده است که کارگردان آن، چهره او را با آنجلینا جولی مقایسه کرده بود.
آن گونه که جمال شورجه عضو شورای عالی سينما، اعلام کرده است اسدالله نيک نژاد در جريان سفرهای محمود احمدی نژاد به نيويورک و ديدارهای وی با ايرانيان مقيم آمريکا موافقت دولتی ها با اين پروژه را جلب کرده است
شورجه افزوده است: «نيک‌نژاد به نوعی در اين سفرها نقش مدير هنری برنامه‌های رييس جمهوری را ايفا می کرد و ميزگردهايی را که احمدی نژاد در آن حضور داشت، به لحاظ دکور، نورپردازی و فيلمبرداری مديريت کرد و در نهايت به يکی از اعضای اصلی تيم همراه احمدی نژاد تبديل شد«.
سه روز پس از مصاحبه معاونت سينمايی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، روزنامه کيهان در يادداشتی به قلم «سعيد مستغاثی» با عنوان «رالی با يک فيلمساز بدنام» اين پروژه را به شدت زير سوال برد.
لاله افتخاری، عضو کميسيون فرهنگی مجلس نيز به سايت «فرارو» گفت: «ما نمی توانيم دختر ايرانی را توسط کسی که نگاه آلوده ای به زن دارد، به دنيا نشان دهيم. لذا نمی توان اميدی به نتيجه چنين فيلم هايی داشت«.
شمقدری با اشاره به اتهام «پورنو ساز» بودن اسدالله نيک نژاد از سوی روزنامه کيهان گفته است: «آقای نيک نژاد در مقام کارگردان، تهيه کننده، سرمايه گذار و فيلمنامه نويس هيچگاه چنين آثاری نساخته است اما وی و کمپانی وی به بعضی از اين سريال ها و فيلم های سينمايی، خدماتی آن هم در مرحله پس از فيلمبرداری ارائه داده است که به زعم بعضی ممکن است جرم تلقی شود.«
پنج ميليارد تومان پولی نيست
به رغم اين انتقادها، مسوولان سينمايی همچنان به دفاع از اين پروژه می پردازند تا جايی که شفيع آقا محمديان مدير مرکز گسترش سينمای مستند و تجربی گفته است: «هزينه پنج ميلياردی در مقياس با استانداردهای توليد در سينمای جهان رقم ناچيزی است و فيلم "لاله" حداقل هفت ميليارد تومان هزينه لازم دارد«.
جمال شورجه نيز گفته است: «رقم پنج ميليارد تومان برای توليد يک پروژه ملی چون فيلم سينمايی "لاله" عدد قابل توجهی نيست.«
از سوی ديگر، عليرضا سجادپور، مديرکل اداره نظارت و ارزشيابی سازمان سينمايی، از صدور مجوز توليد اين فيلم سينمايی در هفته آينده خبر داده است.
حسين شريعتمداری در یادداشتی با عنوان «خون در دل لعل!» ساخت فيلم «لاله» را در راستای تبليغ نمادهايی دانسته است که به گفته او، «آمريکا و متحدانش برای ايران آرزو می کردند و انقلاب اسلامی اين آرزو و دهها آرزوی مشابه ديگر نظير "دختر شايسته" را بر باد داد.»
انتقاد شريعتمداری ، واکنش جواد شمقدری را به دنبال داشت و او در جوابيه ای بلند بالا خطاب به مدير مسوول اين روزنامه گفته است که «دعا می کند مديريت فرهنگی کشور در دست شما و همفکران تان نيفتد که ديگر برای اسلام عزيز دشمنی لازم نيست و نگاه تند و خشن و بی رحمانه شما برای روی گرداندن آحاد مردم از اسلام کافی است.»
معاونت سينمايی وزارت ارشاد، کارنامه اسدالله نيک نژاد را «خوب» توصيف کرده و گفته است که وی «خاطرات صمد» را ساخته است که «با لهجه شيرين آذری اش از مقاومت رزمندگان و مردم خرمشهر در واپسين روزهای قبل از اشغال آن می گويد.»
به گفته وی، «شهيد آوينی مجذوب اين کار شد و چه بسا بعدها الهام بخش کارهای وی در مجموعه "روايت فتح" شد.»
سريال «پاييز صحرا» ساخته ديگر اسدالله نيک نژاد است که در دهه شصت ساخت شد و به گفته جواد شمقدری، درباره آن نيز جوسازی صورت گرفت.
وی خطاب به حسین شريعتمداری نوشته است: «اتفاقا از طرف تندروها و افراد متعصبی همچون شما به آن اشکال فراوان گرفتند ... تا جايی که مديريت وقت صدا و سيما نگران موقعيت خود شد و موضوع به حضرت امام کشيده شد و آن رهبر شجاع ...فرمودند که "من در اين فيلم اشکال شرعی نديدم و پخش آن بلامانع است".»
معاون سينمايی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به مهاجرت اين فيلمساز ايرانی به هاليوود در سال ۱۳۶۴ و مشارکت او در «ساخت بعضی پروژه ها که قطعا مورد تاييد نيست» تاکيد کرده است: «اما اين مشارکت همچون قطعه سازی است که قطعه ای از يک اتوموبيل ساخته و تحويل کارخانه اصلی داده است.»
جواد شمقدری با اشاره به اتهام «پورنو ساز» بودن اسدالله نيک نژاد از سوی روزنامه کيهان گفته است: «آقای نيک نژاد در مقام کارگردان، تهيه کننده، سرمايه گذار و فيلمنامه نويس هيچگاه چنين آثاری نساخته است اما وی و کمپانی وی به بعضی از اين سريال ها و فيلم های سينمايی، خدماتی آن هم در مرحله پس از فيلمبرداری ارائه داده است که به زعم بعضی ممکن است جرم تلقی شود.»
اسدالله نيک نژاد که در سال های اخير بين ايران و آمريکا در رفت و آمد بوده است بهمن ماه سال ۸۹ و پس از اينکه نام وی در فهرست داوران بيست و نهمين دوره جشنواره فيلم فجر قرار گرفت نيز جنجال ساز شد.
رسانه های "اصولگرا" در آن زمان از اين اقدام معاونت سينمايی وزارت ارشاد شدیدا انتقاد کردند که همین موضوع باعث شد تا وی در نامه ای به دبیر جشنواره فیلم فجر از داوری در آن انصراف دهد.
در این رابطه حتی معاون فرهنگی بنیاد فارابی هم به دلیل عدم موافقت با ساخت آن مجبور به استعفا شد و این کار تا جایی پیش رفت که این پروژه پس از خروج از فارابی به دستور مستقیم رییس سازمان سینمایی به مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی واگذار شد تا با بودجه 5 میلیارد تومانی کلید زده شود.
این فیلم در حالی با بودجه مرکز سینمایی مستند و تجربی ساخته می شود که این مرکز برای حمایت از فعالان جوان تاسیس شده و ماهیت آن صرف بودجه برای کسب تجربه های تازه و معرفی استعدادهای تازه به سینما ی کشور است به همین دلیل معمولا پروژه های کوچک و کم هزینه در دستور کار این مرکز قرار می گیرد تا تعداد بیشتری از جوانان بتوانند از حمایت دولتی بهره مند شوند اما مخالفت جدی در بدنه فارابی که حتی به استعفای مدیرعامل آن انجامید، در کنار اصرار شمقدری موجب شد تا اتفاقی نامتعارف تجربه شود.