به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران ايلام ؛ زبان یکی از مهمترین شاخص های فرهنگی هر جامعه، کشور و شهر محسوب می شود که از ارکان اصلی فرهنگ هر منطقه نیز است.
همانطور که می دانیم زبان به عنوان یکی از ابزارهای مهم ارتباطی میان ما انسانها نقش کلیدی ایفا می کند و زبان هر ملت، قوم یا طایفه سمبلی از تاریخچه، پایداری و شهرت آن منطقه و مردم است.
به دلیل آشنایی با فرهنگها و آداب و رسوم دیگر کشورها یا مناطق، فراگیری چندین زبان برای ما ضرورتی انکار ناپذیر بوده و ارتباط کلامی با قوم های مختلف را برای ما تسهیل و ما را در آموزش مهارتهای زندگی یاری می کند.
در غربی ترین نقطه ایران درمیان دامنه های زاگرس استانی وجود دارد که کتیبه های باستانی آن را آلامتو به معنای سرزمین کوهستان یا طلوع خورشید نامیده اند، استان ایلام که زمانی ساتراپ نشین هشتم دولت ماد بوده و بیست و سومین ساتراپ (ایالت یا استان) داریوش هخامنشی، با قدمت تاریخی دیرینه اش مورد توجه اندیشمندان و مشاهیر بزرگ بوده است.
شکل گیری اولین تمدن بشری در تپه های علی کش واقع در شهرستان دهلران، تپه های هلیلان و نیز چغا آهوان در مهران، اندیشمندانی چون واندنبرگ بلژیکی را بر آن داشت تا سالها به عنوان یک باستان شناس در این دیار به کاوش بپردازد.
گویش کردی ایلام یکی از گویش های زبان کردی است و به عنوان گونه ای از گویش کردی جنوبی در کنار گونه های کلهری، سنجابی و لکی قرار دارد.
این گویش را"فیلی" نیز می نامند و گویشوران آن عمدتا در استان ایلام و نیز مناطق کردنشین جنوب شرقی عراق ساکن هستند.
زبان کردی یکی از زبانهای هند و ایرانی است که زبان شناسان آن را در زمره زبانهای ایرانی شمال غربی قرار داده اند.
آنچه که امروزه کردی نامیده می شود در واقع گویش های مختلفی است که گاه اختلاف آنها چنان زیاد است که گویشوران سخن همدیگر را در نمی یابند، اما اگر دقیق مورد مطالعه قرار گیرند مشخص می شود که همگی دارای اشتراکات فراوان هستند.
شاید بتوان گفت که دلیل اختلاف زیاد گویش های کردی، زیستن در مناطق مختلف جغرافیایی و همسایگی با اقوام مختلف باشد که در شکل گیری این گویش های متنوع بی تاثیر نبوده است.
وجود گویش های مختلف زبان کردی از یک سو و پراکندگی گویشوران در کشورهای مختلف از سوی دیگر باعث شده است تا تقسیم بندی های مختلفی درباره آنها ارائه شود.
کردها جمعیت اصلی و عمده استان ایلام هستند که آنان در شهرهای ایلام، ایوان، مهران، شیروان، چرداول، بدره، بخشهایی از دره‌شهر، آبدانان و دهلران ساکن هستند.
جز کردها، لرها در بخشهایی از شهرهای دره‌شهر، آبدانان و دهلران به سر می‌برند.
همچنین در برخی از نواحی شهرستان شیروان و چرداول لهجه لکی رایج است و درصدی از جمعیت استان را در مناطق موسیان و دشت عباس شهرستان دهلران را نیز عربها تشکیل می‌دهند.
آنچه گفته شد اطلاعات کلی در مورد زبان کردی و گویش های مختلف دیگر در استان ایلام بود ولی آنچه اهمیت دارد اینکه تا چه اندازه ای زبان کردی بین نسل امروزی مهم شمرده می شود.
پاسخ دادن به این سئوال بسیار مشکل است چراکه در حال حاضر بسیاری از مادران از همان ابتدا زبان کردی را به فرزند خود آموزش نمی دهند و با زبان فارسی با کودک تکلم می کنند در حالی که این کار از لحاظ فرهنگی غلط است و باید در کنار زبان شیرین فارسی زبان مادری را به فرزندان خود آموخت.
وقتی که کسی در ایلام زندگی می کند و کرد بوده باید زبان مادری که همان کردی است را در همان آغاز یادگیری به فرزند خود بیاموزد چراکه یادگیری زبان کردی در کنار زبان فارسی در زندگی بسیار موثر است.
در حال حاضر متاسفانه زبان به عنوان عنصر چشم و هم چشمی در بین نسل امروزی ها تبدیل شده است و هر کسی در تلاش است با فرزند خود کمتر با زبان کردی صحبت کنند.
این معضل فرهنگی در بین دختران بیشتر دیده می شود و نهادهای مختلفی از خانواده تا مدرسه در این راه مقصر هستند.
باید زبان کردی طوری برای فرزند جا افتاده باشد که در بزرگسالی به این زبان افتخار کند نه اینکه خانواده مشوق اصلی برای از یاد بردن زبان مادری باشد.
کرد بودن مثل ایلامی بودن افتخار است ولی متاسفانه بعضی از خانواده برای فرار از نام ایلام پا را فراتر گذاشته اند و به طور مثال برای زایمان فرزند خود به استان تهران سفر می کنند و در همان جا نیز برای فرزند خود شناسنامه می گیرند.
ولی آیا این اقدامات برای فرار از هویت اصلی منجر به پیشرفت می شود، آیا درج نام ایلام در شناسنامه باعث پسرفت فرزندان در زندگی می شود که مطمئا هرگز چنین اتفاقی نمی افتد.
یکی از عواملی که باعث انگیزه برای تلاش در زندگی می شود حفظ هویت اصلی است چراکه مثلا ایلامیها به عنوان سخت کوش مشهور هستند.
یک کارشناس جامعه شناسی در استان ایلام در اینباره گفت: در اکثر خانواده ها، فرزندان دوست دارند که زبان مادری را یاد بگیرند ولی این خانواده ها هستند که مانع می شوند.
علی خوشبخت اظهار داشت: زبان مادری کامل ترین وسیله برای پیام رسانی به قشر کودک و نوجوان است بنابراین نباید خانواده مانع یادگیری زبان کردی بشوند.
این کارشاس اظهار داشت: به لحاظ جامعه شناسی این کار باعث اختلال و دوگانگی در شخصت فرد می شود.
وی ادامه داد: زبان مادری تنها یک لفظ برای ارتباط روزمره بین گروهی از انسانها نیست بلکه میراث معنوی ارزشمندی است که در سفری طولانی در طول زمان از کوران بسیاری حوادث گذشته، تبدیل به یک اعتقاد یا به عبارت دیگر یک حق شده‌است.
خوشبخت عنوان کرد: قابلیتهای هر دو زبان یعنی فارسی و زبان مادری که در اینجا زبان کردی مطرح است، به طور چشمگیری به هم مربوط و یا لازم و ملزوم یکدیگرند.
وی ادامه داد: درصورتی که زبان مادری در مدرسه به طور موثر تدریس شود، عملکرد دانش آموزان دو زبانه بهتر شده و سطح سواد آموزی در آن زبان افزایش می یابد.
این کارشناس عنوان کرد: برای کاهش میزان از دست دادن زبان مادری، والدین باید تدابیر زبانی خانگی قوی اعمال کنند تا فرصتهای زیادی برای وسعت بخشیدن به کاربرد زبان مادری برای بچه ها فراهم آید.
وی به مواردی همچون ارتباط با زبان مادری، بازیهای گروهی، رفتن به گردشهای جمعی با هم زبانان و ....اشاره کرد.
بی گمان زبان کردی از هیچ زبان دیگری کم ارزش تر نیست و حتی از برخی زبان های دیگر در جهان شناخته تر است.
آموختن زبان های متعدد در صورت آموزش صحیح زبان مادری به کودکان امکان پذیر است واین امکان برای آنها همیشه مهیاست اما آموختن زبان مادری پس از قالب کردن زبانی دیگر کاری دشوار است./س