در بسیارى از آیات قرآن مجید و روایات اسلامى و سرگذشت انبیاء و اولیاء و صالحان و در كتب علماى اخلاق و ارباب سیر و سلوك روى مساله توكل به عنوان یك فضیلت مهم اخلاقى كه بدون آن نمىتوان به مقام قرب الهى رسید، یاد شده است.
منظور از توكل سپردن كارها به خدا، و اعتماد بر لطف اوست، زیرا «توكل» از ماده «وكالت» به معنى انتخاب وكیل نمودن و اعتماد بر دیگرى كردن است، بدیهى است هر قدر وكیل توانایى بیشتر و آگاهى فزونتر داشته باشد شخص موكل احساس آرامش بیشترى مىكند، و از آنجا كه علم خدا بى پایان و تواناییش نامحدود است هنگامى كه انسان توكل بر او مىكند آرامش فوقالعاده احساس مىكند، در برابر مشكلات و حوادث مقاوم مىشود، و از دشمنان نیرومند و خطرناك نمىهراسد، در سختیها خود را در بن بست نمىبیند و پیوسته راه خود را به سوى هدف ادامه مىدهد.
انسانى كه بر خدا توكل دارد هرگز احساس حقارت و ضعف نمىكند بلكه به اتكاى لطف خدا و علم و قدرت بى پایان او خود را پیروز و فاتح مىبیند و حتى شكستهاى مقطعى او را مایوس نمىسازد.
هرگاه توكل به مفهوم صحیح كلمه در جان انسان پیاده شود به یقین امیدآفرین، نیروبخش و باعث تقویت اراده و تحكیم مقاومت و پایمردى است.
مساله توكل در زنگى انبیاى بزرگ الهى درخشش فوقالعادهاى دارد، بررسى آیات قرآنى در این زمینه نشان مىدهد كه آنها همیشه در برابر مشكلات طاقت فرسا خود را زیر سپر توكل قرار مىدادند، و یكى از دلایل مهم پیروزى آنها داشتن همین فضیلت اخلاقى بوده است.